![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Тақырып. Кинематиканың негізгі ұғымдары. Нүктенің қозғалысының кинематикадағы түрлері.
Теориялық механикада дененің немесе нү ктенің сыртқ ы кү ш ә серін ескермеген кездегі қ озғ алысын зерттейтін бө лім кинематика деп аталады. Кинематикада қ озғ алыстың негізгісипаттамалары болып: 1. Жылдамдық. Нү ктенің бірлік уақ ытта орын ауыстыру тездігін сипаттайтын шама болып табылады. Ол 2. Ү деу. Нү ктенің бірлік уақ ыт аралығ ындағ ы жылдамдығ ының сандық мә ні мен бағ ытының ө згеруін сипаттайтын шама болып табылады. Ол 3. Траектория. Таң дап алынғ ан санақ жү йесіне қ атысты, қ озғ алып бара жатқ ан нү ктенің кең істіктегі геометриялық орындарын қ осатын ү здіксіз сызық болып табылады. Санақ жү йесіне қ арағ анда кез-келген уақ ытта дене қ озғ алысын анық тайтын тең деулер белгілі болса, нү кте қ озғ алысы берілген деп есептеледі. Кинематикада нү кте қ озғ алысы ү ш тү рде анық талады: векторлық, координаталық жә не табиғ и тә сілдер арқ ылы. 1. Табиғ и тә сіл. Бұ л тә сіл бойынша нү кте траекториясы алдын ала беріледі, дене қ озғ алысы уақ ытқ а тә уелді ө згеріп отыратын
2. Векторлық тә сіл. Бұ л тә сіл бойынша дененің қ озғ алысы берілген санақ жү йесіне қ атысты шамасы мен бағ ыты уақ ытқ а тә уелді ө згеріп отыратын 10.2-сурет. Векторлық тә сіл.
3. Координаталық тә сіл. Бұ л тә сіл бойынша дененің қ озғ алысы уақ ытқ а тә уелді ө згеріп отыратын тік бұ рышты Декарттық координаталар жү йесінің координаталары арқ ылы анық талады, қ озғ алыс кезінде М нү ктесінің
10.3-сурет. Координаталық тә сіл. Нү ктенің тү зу сызық ты қ озғ алысы. Тү зу сызық ты қ озғ алыс кезінде ү деу тек қ ана жылдамдық ө згергенде ғ ана пайда болады. Тү зу сызық ты қ озғ алыстың тең деуі былайша жазылады: мұ нда, Қ озғ алыс тең деуінен бір рет туынды алатынды алатын болсақ, тү зу сызық ты қ озғ алыс кезіндегі жылдамдық былайша анық талады: Егер қ озғ алыс бірқ алыпты жоғ арлап отырса ( Бірқ алыпты қ озғ алыс деп нү ктенің жылдамдығ ының шамасы ө згермейтін жағ дайды айтамыз. Бұ л жағ дайда тү зу сызық ты қ озғ алыстың тең деуі Қ атты дененің ілгерлемелі қ озғ алысы деп осы дене қ озғ алыста болғ анда дененің ішінен алынғ ан тү зу ә р уақ ытта бастапқ ы уақ ытқ а параллель болатын жағ дайын айтамыз.
Ендеше, ілгерлемелі қ озғ алыс кезінде нү ктенің барлық нү ктелерінің жылдамдық тары ө зара тең болады, сә йкесінше барлық нү ктелердегі ү деулер де ө зара тең болады.
|