Тапсырыс шарты. 5 страница

29.Айрық ша қ ұ қ ық тардың ә рекет ету мерзімі

1. Топологияғ а айрық ша қ ұ қ ық басқ а тұ лғ ағ а шарт бойынша толығ ымен немесе iшiнара берiлуi мү мкiн, сондай-ақ мұ рагерлiк бойынша ә мбебап қ ұ қ ық мирасқ орлығ ы тә ртiбiмен жә не қ ұ қ ық иеленушi заң ды тұ лғ аның қ айта ұ йымдастырылуы нә тижесiнде ө тедi. 2. Лицензиялық шарт бойынша қ ұ қ ық иеленушi (лицензиар) екiншi тарапқ а (лицензиатқ а) топологияны белгiлi бiр ә дiспен уақ ытша пайдалану қ ұ қ ығ ын бередi. 3. Лицензиялық шартта лицензиатқ а: 1) топологияны пайдалану қ ұ қ ығ ын лицензиардың оны пайдалану мү мкiндiгi мен лицензияны басқ а тұ лғ аларғ а беру қ ұ қ ығ ын сақ тай отырып (жай, айрық ша емес лицензия); 2) топологияны пайдалану қ ұ қ ығ ын лицензиардың оны пайдалану мү мкiндiгiн сақ тай отырып, бiрақ лицензияны басқ а тұ лғ аларғ а беру қ ұ қ ығ ынсыз (айрық ша лицензия); 3) топологияны пайдалану қ ұ қ ығ ын лицензиардың оны пайдалану мү мкiндiгiн сақ тамай жә не лицензияны басқ а тұ лғ аларғ а беру қ ұ қ ығ ынсыз (толық лицензия) беру кө зделуi мү мкiн. Егер лицензиялық шартта лицензияның тү рi кө зделмесе, ол айрық ша емес жай лицензия деп саналады.

4. Топологияны пайдалану қ ұ қ ығ ына айрық ша емес лицензияны лицензиаттың басқ а тұ лғ ағ а (қ осалқ ы лицензиатқ а) беруi туралы шарт (қ осалқ ы лицензиялық шарт) лицензиялық шартта кө зделген жағ дайларда ғ ана жасалуы мү мкiн. Егер лицензиялық шартта ө згеше кө зделмесе, лицензиат лицензиардың алдында қ осалқ ы лицензиаттың iс-ә рекеттерi ү шiн жауапты болады. 5. Топологияғ а айрық ша қ ұ қ ық ты басқ ағ а беру туралы шарт, лицензиялық жә не қ осалқ ы лицензиялық шарттар жазбаша нысанда жасалады. Тiркелген топологияғ а айрық ша қ ұ қ ық ты басқ ағ а беру туралы шарт, тiркелген топологияны пайдалануғ а лицензиялық жә не қ осалқ ы лицензиялық шарттар уә кiлеттi органда тiркелуге тиiс.Тiркеуден ө тпеген топологияғ а айрық ша қ ұ қ ық ты басқ ағ а беру туралы шарт, аталғ ан топологияны пайдалануғ а лицензиялық жә не қ осалқ ы лицензиялық шарттар уә кiлеттi органда тараптардың келiсiмi бойынша тiркелуi мү мкiн. Жазбаша нысанның немесе тiркеу туралы талаптың сақ талмауы шарттың жарамсыздығ ына ә кеп соғ ады. 9-бап. Қ ызметтiк мiндеттердi орындау тә ртiбiмен жә не тапсырыс берушiмен шарт бойынша жасалғ ан топологияғ а айрық ша қ ұ қ ық

1. Егер жұ мыс берушi мен автордың арасындағ ы шартта ө згеше кө зделмесе, қ ызметтiк мiндеттердi немесе жұ мыс берушiнiң нақ ты тапсырмасын орындау тә ртiбiмен жасалғ ан топологияғ а айрық ша қ ұ қ ық жұ мыс берушiге тиесiлi болады.

30.Авторлық қ ұ қ ық интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ының институты ретінде.

Авторлық қ ұ қ ық – санаткерлік меншік саласында ғ ылым, ә дебиет жә не ө нер туындыларын (авторлық қ ұ қ ық), қ оиылымдарды, орындаушылық ты, фонаграммаларды, эфирлік жә не кабельдік хабар тарату ұ йымдарының хабарларын (сабақ тас қ ұ қ ық) жасауғ а жә не пайдалануғ а байланысты туындайтын қ атынастарды реттейді. Осы Заң ның мақ саты ү шін тө менде кө рсетілген терминдердің мынадай мә ні бар.Автор – шығ армашылық ең бегімен туынды жасағ ан жеке тұ лғ а.
Авторлық қ ұ қ ық — автордың мү ліктік жә не мү ліктік емес жеке қ ұ қ ық тары.
Дыбыс бейнежазу туындысы — тиісті техникалық қ ұ рылғ ылардың кө мегімен кө ріп жә не естіп қ абылдауғ а арналып жасалғ ан, ө зара байланысты кадрлар серияларынан қ ұ ралатын туынды..
Жазу – дыбыстарды жә не бейнелерді кө п рет қ абылдауғ а, қ айта шығ аруғ а немесе хабарлауғ а мү мкіндік беретін белгілі бір материалдық нысанда техникалық қ ұ ралдардың кө мегімен жазу.
Дыбыс бейне-жазу туындыларын дайындаушы — осындай туындының бастамасы жә не жауапкершілігін соның ішінде материалдық жауапкершілікті мойына алғ ан заң ды жеке тұ лғ а.
Санаткерлік меншік – шығ армашылық қ ызметтің обьектендірілген нә тижесіне ие меншік..
АВТОРЛЫҚ Қ Ұ Қ ЫҚ ТЫҢ Қ ОЛДАНУ АЯСЫ:
1)Авторларының немесе олардың қ ұ қ ық мұ рагерлерінің азаматтығ ына қ арамастан, Қ азақ стан Республикасының аумағ ында жарияланғ ан не жарияланбағ ан, бірақ қ андайда болмасын обьекивті нысандағ ы туындыларғ а:
2)Жарияланғ ан не жарияланбағ ан, бірақ Қ азақ стан Республикасынан тыс жерлердегі қ андайда болсын обьективті нысандағ ы туындыларғ а қ олданылады жә не Қ азақ стан Республикасының азаматтары авторлар жә не олардың қ ұ қ ық мұ рагерлері деп танылады.
3)Жарияланғ ан не жарияланбағ ан, бірақ Қ Р тыс жерлерде қ андайда болсын обьективті нысандағ ы туындыларғ а қ олданылады жә не Қ Р халық аралық шарттарына сә йкес басқ а мемлекеттердің азаматтары авторлар (олардың қ ұ ық мұ рагерлері) деп танылады.
4)Қ азақ стан Республикасы аумағ ында туынды халық аралық шарттарғ а сә йкес қ орғ алатын болғ ан жағ дайда туындының авторы авторлық қ ұ қ ық ты алуғ а негіз болғ ан іс-ә рекет немесе мә н-жай орын алғ ан мемлекеттің заң ы бойынша анық талады.

31.Авторлық қ ұ қ ық тү сінігі, пә ні, міндеттері.

Авторлық қ ұ қ ық дегенміз- автордың жеке мү лiктiк емес жә не мү лiктiк қ ұ қ ық тары, ал сабақ тас қ ұ қ ық тар - орындаушының, фонограмма жасаушының, эфирлiк жә не кә бiлдiк хабар тарату ұ йымының мү лiктiк қ ұ қ ық тары жә не орындаушының жеке мү лiктiк емес қ ұ қ ық тары. Авторлық қ ұ қ ық мақ сатына, мазмұ ны мен маң ызына, сондай-ақ берiлу ә дiсi мен нысанына қ арамастан, шығ армашылық ең бектiң нә тижесi болып табылатын ғ ылым, ә дебиет жә не ө нер туындыларына қ олданылады.Ғ ылым, ә дебиет жә не ө нер туындысына авторлық қ ұ қ ық оның жасалу фактiсiне қ арай туындайды. Авторлық қ ұ қ ық тың пайда болуы мен жү зеге асырылуы ү шiн туындыны тiркеу, туындыны ө зге де арнайы ресiмдеу немесе қ андай да болсын шарттылық ты сақ тау талап етiлмейдi. Ө здерiнiң айрық ша мү лiктiк қ ұ қ ық тары туралы хабарлау ү шiн автор жә не қ ұ қ ық иеленушi авторлық қ ұ қ ық ты қ орғ ау белгiсiн пайдалануғ а қ ұ қ ылы, ол белгi туындының ә р данасына қ ойылады жә не мiндеттi тү рде мынадай ү ш элементтен тұ рады:

1) қ оршауғ а алынғ ан латынша " С" ә рпi;

2) айрық ша авторлық қ ұ қ ық тар иесiнiң есiмi (атауы);

3) туындының алғ аш жарияланғ ан жылы.

Жарияланбағ ан туындығ а жеке мү лiктiк емес қ ұ қ ық тарын куә ландыру ү шiн автор, сондай-ақ қ ұ қ ық иеленушi туындығ а айрық ша мү лiктiк қ ұ қ ық тарды иеленетiнiн растау ү шiн авторлық қ ұ қ ық тың қ орғ алатын не тиiстi шарттардың қ олданылатын мерзiмi iшiнде кез келген уақ ытта оларды ресми тiзiлiмдерде тiркеуге қ ұ қ ылы. Тiркеудi Қ азақ стан Республикасының заң дарына сә йкес уә кiлеттi орган жү зеге асырады.

32.Авторлық қ ұ қ ық қ айнар кө здерінің жалпы сипаттамасы

Автор – шығ армашылық ең бегінің нә тижесінде белгілі бір туындыны дү ниеге ә келген тұ лғ а. Мұ ндай туынды ғ ылым саласында, ә дебиет саласында, ө нер саласында, техника саласында болуы мү мкін. Осындай жаң а туынды дү ниеге келген сә ттен бастап, сол туындығ а авторлық қ ұ қ ық пайда болады. Автордың ө зі ойлап тапқ ан жаң а туындығ а ө зін сол туындының авторы ретінде танылу қ ұ қ ығ ы, жә не туындыны азаматтық айналымғ а жария тү рде шығ арса, оның даналарына автордың ө з есімін тиісті тү рде кө рсету арқ ылы тануды талап ету қ ұ қ ығ ы, оғ ан қ ол сұ ғ уғ а жол бермеу, туындыны кез-келген жолмен бү лдіруге, бұ рмалауғ а немесе ө зге жолмен ө згертуге, сондай-ақ автордың ар-ожданына, беделіне нұ қ сан келтіретін басқ а кез-келген қ ол сұ ғ ушылық қ а қ арсы ә рекет ету қ ұ қ ығ ы (автордық беделін қ орғ ау қ ұ қ ығ ы) болады. Авторды жоғ арыда кө рсетілген қ ұ қ ық тарынан айыруғ а болмайды. Бұ ғ ан қ оса, автордың немесе ө зге қ ұ қ ық иеленушінің сол туындыны кез келген нысанда жә не кез келген ә діспен пайдалануғ а қ ұ қ ығ ы мү ліктік қ ұ қ ық немесе айрық ша қ ұ қ ық деп танылады. Автордың туындыны пайдалануғ а айрық ша қ ұ қ ығ ы, туындыны ө з қ алауы бойынша кез келген уақ ытта, кез келген мақ сатта қ олдана алады.Авторлық қ ұ қ ық автор автордың бү кіл ғ ұ мыры бойы жә не автор қ айтыс болғ аннан кейін жетпіс жыл бойы кү шін сақ тайды. Бірақ, авторлық қ ұ қ ығ ын, оның есімінің қ ұ қ ығ ын жә не автордық беделін қ орғ ау қ ұ қ ығ ын қ орғ ауғ а шек қ ойылмайды. Авторлық қ ұ қ ық жә не сабақ тас қ ұ қ ық тар туралы Қ Р Заң ында кө зделген авторлық қ ұ қ ық пен сабақ тас қ ұ қ ық тарды бұ зғ аны ү шін Қ азақ стан Республикасының заң дарына сә йкес азаматтық, ә кімшілік жә не қ ылмыстық жауаптылық туындайды. Авторлық қ ұ қ ық жә не сабақ тас қ ұ қ ық тар объектілерін пайдаланатын жеке жә не заң ды тұ лғ алардың қ ызметіне бақ ылау жасауды уә кілетті орган жү зеге асырады. Зияткерлік меншік еліміздің ә л – ауқ атын дамытып, жетілдірудің бірден – бір қ айнар кө зі. Ә ркімнің ө з қ ұ қ ығ ын қ орғ ай білуі, еліміздің ө ркендеп ө суіне ө з ү лесін қ осарына ешқ андай дау тудырмайды.

33. Авторлық қ ұ қ ық қ ағ идалары

Авторлық қ ұ қ ық қ ағ идалары - ә мбебап, ең жоғ арғ ы дә режедегі императивті жә не жалпы маң ызы бар бастапқ ы идея, бастаудың басы. Олар барлық авторлық қ ұ қ ық жү йесінің мазмұ нын қ ұ райды. Барлық юрисдикциялық қ ызметін белгілейді жә не авторлық қ ұ қ ық тық қ атынастың қ атысушыларының субъективтік қ ұ қ ық тары мен міндеттерін жү зеге асырады. Қ азіргі таң да авторлық қ ұ қ ық қ ағ идаларының қ алыптасқ ан тү рлері:

Біріншіден, Конституцияда тікелей кө рсетілген шығ армашылық еркіндігі қ ағ идасы болып табылады.Бұ л қ ағ ида ө зінің жеке нормаларымен нақ тыланып, реалды тү рде мазмұ нғ а ие болды. Осылайша шығ армашылық еркіндігі ғ ылым, ә дебиет жә не ө нер туындыларының сө з цензурасына қ атысы болмайды.Шығ армашылық еркіндікті авторлық қ ұ қ ық пен қ орғ алатын барлық ғ ылым, ә дебиет жә не ө нер туындыларының маң ыздылығ ы, ерекшелігі жә не жеткізілген нысанына қ арамастан қ амтамасыз етіледі. Сондық тан заң мен қ орғ алатын туындылар тізімінің шең берін шектемейді жә не кез келген объективті нысандағ ы зияткерлік қ ызмет нә тижелерін қ орғ айды.

Екіншіден, авторлық қ ұ қ ық қ ағ идасы болып автордың жеке мү дделерінің қ оғ ам мү ддесімен сә йкестігі табылады. Бұ л қ ағ ида зияткерлік меншік институтының басқ а институттарда да қ олданылып отырады. Сонымен қ атар, азаматтық қ ұ қ ық саласына да тиесілі болып табылады. Бұ л бә секелестіктің ә рекет ету аясы туралы мә селе кө птеген жылдар бойы дау туғ ызып келеді. Қ азіргі уақ ытта ешкім автор ө зі жасағ ан туындыны пайдалануғ а байланысты шексіз қ ұ қ ық тар жиынтығ ына ие деп айта алмайды. Егер туынды автордың келісімімен бұ харалық мә лімделген немесе танылғ ан болса, оның туындығ а деген қ ұ қ ығ ы онша кө лемді болмайды. Ө йткені, ол басқ а азаматтар мен қ оғ амның мү ддесіне қ арсы ешқ андай ә рекеттер жасай алмайды.

Ү шіншіден, авторлық қ ұ қ ық қ ағ идасы ретінде автордан жеке мү ліктік емес қ ұ қ ық тардың бө лінбейтіндігі қ арастырылады. Осы белгі қ азақ стандық авторлық қ ұ қ ық ты шетелдік авторлық қ ұ қ ық тан ерекшелендіреді. Қ азақ стандық авторлық заң нама бойынша жеке мү ліктік емес қ ұ қ ық тар (авторлық қ а қ ұ қ ық, есімге қ ұ қ ық жә не т.б.) автордың келісімі болса да, басқ а тұ лғ аларғ а берілмейді. Мұ ндай келісімнің заң дық кү ші болмайды жә не жарамсыз болып табылады.

Авторлық қ ұ қ ық тың келесі қ ағ идасы авторлық шарттың еркіндігі болып табылады. Бұ л қ ағ ида бұ рын авторлық шартта кө рсетілуі тиіс тараптардың қ ұ қ ық тары мен міндеттерінің нормативті регламентация деген қ ағ иданы алмастырды. Бұ л жерде кө бінесе типтік авторлық шарттар болатын. Мысалы, баспалық, сцинарийлік, қ ойылымдық жә не т.б. Зияткерлік меншікке байланысты қ атынастарды реттейтін азаматтық қ ұ қ ық тық нормалар бар. Яғ ни, қ азіргі заманғ ы нарық тық экономиканың талаптарына сай зияткерлік меншікке байланысты қ атынастардың тү рлері кө бейді.

34.Авторлық қ ұ қ ық субьективтік қ ұ қ ық ретінде

Авторлық қ ұ қ ық субъектілері болып туындығ а қ атысты субъективтік авторлық қ ұ қ ық тиесілі тұ лғ а болып табылады. Субъективті авторлық қ ұ қ ық Қ азақ стан Республикасының азаматтары, шетел азаматтары, азаматтығ ы жоқ адамдар, мұ рагерлер жә не басқ а да қ ұ қ ық мирасқ орлары болуы мү мкін. Субъективтік қ ұ қ ық – адамның не ұ йымның заң ғ а сә йкес ой-пікірін білдіру жә не іс-ә рекетін жү зеге асыру мү мкіндігі. Субъективтік қ ұ қ ық тың бастапқ ы алғ ышарты қ ұ қ ық қ абілеттілігі (қ ұ қ ық иелену қ абілеті) болып табылады. Субъективтік қ ұ қ ық абстрактілік жә не нақ ты тү рге, сондай-ақ абсолюттік жә не қ атыстылық тү рге де бө лінеді. Нақ ты субъективтік қ ұ қ ық тар қ ұ қ ық нормасына сә йкес қ ұ қ ық тық фактіден туындайды. Қ атыстылық қ ұ қ ығ ы (шарттан, зиян келтіруден, т.б. қ ұ қ ық тық фактіден туындайтын қ ұ қ ық) белгілі бір тұ лғ алардан нақ ты бір ә рекетті жү зеге асыруды талап етуге заң ды мү мкіндік береді. Абсолюттік нақ ты қ ұ қ ық ө з ә рекетін іске асыру еркіндігі мен ол ә рекетке ешкімнің бө гет болмауын талап етушілікті білдіреді. Абстрактілі субъективтік қ ұ қ ық қ а адам мен азаматтың табиғ и жә не ажырағ ысыз қ ұ қ ық тары мен бостандық тары жатады. Бұ лар қ ұ қ ық субъектілігінің мазмұ нын ашады жә не тұ лғ аның халық арық қ ұ қ ық пен конституция кепілдік беретін жалпы қ ұ қ ық тық мә ртебесін қ ұ райды. Мұ ндай қ ұ қ ық тар мен бостандық тар ә ркімге тумысынан тиесілі. Мә селен, нақ ты бір мү лікке меншіктену ө кілеттігін иеленуіне-иеленбеуіне қ арамастан адамда меншіктенуге деген абстрактілі қ ұ қ ығ ы болады; сотпен қ орғ ануғ а деген абстрактілі субъективтік қ ұ қ ық бұ зушылық кезінде пайда болмайды, ол абстрактілі мү мкіндік ретінде бұ рыннан бар. Адамның абсолюттік қ ұ қ ық тары (ө мір сү ру, адамдық қ адір-қ асиетіне қ ол сұ ғ ылмаушылық, бостандығ ы мен жеке бастың қ орғ алуы, меншік, сайлау жә не сайлану қ ұ қ ығ ы) қ оғ амда ө з орнын табуғ а бағ ытталғ ан ұ мтылысы. Абсолюттік қ ұ қ ық индивидтің заң шегіндегі еркін ә леуметтік белсенділік аясын білдіреді жә не оғ ан ө зге адамның да, мемлекеттің де араласуғ а қ ұ қ ығ ы жоқ.

35.Субъективтік авторлық қ ұ қ ық тың пайда болу негіздері

Авторлық қ ұ қ ық субъектілері болып туындығ а қ атысты субъективтік авторлық қ ұ қ ық тиесілі тұ лғ а болып табылады. Субъективті авторлық қ ұ қ ық Қ азақ стан Республикасының азаматтары, шетел азаматтары, азаматтығ ы жоқ адамдар, мұ рагерлер жә не басқ а да қ ұ қ ық мирасқ орлары болуы мү мкін. Субъективтік қ ұ қ ық – адамның не ұ йымның заң ғ а сә йкес ой-пікірін білдіру жә не іс-ә рекетін жү зеге асыру мү мкіндігі. Субъективтік қ ұ қ ық тың бастапқ ы алғ ышарты қ ұ қ ық қ абілеттілігі (қ ұ қ ық иелену қ абілеті) болып табылады. Субъективтік қ ұ қ ық абстрактілік жә не нақ ты тү рге, сондай-ақ абсолюттік жә не қ атыстылық тү рге де бө лінеді. Нақ ты субъективтік қ ұ қ ық тар қ ұ қ ық нормасына сә йкес қ ұ қ ық тық фактіден туындайды. Қ атыстылық қ ұ қ ығ ы (шарттан, зиян келтіруден, т.б. қ ұ қ ық тық фактіден туындайтын қ ұ қ ық) белгілі бір тұ лғ алардан нақ ты бір ә рекетті жү зеге асыруды талап етуге заң ды мү мкіндік береді. Абсолюттік нақ ты қ ұ қ ық ө з ә рекетін іске асыру еркіндігі мен ол ә рекетке ешкімнің бө гет болмауын талап етушілікті білдіреді. Абстрактілі субъективтік қ ұ қ ық қ а адам мен азаматтың табиғ и жә не ажырағ ысыз қ ұ қ ық тары мен бостандық тары жатады. Бұ лар қ ұ қ ық субъектілігінің мазмұ нын ашады жә не тұ лғ аның халық арық қ ұ қ ық пен конституция кепілдік беретін жалпы қ ұ қ ық тық мә ртебесін қ ұ райды. Мұ ндай қ ұ қ ық тар мен бостандық тар ә ркімге тумысынан тиесілі. Мә селен, нақ ты бір мү лікке меншіктену ө кілеттігін иеленуіне-иеленбеуіне қ арамастан адамда меншіктенуге деген абстрактілі қ ұ қ ығ ы болады; сотпен қ орғ ануғ а деген абстрактілі субъективтік қ ұ қ ық бұ зушылық кезінде пайда болмайды, ол абстрактілі мү мкіндік ретінде бұ рыннан бар. Адамның абсолюттік қ ұ қ ық тары (ө мір сү ру, адамдық қ адір-қ асиетіне қ ол сұ ғ ылмаушылық, бостандығ ы мен жеке бастың қ орғ алуы, меншік, сайлау жә не сайлану қ ұ қ ығ ы) қ оғ амда ө з орнын табуғ а бағ ытталғ ан ұ мтылысы. Абсолюттік қ ұ қ ық индивидтің заң шегіндегі еркін ә леуметтік белсенділік аясын білдіреді жә не оғ ан ө зге адамның да, мемлекеттің де араласуғ а қ ұ қ ығ ы жоқ.

36.Авторлық қ ұ қ ық объектілерінің тү сінігі жә не белгілері

Авторлық кұ қ ық мақ сатына, мазмұ ны мен маң ызына, сондай-ақ берілу ә дісі мен нысанына қ арамастан, шығ армашылық ең бектің нә тижесі болып табылатын ғ ылым, ә дебиет жә не онер туындыларына қ олданылады. Авторлық қ ұ қ ық объектілері болып табылатын туындылар 1. Мыналар авторлық қ ұ қ ық объектілері болып табылады:

1.) ә деби туындылар;

2.) драм жә не музыкалық драмалық туындылар;

3.) сценарий туындылары;

4.) хореография жә не пантомима туындылары;

5.) мә тіні бар немесе мә тіні жоқ музыкалық туындылар;

6.) дыбыс-бейнежазу туындылары (кино-теле жә не бейнефильмдер, диафильмдер жә не басқ а кино жә не телетуындылар);

7.) мү сіндеме, кескіндеме, гарфика жә не бейнелеу ө нерінің басқ а да туындылары;

8.) қ олданбалы онер туындылары;

9.) сә улет, қ ала қ ұ рылысы жә не бау-саябақ ө нері туындылары;

10. суретке тү сіру туындылары /кә не суретке тү сіруге орайлас ә дістермен жасалғ ан туындылар;

11.) карталар, жоспарлар, нобайлар, безендірулер жә не географияғ а, топография мен басқ а ғ ылымдарғ а қ атысты ү ш ө лшемді туындылар;

12.) ЭЕМ-ге арналғ ан бағ дарламалар;

13.) ө зге де туындылар.

2. ЭЕМI с арналғ ан бағ дарламаларды қ орғ ау ЭЕМ-ге арналғ ан бағ дарламалардың (соның ішініе операциялық жү йелердің) бастапқ ы мә тін мен объектілік кодты қ оса алғ анда, кез келген тілде жә не кез келген нысанда жасалуы мү мкін барлық тү ріне қ олданылады.

3. Авторлық қ ұ қ ық объектілеріне мыналар да жатады:

1.) туынды шығ армалар (аудармалар, ө ң делген дү ниелер, аннотациялар, рефераттар, тү йіндер, шолулар, инсценировкалар, музыкалық ө ң деулер жә не басқ а да ғ ылым, ә дебиет пен ө нер шығ армаларының ө ң деулері);

2.) жинақ тар (энциклопедиялар, антологиялар, деректер базалары) жә не материалдарының іріктелуі жә не (немесе) орналасуы жағ ынан шығ армашылық ең бектің нә тижесі болып табылатын басқ а да қ ұ рама туындылар.

Туынды жә не қ ұ рама шығ армалар, ө здерінің негізге алынғ ан немесе ө здеріне енген туындылардың авторлық қ ұ қ ық объектілері болу-болмауына қ арамастан, авторлық қ ұ қ ық пен қ орғ алады.

37.Авторлық қ ұ қ ық субьектілері

Авторлық қ ұ қ ық тың субъектілері ретінде тек қ ана Қ азақ стан Республикасының азаматтары ғ ана емес, шетелдік жә не азаматтығ ы жоқ адамдар да бола алады. Алайда, Қ азақ стан Республикасының азаматының туындысы оның жарияланғ анғ а немесе объективті нысанда орналасқ ан жеріне байланыссыз қ орғ алатын болса, шетел азаматтары мен азаматтығ ы жоқ адамдардың туындылары:

а) Қ азақ стан Республикасы территориясында жарияланғ ан немесе Қ азақ стан Республикасында белгілі бір объективті нысанғ а ие болса;

б) Қ азақ стан Республикасының халық аралық шарттарына сә йкес қ орғ алатын болса ғ ана Қ азақ стан Республикасы территориясында қ орғ алуғ а жатады.

Қ азіргі таң да қ оғ амдық қ атынастарды жан – жақ ты жә не кез келген салада реттейді. Соның ішінде авторлық қ ұ қ ық пен сабақ тас қ ұ қ ық тарды қ ұ қ ық тық қ орғ ау деп осы қ ұ қ ық тарды қ алпына келтіруге бағ ытталғ ан жә не олардың бұ зылуын тануды тү сінуге болады. Қ азіргі таң да азаматтық заң намада авторлық жә н сабақ тас қ ұ қ ық тарды қ орғ ау ә дістері, тү рлері, нысандары мен қ ұ ралдары туралы нақ ты тә ртіптер қ арастырылғ ан. Ө кінішке орай, қ ұ қ ық нормасындағ ы тә ртіптер іс жү зінде орындалып жата бермейді. Оның себебі елдегі қ ұ қ ық тық тә ртіптің тө менгі дә режелері жә не авторлардың ө здерінің қ ұ қ ық тары туралы білмеуі, сонымен қ атар сол қ ұ қ ық тарды қ орғ аудың қ ұ ралдарымен таныс болмауы болып табылады. Алайда, бұ л салада қ азіргі таң да білікті мамандар аз, сондық тан авторлардың қ ұ қ ық тарын қ орғ ау туралы бағ ытты ешкім насихаттамайды. Соң ғ ы жылдары Қ азақ стан Республикасының территориясында авторлық жә не сабақ тас қ ұ қ ық тардың бұ зылуы кү рт тө мендеп кетті. Ол елде жекеше баспа, дыбысжазба студиялары, бейнезалдар, бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарының кү рт ө суімен байланысты болып келеді. Сонымен қ атар, мемлекеттік радиостанциялар мен телеарналар да ө рескел қ ұ қ ық бұ зушылық тар жасайды. Оғ ан себеп ретінде авторлардың сыйақ ыларын бюджетте ақ ша жоқ деген себеппен тө лемеу болып табылады. Ә сіресе, шетел азаматтары мен ұ йымдардың қ ұ қ ық тары ө те жиі бұ зылып жатады. Ө кінішке орай, бұ л жағ дайларғ а қ ұ қ ық қ орғ ау органдары тиісті назар аудармайды.