Жер беті ақ түтінмен жанып жатыр. Аяз оттан жаман. Тиген жерін қарып, күйдіріп барады. Суық от бетті шымшып, көмейге толады. Демді буады.

Отамалы алғ аш рет ө зінен ә л кете бастағ анын сезді. Белі сырқ ырап ауырып барады. Сү йектерінің ауырлығ ы ө мірінде бү гін білінді. Оларды баяғ ыдан бері қ алай арқ алап жү рген?!

Ол бетін уқ алап, белбеуін тартың қ ырап буды. Іші қ абысып қ алыпты. Мына шекпеніне қ атқ ан мұ здың бір кесегі тү сіп кеткендей ішкі сарайы да сап-салқ ын.

Жел енді қ ара тілдерін жалақ татып, Отамалының тізесін, бетін, шекпенін, етігінің қ онышын жалап келеді. Қ азір ө зі би, ө зі қ ұ дай. Сонысына масаттанғ андай кейде сық ылық тап кү леді. Сосын ашу шақ ырып, барпылдап ала жө неледі. Енді

Бірде қ аһ арлана қ орқ ытқ ысы келгендей ә ртү рлі ү нге салады. Сол кезде маң ай біресе бұ ралқ ы иттің ұ лығ анындай, біресе тағ ы мысық тың мауық қ анындай, біресе су ө гіздің ың ыранғ анындай дыбыстарғ а толып кетеді. Бә рін жасап, бә рін игеріп, бағ ындырып тұ р. Тек кү ші келмейтін бір заты — қ араң ғ ылық. Сондық тан оны кө теріп тастай алмай, ә зірше осы қ ара бояудың ара-арасымен зулап, денесіне соның кү йесін жағ а ызғ иды. Бұ л тү н Отамалының бағ ына тағ ы да қ асқ ырсыз ө тті.

Таң алабұ ртып атты. Ә рине, ешқ андай сә уле де, ашық жарық та, кө кжиек те жоқ. Тек буалдыр, бұ лдыр, су қ осқ ан сү ттің тү сіндей бірдең е. Сол сү т ағ ара береді, ағ ара береді. Таң да, таң ертең гілік те осы.

Аяз кү н ө ткен сайын басылмақ тү гіл, қ ылышын қ айрап, найзасын ү шкірлей тү скен сияқ ты. Бү гін таң ертең Отамалының тымағ ы, сақ ал-мұ рты, қ астары ақ қ ырауғ а малынды да қ алды. Қ ырауғ а бө ккен қ ойларды да жел ұ шыртып айдап келеді. Иттің қ ара кө здері қ ыраудың арасынан моншақ тай жылт-жылт етеді. Аяз қ арлардың біразын қ атырып тастағ ан екен, қ ойлардың жү рісі сә л жең ілденейін деді.

Боран сә л серпілгендей. Отамалы тү сім емес пе екен деп, кө зіне сенбей, қ айта қ арап еді, шынында да бір ө згеріс бар сияқ ты. Ү ш-тө рт тө бе де кө рінді маң айдан. Отамалының іші жылып, денесін ә лсіздік билеп қ оя берді.

«Енді райы қ айтса екен, тә ң ірім-ай!»

Ойларына тағ ы бір кө з тастап, екі кү н бораннан аман қ алғ анына іштей қ уанып келеді. Тіпті, осы жерге қ ұ лап тү сіп, ұ йық тап қ алғ ысы да келеді.

Бірақ қ уаныш ұ зақ қ а созылмады. Тү ске жақ ын қ ар қ айта жауып, жел оны ірітіп ала жө нелді. Ақ дү лей шабысына қ айта басты. Енді ә рі аяз, ә рі боран қ атар жұ лынды. Қ ар бетінде қ ылтиғ ан бір бұ та тыныш қ алғ ан жоқ, бә рі де иіліп, бү гіліп, зарлап жатыр. Жер ү сті — ызыл мен сарын. Жердің ө кпесіне садақ тың оғ ы тигендей ың ыранып жатыр. Кешке қ арай топтан екі қ ой бө лініп қ алып қ ойды. Олардың бауырлары қ арғ а малынып-малынып тұ р, шамасы, жү рерге ә лі қ алмағ ан болу керек. Ызғ ырық желдің ө тінде екеуі шоң қ иып-шоң қ иып қ ала берді.

«Алда, жануарларым-ай!»

Отамалының кө зінен жас ыршып кетті. Артына ұ зақ қ арады. Ішін белгісіз бір у тырнап ө ткендей, қ атты кү йзеліп кетті. Бірақ тоқ тауғ а мү мкіншілік жоқ, топ алғ а кетіп барады. Отамалы да желмен жылжи берді. Олардың қ иын ө ліммен, азапты ө ліммен ө тетінін біліп кетті. Біраздан соң оларды боран ажал кө рпесіне орап алып, жоқ қ ылып жіберді.

Тү нде бұ лар бір топ қ амысқ а тап болды. Аяқ тарында ә рең тұ рғ ан қ ойлар қ амыстың ішіне кірісімен қ арғ а бауырларын тө сеп жата-жата кетісті. Қ амыстың арасы желден де ық тасын.

Отамалы қ уанып кетті. Қ амыстың о шеті мен бұ шетіне бір шығ ып еді, қ омақ ты-ақ. Қ ойлардың бә рі тү гелдей соғ ан сыйғ ан. Жануарлар қ амыстың ызылын жамылып жым-жырт жатыр. Тек қ амыс бастары ғ ана бір-біріне тие сартылдасып, ызы-қ иқ ы ү н шығ арады.

Отамалы ық жақ тан келіп, біраз қ амыс сындырды. Белі ең кейгенде сырқ ырап, ә рең иліктірді. Жү ріспен байқ амапты, қ олдары, тізесі де ү сіген сияқ ты. Сындырып алғ ан қ амыстарын ә рірек апарып ү йді де, бір шетінен жел ұ шырып кетпесін деп, аяғ ымен басып тұ рып, шақ пақ тасын сартылдата бастады. Қ олы илікпейді, екі тасты бір-біріне ә рең тигізеді. Ұ шқ ын кө пке дейін білтеге тимеді. Бірер уақ ыттан кейін ғ ана қ у қ амыс лап берді. Ә уелі от Отамалығ а шапшыды, бірақ Отамалы бұ рылып ү лгірді, сосын ол желдің ың ғ айына қ ұ лап, дү рілдей ала жө нелді.

Отамалының денесінде ыстық қ ан ойнап кетті. Беті балбырап, тізесі ысыды. Қ олдарына ә л кіргізді. Шекпенін шешіп, былай алып қ ойды. Ондағ ы ойы — сыртындағ ы жел жібермейтін қ атқ ан мұ зын ерітіп алмау. Отамалыны ұ йқ ы мен кө мескі ойлар шырмап, денесін балбырата берді. Сақ алындағ ы қ атқ ан мұ зы еріп, иегінен су болып ақ ты. Отамалы ө зінің ескі ошағ ын есіне алды. Тап кетер кү ні кеште ошақ тың жанында осылай отырып еді-ау. Кө зін гү рлеп жанып жатқ ан қ амыстан айырмай, ө ткен ө мірін ойша бір сү зіп ө тті. Адам дегеннің ө мірі жыланның бойындай қ ысқ а екен ғ ой. Бірақ соның ө зі тұ нып тұ рғ ан азап, азап, азап...

Кенет оттың ар жағ ынан біреудің екі кө зі жалт ете қ алды. Отамалы тү ршігіп кетті. Қ асқ ыр екен деп ұ шып тү регелді. Бірақ иті екен. Ол да отқ а тығ ылыпты, қ айтсін, бишара!

От ұ зақ жанбады. Отамалыны шырмағ ан ойлар да отпен бірге сө нді. Долы жел ұ шқ ындарды ық жақ қ а қ ұ шақ -қ ұ шақ ұ шырып, ә рірек апарып тұ ншық тырып жатыр. Ақ ырғ ы қ алғ ан ұ шқ ындар мен кү лді де аямады. Кейбір ұ шқ ындар боранғ а кө пке дейін ә л бермей, жарқ ырап барады да, ақ ырында, кеудесіндегі жылуын жоғ алтып, кө зден ғ айып болады.