Бұл түнді Отамалы ұмытпайды, Бұл Отамалы туғалы болған ең ұзын түн.

Бұ л тү н ерте басталып, кеш бітті. Бірақ бә рін бітіріп барып бітті. Тү ннің тең жартысын Отамалы ессіздікте ө ткізді. Ө зінің қ алай жылжып келе жатқ анын я қ ұ лағ ан-қ ұ ламағ анын, ү сіген-ү сімегенін — бірін білген жоқ. Тек мұ ның бірнеше айғ а созылғ ан қ ара, сондай қ ара, қ ап-қ ара тү н екенін білді. Сірә, тү н жер бетіне біржолата орнап қ алғ ан екен деп ойлады. Ө зі туғ алы ө ткен барлық тү ндерді қ осқ анда да мына тү ннің ұ зақ тығ ына жете алмас.

Алғ ашқ ы қ араң ғ ы тү скен кезде-ақ Отамалының қ олынан жан кетіп еді, бірақ ұ стағ ан таяғ ы таң ертең ге дейін тү сіп қ алмапты. Таң атқ ан соң бір шай ішімнен кейін ғ ана қ олына қ арағ ан; ол таяғ ының жоқ екенін кө рді. Енді ит қ ойдың алдына шығ уды да қ ойды, қ ожасының алдында таяқ тастам жерде келе жатыр.

Ойлар жү рісті азайтты. Бірақ боран да, жел де, аяз да кү шін кемітпеді. Кө кек айы қ аң тарғ а айналып кетті. Кү н сайын бір кө рпе тө сегендей жер беті қ алың дай берді. Қ ойлар қ арғ а тө стерімен жү зе жылжиды. Отамалы ә рең жү ріп келеді. Бір жағ ынан ажалдай ұ йқ ы қ ысады. Ендігі ұ йқ ы ажал екенін далада туғ андардың бә рі біледі. Айнала жарық болғ ан кезде ғ ана-ол ө зіне-ө зі келгендей. Жарық бұ ғ ан аздап жан беріп, тірілткендей. Жарық та ү лкен сү йеу екен ғ ой. Енді жел қ анша ү ріп шә уілдегенімен, тобыр тұ ралап қ алыпты.

Тү ннен қ ойлардың қ аншасы қ алды екен?» — деп ойлады Отамалы біраздан кейін. Қ ойларғ а кө з жіберіп еді, топ кішірейген тә різді. Бірақ ол кө зіне сенгісі келмеді. Жаман ойды басынан қ уып, басқ а нә рсеге алаң дауғ а кү ш салып

Бақ ты.

Аспан іріп кеткен. Сірә, аспан орнында жоқ шығ ар. Отамалы туғ алы елу бес жыл мың қ етпей тұ рғ ан аспан, тіпті мұ ның ата-бабаларының тұ сында да берік тұ рғ ан аспан, қ ұ лағ ан шығ ар? «Аспанның аржағ ы толғ ан боран деуші еді, сірә, солар жер бетін кө міп салғ ан шығ ар? Дү ние ө згерген шығ ар? Ақ ырзаман болады дейтін еді, сол емес пе екен?! Ендеше, тырысып не керек? Олай болса, қ ұ стар ұ шуын, кесіртке жорғ алауын, ө зен ағ уын қ ояды. Осы астымдағ ы жер қ ар жамылғ ан болып, сылтаумен кетіп қ алғ ан жоқ па екен?!»

Ойына сенгені соншалық, ол жерге жата қ алып, қ олдарымен қ арды қ олапайсыз арши бастады. Мұ з қ олын тіліп кетті, бірақ оғ ан да қ арағ ан жоқ, арши берді. Кө зіне ақ ырында қ атқ ан топырақ шалынды.

Отамалы тү регеліп, ойының ессіздігіне таң ырқ ады. Қ ойлардың соң ынан тә лтіректеп тағ ы жү ріп кетті. Енді ол аяқ емес, екі келсап сү йретіп келе жатқ андай. Саусақ тарда жан жоқ. Денедегі қ ан да жү рісін жайлатыпты. Олар иық пен тізеден ә рі бармай оралатын сияқ ты.

Бірақ қ ойлардың халі бұ дан да жаман еді. Еркек қ ойлардың іші қ абысып, саулық тардың іші салбырап кеткен. Кө бі аязғ а қ арамастан, ауыздарын ашып алыпты.

Бесінші кү н еді бұ л. Отамалы оны еміс-еміс біліп келеді. Бірақ сандардың арасында айырма болмай қ алды. Сандардың арасындағ ы айырмашылық боранда емес, жайшылық та екен ғ ой. Қ азіргі бес кү н мен кейбір бес жылдың арасында айырмашылық болмай қ алды.

Азақ тың даласына қ ыс қ айта келді. Келгенде де, қ аң тардың, ақ панның барлық демін қ осып ала келді. Қ азақ тың кө п тө белерінің бауырындағ ы қ ойшығ а қ ыс шекпен киген кү ні келді. Қ ойлар қ оздайтын уақ ытта келді.

Алғ ашқ ы қ озыны кө ргенде, Отамалы ө зін ұ мытып кетті. Бишара саулық қ озысының денесін жалағ ыштап жатыр екен. Бірақ оның да ә лі жоқ. Ең аяғ ы, тілін ә рең жү ргізеді. Отамалы оғ ан жетіп келіп, қ озыны кө теріп алды да, икемсіз қ олда-

Рымен шекпенінің ішіне кіргізді. Қ озының денесі қ ата бастағ ан. Ә демі жү ндері сық ырлап, арасына мұ з тұ рып қ алыпты. Енді Отамалығ а ит пен ә лсіз саулық еріп келе жатыр.

Ойлар ү лкен бір баурайғ а жеткенде, Отамалы аяғ ында ә рең тұ р еді. Осы жерге дейін бұ лғ ақ тап ә рең келген. Бірақ мына белден асатын кү ш қ ойларда да жоқ сияқ ты. Бә рі де тырмысып, қ арғ а кептеліп жатыр.