Тақырыбы: Шешендік сөздер. Төле бидің төрелігі. Халқыңа адал бол.

Мақ саты: халық ауыз ә дебиетінің бірі шешенді сө здер жанрының ерекшелігімен таныстыра отырып, оқ ушыны адалдық қ а, тапқ ырлық қ а, шешендікке тә рбиелеу; сө з мағ ынасын ұ ғ ыну арқ ылы ойлау қ абілетін, байқ ағ ыштығ ын жетілдіру.

Ұ станымдары: жү йелілік, кө рнекілік, тілдік сезімді дамыту. Сабақ тың тү рі: аралас

Ә дісі: сұ рақ -жауап, талдау, іздену. Кө рнекілігі: суреттер, сызба.

Барысы: І. Ұ йымдастыру кезең і: Сабақ қ а даярлық. Балалар, бір – бірің е қ арап жымиың дар, жайланып отырып, кө здерің ді жұ мың дар. Менің айтқ анымды іштерің нен қ айталаң дар.

Мен бақ ытты баламын, Жан дү ниемде кү н нұ рлы Жылуым мол бойымда.

Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарғ а жолдаймын.

Менің оқ ығ ым келеді! Білімді, алғ ыр болғ ым келеді!

ІІ. Ү й тапсырмасын сұ рау: Ертегіні жоспар бойынша ә ң гімелеп бер.

1. Асан мен Қ асеннің алтын тауып алуы.

2. Қ ариядан ақ ыл сұ рауы.

3. Қ арияның шә кірттерінің жауабы.

4. Ғ ажайып бақ тың орнауы.

ІІІ. Ө ткенді қ орыту: Ғ ажайып бақ» ертегінің қ ай тү ріне жатады? (қ иял – ғ ажайып). Асан мен Қ асеннің адал достығ ын қ андай істері мен ә рекеттерінен байқ ауғ а болады? Қ ария ең кіші шә кіртіне неліктен риза болды? Бұ л ертегіден халық тың қ андай арман – тілегін байқ адың? Адамдардың игілігі ү шін ғ ажайып бақ қ а сен тағ ы не қ осар едің?

ІҮ. Мақ сат қ ою кезең і: 1.Сабақ тың мақ сатын, тақ ырыбын хабарлау. 2.Жаң а сабақ қ а даярлық. Ү. Жаң а сабақ:

1. Шешендік сө здер – қ азақ ауыз ә дебиетінің бір тү рі. Шешендік сө здер деп халық қ а танымал болғ ан тұ лғ алардың тапқ ыр сө здерін айтамыз.

Халық арасында шешендігімен, тапқ ырлығ ымен елге ерекше танылғ ан Тө ле би, Қ аздауысты Қ азбек би, Ә йтеке би, Малайсары би, Сырым батыр, Бө лтірік шешен, Байсерке шешен, т.б. атақ ты шешендер болғ ан.

2. Тө ле бидің даналығ ы, шешендік тапқ ыр сө здері, мақ ал – мә тел, нақ ылдары ел арасында кең таралғ ан. Елдің азаматтары Меккеге барса да, жауғ а шапса да, би болса да, Тө ле бидің ө згеден айрық шылығ ы – ө те адал адам болғ ан. Егер адал болмаса, бү кіл қ азақ батырлары алдына барып бата алар ма еді?..

3. тү сініп оқ у, сө здік жұ мыс: Қ олшоқ пар – біреудің сө зін сө йлеп, айтқ анын істейтін адам. Тізе бү гу – бағ ыну. Қ ұ лдық ұ ру – тә уелді болу, қ ұ л болу.

Ү І. Тү сінгендерін тексеру: 1.Жоң ғ ар – қ алмақ билеушісі кім? (Қ алдан Серен). Ел басшылары Кү лтө бенің басына не ү шін жиналады? Қ арабек батыр қ андай ұ сыныс жасайды? 2. Кү лтө бе басында айтқ ан Тө ле бидің тө релік сө зін тауып оқ ы.

3. Берілген ұ йқ ас бойынша бір шумақ ө лең қ ұ растырып кө р.

Уа, кө сіле шабар жерің бар,

Қ ол боларлық елің бар.

Жау шапқ анда қ орғ айтын

Ту кө терер ерің бар.

Ү І. Қ орыту. 1. Тө ле би қ андай тө релік сө з айтады? Бұ л тө релік сө зден кө ң ілің е не тү йдің? Қ алай ойлайсың, Жетес Тө ле биден неліктен естен кетпес бір сө з айтуды ө тінді? Бұ л ә ң гіме арқ ылы айтушы бізге не дегісі келген?

2. Тө ле бидің шешендік сө зіне сү йеніп, бір шумақ бата – ө лең жазып кө р.

Бір ү йдің баласы болма! Бір елдің атасы болма!

Кө п ү йдің санасы бол! Бар елдің данасы бол!

Ү ІІ. Ү йге тапсырма: 1. оқ у, ө зің е ұ нағ ан ү зіндіні жаттап ал. 2.бағ алау

№13. Тақ ырыбы: Бө лтірік шешеннің тапқ ырлығ ы.

Мақ саты: шешен Бө лтірік Ә лменұ лының тапқ ырлығ ымен, екшелігімен таныстыра отырып, оқ ушыны адалдық қ а, тапқ ырлық қ а, шешендікке тә рбиелеу; сө з мағ ынасын ұ ғ ыну арқ ылы ойлау қ абілетін, байқ ағ ыштығ ын жетілдіру; сө здік қ орын дамыту.

Ұ станымдары: жү йелілік, тілдік сезімді, шешенділікті дамыту. Тү рі: аралас сабақ.

Ә дісі: сұ рақ -жауап, талдау, іздену. Кө рнекілігі: сурет.

Сабақ тың барысы: І. Ұ йымдастыру кезең і. Сабақ қ а ә зірлік. Балалар, бір – бірің е қ арап жымиың дар, жайланып отырып, кө здерің ді жұ мың дар. Менің айтқ анымды іштерің нен қ айталаң дар.

Мен бақ ытты баламын,

Жан дү ниемде кү н нұ рлы

Жылуым мол бойымда.

Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарғ а жолдаймын.

Менің оқ ығ ым келеді! Білімді, алғ ыр болғ ым келеді!

ІІ. Ү й тапсырмасын сұ рау: Шешендік сө здер деп нені айтамыз? Жоң ғ ар – қ алмақ билеушісі кім? (Қ алдан Серен). Ел басшылары Кү лтө бенің басына не ү шін жиналады? Қ арабек батыр қ андай ұ сыныс жасайды?

ІІІ. Ү й тапсырмасын пысық тау: Кү лтө бе басында айтқ ан Тө ле бидің тө релік сө зін тауып оқ ы. Бұ л тө релік сө зден кө ң ілің е не тү йдің? Қ алай ойлайсың, Жетес Тө ле биден неліктен естен кетпес бір сө з айтуды ө тінді? Бұ л ә ң гіме арқ ылы айтушы бізге не дегісі келген?