Тапсырыс шарты. 1 страница

Топологияларды тiркеу.

71. Топологияғ а қ ұ қ ық субъектiлерi.

72. Топологияғ а мү лiктiк жә не мү лiктiк емес қ ұ қ ық тар.

73. Тауар нышанын, қ ызмет кө рсету белгісін, тауардың шық қ ан жерінің атауына қ ұ қ ық тар субъектілері.

74. Тауар нышанын, қ ызмет кө рсету белгісін, тауардың шық қ ан жерінің атауына қ ұ қ ық ты рә сімдеу.

75. Тауар нышанын, қ ызмет кө рсету белгісін, тауардың шық қ ан жерінің атауына қ ұ қ ық мазмұ ны.

76. Тауар нышанын, қ ызмет кө рсету белгісін, тауардың шық қ ан жерінің атауына қ ұ қ ық тардың тоқ татылуы.

77. Қ осавторлық.

78. Патениеленушілер жә не мұ рагерлер патент қ ұ қ ығ ының субъектілері ретінде.

79. Заң ды тұ лғ а жә не мемлекет патент қ ұ қ ығ ының субъектілері ретінде.

80. Авторлық қ ұ қ ық тың субъектілері туралы жалпы ережелер.

81. Авторлар жә не қ ұ қ ық қ абылдаушылар.

Туынды туындыларды жасаушылар.

83. Қ осавторлық.

Тапсырыс шарты.

85. Авторлық лицензиялық шарт, туындыны пайдалану шарттарының тү рлері.

86. Авторлық шарт бойынша тараптардың қ ұ қ тары мен міндеттері жә не жауапкершілігі.

87. Туындыны сақ тауғ а беру.

88. Авторлық қ ұ қ тың ә рекет ету мерзімдері.

89. Сабақ тас қ ұ қ ық тың ә рекет етуi.

90. Топологияғ а қ ұ қ ық тар.

1. Интеллектуальдық меншік қ ұ қ ығ ы қ ұ қ ық тық қ орғ ау объектісі ретінде.

Интеллектуалдық меншік объектілерінің қ ұ қ ық ретінде қ атаң заң мен белгіленген жағ дайда ғ ана қ орғ алуы. Бұ л белгі бойынша заттық қ ұ қ ық пен тағ ы да бір ұ қ састығ ы орын алады. Заттық қ ұ қ ық қ а тиісті М.К. Сулейменов «олардың заң мен белгіленуі» деп атайды. Т.Е. Каудыровтың пікірінше, интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ы объектілеріне «белгіленуі» атты сө з келің кіремейді, бұ л объектілер заң мен белгіленген жағ дайда ғ ана пайда болады (басқ а кезде пайда болмайды) деген тү сінік ойғ а келеді, дейді. Ғ алым сауданың, техниканың, ғ ылымның дамуы нә тижесінде пайда болғ ан интеллектуалдық қ ызметтің нә тижелері қ ұ қ ық пен қ орғ алады ма деген мә селе маң ызды, сондық тан «қ ұ қ ық тың қ орғ алуы» деп қ ысқ аша атайды.

Интеллектуалдық меншік объектілері тікелей нұ сқ аудың нә тижесінде емес адам шығ армашылығ ының нә тижесінде пайда болады. Алайда, Қ азақ стан Республикасы Азаматтық кодексінің (бұ дан ә рі-Қ Р АК) 125 бабында, азаматтық немесе заң ды тұ лғ аның шығ армашылық интеллектуалдық қ ызметтiң нә тижелерiне жә не оларғ а тең естiрiлген заң ды тұ лғ аны дараландыру қ ұ ралдарына, жеке немесе заң ды тұ лғ аның ө зi орындайтын жұ мысының немесе қ ызметiнiң ө нiмдерiне айрық ша қ ұ қ ық кодексте жә не ө зге де заң актiлерiнде белгiленген реттер мен тә ртiп бойынша танылады делінген. Белгiленген реттер мен тә ртiптер Қ Р АК 961 бабында нақ тыланып кө рсетілген, осы баптағ ы интеллектуалдық шығ армашылық қ ызметтің нә тижелері жә не азаматтық айналымғ а ќатысушыларды, тауарларды, жұ мыстарды немесе қ ызмет кө рсетулердi дараландыру қ ұ ралдары топтарының тізімінде болмаса заң намамен қ орғ алмайды.Келесі, интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ының қ атаң тү рде аумақ тық сипатта болуы жә не уақ ытпен шектелуі. Интеллектуалдық меншікке қ ұ қ ық оның шық қ ан елінде ғ ана танылады. Егерде, ел арасында екі жақ ты шарт немесе кө пжақ ты конвенциялар мен жасалғ ан халық аралық келісімдер болмаса, басқ а елде бұ л қ ұ қ ық тың бұ зылуына тосқ ауыл жоқ. Қ азақ стандық тұ жырымдамағ а сә йкес меншік қ ұ қ ығ ы уақ ыттық шартпен пайда болмайтын болса, интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ы бастапқ ыдан уақ ытша қ ұ қ ық ретінде пайда болады. Интеллектуалдық меншік объектісі ретінде танылатын азаматтық айналымғ а, тауарларғ а жә не қ ызмет кө рсетулерге қ атысушылардың дараландыру қ ұ ралы фирмалық атауды айтуғ а болады. Фирмалық атауғ а қ ұ қ ық тың қ олданылуы уақ ытпен шектелетіндей негіз жоқ. Қ Р АК 1022 бабының 2 тармағ ына сә йкес фирмалық атауғ а қ ұ қ ық тың тоқ татылуы негіздеріне – заң ды тұ лғ аның таратылуы жә не оның фирмалық атауының ө згертiлуiне байланысты негіздерді жатызады. Кө рсетілген соң ғ ы екі негізді – мерзімдік сипаты жоқ, қ ұ қ ық тық уә кілі бар субъектілердің еркіне байланысты оқ иғ алар санатына жатады.

2.Интеллектуальдық меншік тү сінігі жә не интеллектуальдық меншік қ ұ қ ығ ы: анық тау мә селесі.

Қ азақ стан Рспубликасында интеллектуалды меншіктің барлық дерлік объектісі қ ұ рылғ ан жә не оларды қ орғ ау жү йесі де жұ мыс атқ арады.Жалпылай жинақ тық ұ ғ ым деп қ арауғ а болады: заң ды жә не жеке тұ лғ аның интеллектуалды қ ызметінің арқ асындағ ы нә тижесі, орындауды қ ажет ететін жеке ө нім. Интеллектуалдық меншікті материалдық емес игілік деп қ арастыруғ а болады. Осындай материалдық емес игілік – заң ды тұ лғ алар мен адамдардың интеллектуалды қ ызметінің нә тижесі. Алайда, интеллектуалды меншік бір жеке меншіктен екінші біреуіне қ ұ рылмай тұ рып та ауысуы мү мкін. Қ алай болғ анмен интеллектуалды меншік – жеке қ ұ қ ық, мемлекеттік басқ ару, мемлекетаралық келісім ә дісін, халық аралық қ ұ қ ық ты да ең гізуге болады. Интеллектуалды меншік – бұ л «меншік», бірақ ә лемнің кө пшілік жерлерінде жалпы жеке меншік заң дылығ ынан да тыс қ аралады, авторлық қ ұ қ ық, патенттік жә не басқ а да интеллектуалды меншік тү рлеріне кө п ден қ ойылады.

Интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ын қ орғ ау - аймақ тық қ орғ ауғ а жатады, яғ ни, қ орғ ау тек сол мемелекет аясында ғ ана жү ргізіледі., сұ раныс пен талап сол мемлекетте ғ ана іске асады. ә деби шығ армашылық немесе ө нертабыс сол мемлекеттің заң ымен қ орғ алады, басқ а мемлекет қ орғ ауына енбейді. Ал басқ а мемлекеттің қ орғ ауын талап етсе, халық аралық келісім қ ажет болады. Халық аралық интеллектуалды, мә дени жә не сауда келісімдерінің кең ейуіне байланысты, XIX ғ. 80 жылдары кө п қ ырлы Париж конвенциясы 1883 ж. «Ө ндірістік меншікті қ орғ ау» жә не 1886 ж. Берн конвенциясы, яғ ни, «Ә деби жә не кө ркем шығ армаларды қ орғ ау» туралы реформалар жасалды. Кейінірек басқ а да аймақ тық жә не екі жақ ты халық аралық келісімдер болды.

1967 жылы Стокгольм конвенциясы аса маң ызды орын алды, Бү кілә лемдік интеллектуалды меншік мекемесі (БИММ) халық аралық қ ызметте интеллектуалды меншіктің жиынтығ ы болып саналды. Тағ ы да бір ерекше жаң алық – 1994 жылы жасалағ ан Уругвай раундағ ы Марракештік пакетті атап ө туге болады. Сауда аспектілеріндегі интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ындағ ы (САИМҚ) келісімге интеллектуалды меншіктің ә ртү рлі салаларын ең гізуге болады.

Интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ы абсолюттік қ ұ қ ық болып табылады. Абсолюттік қ ұ қ ық ретіндегі сипаты, оны меншік қ ұ қ ығ ымен біріктіріп, ал міндеттемелік қ ұ қ ық тан оның айырмашылығ ын кө рсетеді. Барлық ү шінші тұ лғ алар заттық қ ұ қ ық пен интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ын мойындаулары тиіс жә не заттың меншік иесімен интеллектуалдық меншік иесінің қ ұ қ ық тарына белгісіз тұ лғ алардың міндеттері қ арсы тұ рады. Интеллектуалдық меншік заттық қ ұ қ ық пен қ оса абсолюттік қ ұ қ ық ретінде мү ліктік қ атынас статикасы бойынша тең.

3. Интеллектуальдық меншік қ ұ қ ық тық нормалардың жиынтығ ы ретінде.

Интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ын қ орғ ау - аймақ тық қ орғ ауғ а жатады, яғ ни, қ орғ ау тек сол мемелекет аясында ғ ана жү ргізіледі., сұ раныс пен талап сол мемлекетте ғ ана іске асады. ә деби шығ армашылық немесе ө нертабыс сол мемлекеттің заң ымен қ орғ алады, басқ а мемлекет қ орғ ауына енбейді. Ал басқ а мемлекеттің қ орғ ауын талап етсе, халық аралық келісім қ ажет болады. Халық аралық интеллектуалды, мә дени жә не сауда келісімдерінің кең ейуіне байланысты, XIX ғ. 80 жылдары кө п қ ырлы Париж конвенциясы 1883 ж. «Ө ндірістік меншікті қ орғ ау» жә не 1886 ж. Берн конвенциясы, яғ ни, «Ә деби жә не кө ркем шығ армаларды қ орғ ау» туралы реформалар жасалды. Кейінірек басқ а да аймақ тық жә не екі жақ ты халық аралық келісімдер болды.

1967 жылы Стокгольм конвенциясы аса маң ызды орын алды, Бү кілә лемдік интеллектуалды меншік мекемесі (БИММ) халық аралық қ ызметте интеллектуалды меншіктің жиынтығ ы болып саналды. Тағ ы да бір ерекше жаң алық – 1994 жылы жасалағ ан Уругвай раундағ ы Марракештік пакетті атап ө туге болады. Сауда аспектілеріндегі интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ындағ ы (САИМҚ) келісімге интеллектуалды меншіктің ә ртү рлі салаларын ең гізуге болады.

Халық аралық қ ұ қ ық тық тә ртіп саласында интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ын ретке келтіру, басқ аша айтсақ, интеллектуалды меншікке халық аралық қ ұ қ ық барлық келісімдердің жиынтығ ы болып табылады. Бү гінгі таң дағ ы осындай қ ұ қ ық тық пайда болуы, біріншіден, сауданың кү рт ө суі, интеллектуалды қ ұ қ ық меншігінің жалпы тауар қ ұ нына ә сері, ә сіресе жоғ ары технологиялы фармацевтік жә не химиялық тауарлар ө сіиіне байланысты. Жалпы ә лемдік тауар айналымының 15-20% интеллектуалды меншікке, қ орғ алатын патенттер, сауда маркалары жә не т.б. сай келеді. Тағ ы да бір негізгі фактор – халық аралық интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ын дамыту – жоғ ары технологиялық ө нім шығ арушыларды (АҚ Ш, Германия, Ұ лыбритания, Франция жә не басқ а) қ ысқ арту, ө йткені ғ ылыми-техникалық жетістіктер, арзан жұ мыс кү ші арқ ылы бә секеге қ абілеттілік жойылып, контрафактік (қ арсы) ө ндіріс (Оң тү стік-Шығ ыс Азия елді-мекендерінде) орын алуда. Жоғ арыда айтылып ө ткендей, интеллектуалды материалдық қ ұ қ ық ұ лттық дең гейде қ арастырылады. Халық аралық дең гейде материалдық қ ұ қ ық тар аймақ та қ арастырылады, негізінен ұ лттық заң дылық басқ а елдердің пайдаланушысына ғ ана қ атысты болады. Авторлық жә не патенттік қ ұ қ ық отандық ғ ылым аясында қ арастырылып, дә стү рлі халық аралық келісім негізінде шешіледі., ал интеллектуалды меншік иесі-жеке тұ лғ алар. Халық аралық келісім-шарттар ашық тү рде жасалып, ешқ андай кү мә н тудырмайды.

Халық аралық интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ы қ арапайым негізде қ арастырылады, себебі, халық аралық келісім-шартқ а қ атысушылар мемлекетке қ арайды. Осындай келісім-шарттардан міндеттер мен қ ұ қ ық тар туындайды, кү мә нсіз – халық аралық қ ұ қ ық келісімі, нақ тырақ – экономикалық, мү ліктік – интеллектуалды меншіктің халық аралық қ ұ қ ығ ы. Интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ы мемлекетаралық конвенциялық нормаларда сақ талуы керек, сақ тауғ а мемлекет тікелей міндетті.

4. Интеллектуальдық меншік қ ұ қ ығ ының мү ліктік жә не жеке мү ліктік емес қ атынастарды реттеудегі ролі.

Мү ліктік қ атынастар дегеніміз — заттарды, заттар мен ө зге де материалдық игіліктерге қ атысты қ ұ қ ық тар мен міндеттерді иелену жә не пайдалану жө ніндегі қ атынастарды мү ліктік деп тү сінеді. Басқ аша айтқ анда, мү ліктік қ атынастар —материалдық игіліктермен(мү лік, ақ ша, қ ұ нды қ ағ аз, қ ызмет кө рсету жә не т.б.) байланысты қ оғ амдық қ атынастар. Ә детте мү ліктік қ атынастар объектісін ақ шамен бағ алауғ а болад. Мысалы, сату — сатып алу, жалғ а беру, мұ рағ а қ алдыру. Мү ліктік емес жеке қ атынастар екі топқ а бө лінеді —мү ліктік қ атынастармен тығ ыз байланысты мү ліктік емес жеке қ атынастар жә не мү ліктік қ атынастармен байланысы жоқ мү ліктік емес жеке қ атынастар. Бірінші топтағ ы мү ліктік қ атынастармен тығ ыз байланысты мү ліктік емес жеке қ атынастардың тікелей мү ліктік сипаты мен ақ шалай қ ұ ны болмайды. Бұ л топтың негізін интеллектуалдық меншікпен байланысы бар қ атынастар қ ұ райды. Ғ ылыми ең бектің авторы немесе ө нертапқ ыш ө зінің авторлық қ ұ қ ығ ын қ орғ ауғ а байланысты сотқ а талап арыз беріп, арыз сот арқ ылы қ анағ аттандырылатын болса, онда ғ ылыми ең бектің авторының немесе ө нертапқ ыштың қ аламақ ы немесе басқ алай сыйақ ы алуғ а қ ұ қ ығ ы болады. Бұ л жағ дайда мү ліктік емес жеке қ атынастар мү ліктік қ атынастармен байланыстылық сипат алады. Жеке мү ліктік емес қ атынастардың екінші тобын — мү ліктік қ атынастармен байланысы жоқ мү ліктік емес жеке қ атынастар қ ұ райды. Адам денсаулығ ына кө лік арқ ылы зиян келтірілді. Денсаулық қ а келтірілген зиянның нақ ты ақ шалай қ ұ нын анық тауғ а болмайды. Дегенмен де, азаматтық қ ұ қ ық тың нормалары істің мә н-жайына байланысты денсаулық қ а келген зиянның орнын толтыруды реттейді (зиян келтірушінің кінә сін, зиян келтіруші мен жө бірленушінің материалдық жағ дайын жә не т.6.). Жеке ө мірге, тұ рғ ын ү йге, ар-намысқ а, іскерлік беделге қ олсұ қ паушылық екінші топтағ ы жеке мү ліктік емес қ атынастарғ а жатады. Реттеудің азаматтық -қ ұ қ ық тық ә дісі заң ды тараптардың тең дігін, қ ұ қ ық бұ зушылық кезіндегі жауапкершіліктің мү ліктік жә не ө темақ ылық сипатын, сотқ а жү гіну арқ ылы жү зеге асатын қ ұ қ ық қ орғ аудың айрық ша ә дісін білдіреді. Бұ л ә діс ор деп аталады. Бұ л тараптардың тең дігін, ә рекеттің тә уелсіздігін, қ арым-қ атынастың еріктілігін білдіреді. Дү кен иесі тауар жеткізіп берушілерді ө зі анық тайды, тараптар бағ а мен басқ а да шарттар туралы келіседі жене бұ л ә рекеттерді келісімшарт тү рінде рә сімдейді. Аталғ ан келісімшарт бұ зылғ анда тараптар келісімшарттың кү шін жояды, ал бір-біріне қ оятын талаптары болса, онда ол мә селелер сот арқ ылы шешіледі. Ә ділетті болып табылатын бұ л ескертулерге интеллектуалдық, меншік теориясының жақ таушылары мұ нда арнаулы реттеуді қ ажет ететін ерекше нысандағ ы меншік жө нінде сө з болып тұ р дейді, себебі патент иелерінің авторлық қ ұ қ ық тар мен тауар белгілерінің субъектілерінің меншік қ ұ қ ығ ының объектісі " денесі" жоқ, " ұ сталмайтын заттар болады" [3].
Қ азіргі уақ ытта авторлық жә не ө нертабыстық қ ұ қ ық тардың екілік табиғ атын жоқ қ а ешкім шығ армайды.
Бір жағ ынан шығ армашылық нә тижені жасаушы тұ лғ ағ а оны пайдалануғ а ерекше сипаттағ ы қ ұ қ ығ ы бар жә не ө зге тұ лғ аларғ а ө ткізіле алады (нә тижені пайдалануғ а рұ қ сат беру).
Бұ л қ ұ қ ық мү ліктік қ ұ қ ық тар қ атарына жатады жә не меншік қ ұ қ ығ ымен ұ қ сас екінші жағ ынан, авторғ а жеке мү ліктік емес (моральдық) қ ұ қ ық тар жиынтығ ы тә н, оларғ а авторлық қ ұ қ ығ ы, авторлық есімге қ ұ қ ық жә не т.с.с. ө зінің табиғ атына орай оларды иеленушіден ажыратылмайтын қ ұ қ ық тар жатады.
Мұ нда мү ліктік жә не мү ліктік емес қ атынастар арасында қ атаң шекара жоқ, керісінше, олар ө те тығ ыз ө зара байланысты жә не ажырамас бірлікте болады.
Жеке мү ліктік емес қ ұ қ ық тар.

ТЕК Қ АНА ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ ШЫҒ АРМАШЫЛЫҚ Қ ЫЗМЕТ НӘ ТИЖЕЛЕРІНЕ ТӘ Н БОЛАДЫ

• АУЫСПАЙДЫ, ИЕЛІКТЕН ШЫҒ АРЫЛМАЙДЫ

• МҰ РАГЕРЛІК АРҚ ЫЛЫ АУЫСПАЙДЫ

• МЕРЗІМСІЗ Ә РЕКЕТ ЕТУ СИПАТЫНДА БОЛАДЫ

• МҰ РАГЕРЛІКТІҢ ЕРЕКШЕ ТӘ РТІБІ

5. Интеллектуальдық меншік қ ұ қ ығ ының қ ұ қ ық саласындағ ы орнын анық тау.

Интеллектуалды меншік – жеке қ ұ қ ық, мемлекеттік басқ ару, мемлекетаралық келісім ә дісін, халық аралық қ ұ қ ық ты да ең гізуге болады. Интеллектуалды меншік – бұ л «меншік», бірақ ә лемнің кө пшілік жерлерінде жалпы жеке меншік заң дылығ ынан да тыс қ аралады, авторлық қ ұ қ ық, патенттік жә не басқ а да интеллектуалды меншік тү рлеріне кө п ден қ ойылады.
Интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ын қ орғ ау - аймақ тық қ орғ ауғ а жатады, яғ ни, қ орғ ау тек сол мемелекет аясында ғ ана жү ргізіледі., сұ раныс пен талап сол мемлекетте ғ ана іске асады. ә деби шығ армашылық немесе ө нертабыс сол мемлекеттің заң ымен қ орғ алады, басқ а мемлекет қ орғ ауына енбейді. Ал басқ а мемлекеттің қ орғ ауын талап етсе, халық аралық келісім қ ажет болады. Халық аралық интеллектуалды, мә дени жә не сауда келісімдерінің кең ейуіне байланысты, XIX ғ. 80 жылдары кө п қ ырлы Париж конвенциясы 1883 ж. «Ө ндірістік меншікті қ орғ ау» жә не 1886 ж. Берн конвенциясы, яғ ни, «Ә деби жә не кө ркем шығ армаларды қ орғ ау» туралы реформалар жасалды. Кейінірек басқ а да аймақ тық жә не екі жақ ты халық аралық келісімдер болды.
Халық аралық қ ұ қ ық тық тә ртіп саласында интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ын ретке келтіру, басқ аша айтсақ, интеллектуалды меншікке халық аралық қ ұ қ ық барлық келісімдердің жиынтығ ы болып табылады. Бү гінгі таң дағ ы осындай қ ұ қ ық тық пайда болуы, біріншіден, сауданың кү рт ө суі, интеллектуалды қ ұ қ ық меншігінің жалпы тауар қ ұ нына ә сері, ә сіресе жоғ ары технологиялы фармацевтік жә не химиялық тауарлар ө сіиіне байланысты. Тағ ы да бір негізгі фактор – халық аралық интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ын дамыту – жоғ ары технологиялық ө нім шығ арушыларды (АҚ Ш, Германия, Ұ лыбритания, Франция жә не басқ а) қ ысқ арту, ө йткені ғ ылыми-техникалық жетістіктер, арзан жұ мыс кү ші арқ ылы бә секеге қ абілеттілік жойылып, контрафактік (қ арсы) ө ндіріс (Оң тү стік-Шығ ыс Азия елді-мекендерінде) орын алуда. Жоғ арыда айтылып ө ткендей, интеллектуалды материалдық қ ұ қ ық ұ лттық дең гейде қ арастырылады. Халық аралық дең гейде материалдық қ ұ қ ық тар аймақ та қ арастырылады, негізінен ұ лттық заң дылық басқ а елдердің пайдаланушысына ғ ана қ атысты болады. Авторлық жә не патенттік қ ұ қ ық отандық ғ ылым аясында қ арастырылып, дә стү рлі халық аралық келісім негізінде шешіледі., ал интеллектуалды меншік иесі-жеке тұ лғ алар. Халық аралық келісім-шарттар ашық тү рде жасалып, ешқ андай кү мә н тудырмайды.
Халық аралық интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ы қ арапайым негізде қ арастырылады, себебі, халық аралық келісім-шартқ а қ атысушылар мемлекетке қ арайды. Осындай келісім-шарттардан міндеттер мен қ ұ қ ық тар туындайды, кү мә нсіз – халық аралық қ ұ қ ық келісімі, нақ тырақ – экономикалық, мү ліктік – интеллектуалды меншіктің халық аралық қ ұ қ ығ ы. Интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ы мемлекетаралық конвенциялық нормаларда сақ талуы керек, сақ тауғ а мемлекет тікелей міндетті. Париж жә не Берн келісімдерінен сақ талып келе жатқ ан дә стү рдің негізгі блогы бар. Алайда, айырмашылық шартты тү рде ғ ана: патенттік қ ұ қ ық жә не авторлық қ ұ қ ық.

6. Интеллектуальдық меншік қ ұ қ ығ ымен реттелетін қ атынастар.

Интеллектуалдық меншік қ ұ қ ық тарын қ орғ ау жү йесі қ азіргі кезде Ұ лттық инфрақ ұ рылымның қ ұ рамдас бө лігіне айналды. ХХІ ғ асыр Интеллектуалдық экономиканың ғ асыры деп жорамалдауғ а негіз бар, соның негізін шығ армашылық ә рекеттері жә не оның қ ұ қ ық тық қ орғ аудың тіректі жү йесі қ ұ райды. Қ азақ стан Республикасы халық аралық мә дениет пен ғ ылыми-техникалық айналымғ а еніп, Дү ниежү зілік Интеллектуалдық меншік ұ йымына кіре отырып (ДИМҰ), ә лемдік дең гейге сай қ азақ стандық тар мен шетелдік интеллектуалдық меншік иегерлерінің қ ұ қ ық тарының қ орғ алуын қ амтамасыз етуі қ ажет.

Интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ы азаматтық қ ұ қ ық тың халық аралық дең гейіндегі ең жоғ ары дамып отырғ ан салаларының бірі. Теориялық жағ ынан интеллектуалдық меншікті қ оғ ау қ атынастары бойынша халық аралық келісім-шартқ а отыру – ерікті іс, шартқ а отырмағ ан елдер Бү кілә лемдік сауда ұ йымының мү шесі бола алмайды, оларғ а ұ лы сауда державалар мә жбү рлеп енгізу ә рекеттерін жү ргізе отырып қ ысым жасай алмайды.

Халық аралық қ ұ қ ық тық тә ртіп саласында интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ын ретке келтіру, басқ аша айтсақ, интеллектуалды меншікке халық аралық қ ұ қ ық барлық келісімдердің жиынтығ ы болып табылады. Бү гінгі таң дағ ы осындай қ ұ қ ық тық пайда болуы, біріншіден, сауданың кү рт ө суі, интеллектуалды қ ұ қ ық меншігінің жалпы тауар қ ұ нына ә сері, ә сіресе жоғ ары технологиялы фармацевтік жә не химиялық тауарлар ө сіиіне байланысты. Жалпы ә лемдік тауар айналымының 15-20% интеллектуалды меншікке, қ орғ алатын патенттер, сауда маркалары жә не т.б. сай келеді. Тағ ы да бір негізгі фактор – халық аралық интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ын дамыту – жоғ ары технологиялық ө нім шығ арушыларды (АҚ Ш, Германия, Ұ лыбритания, Франция жә не басқ а) қ ысқ арту, ө йткені ғ ылыми-техникалық жетістіктер, арзан жұ мыс кү ші арқ ылы бә секеге қ абілеттілік жойылып, контрафактік (қ арсы) ө ндіріс (Оң тү стік-Шығ ыс Азия елді-мекендерінде) орын алуда. Халық аралық дең гейде материалдық қ ұ қ ық тар аймақ та қ арастырылады, негізінен ұ лттық заң дылық басқ а елдердің пайдаланушысына ғ ана қ атысты болады. Авторлық жә не патенттік қ ұ қ ық отандық ғ ылым аясында қ арастырылып, дә стү рлі халық аралық келісім негізінде шешіледі., ал интеллектуалды меншік иесі-жеке тұ лғ алар. Халық аралық келісім-шарттар ашық тү рде жасалып, ешқ андай кү мә н тудырмайды.
Халық аралық интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ы қ арапайым негізде қ арастырылады, себебі, халық аралық келісім-шартқ а қ атысушылар мемлекетке қ арайды. Осындай келісім-шарттардан міндеттер мен қ ұ қ ық тар туындайды, кү мә нсіз – халық аралық қ ұ қ ық келісімі, нақ тырақ – экономикалық, мү ліктік – интеллектуалды меншіктің халық аралық қ ұ қ ығ ы. Интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ы мемлекетаралық конвенциялық нормаларда сақ талуы керек, сақ тауғ а мемлекет тікелей міндетті.