Дәріс 1. Технологиялық жабдықтар туралы жалпы түсінік

1. Анық тама (жабдық, машиналар мен аппараттардың қ ұ рылымы)

2. Жабдық тарғ а қ ойылатын талаптар

3. Жіктелуі

Технологиялық жабдық дегеніміз технологиялық операцияларды орындауғ а арналғ ан жабдық тар болып табылады.

Технологиялық операциялар жалпы жә не арнайы болып жіктеледі.

Жалпы технологиялық операцияларғ а барлық тамақ ө ндірісіне кіретін 20-дан астам салаларында пайдаланатыy механикалық, гидромеханикалық, жылу-масса алмасу процестері жатады. Мысалы, ұ сақ тау, ажырату, пісіру, кептіру жә не т.б.

Ал арнайы технологиялық операцияларғ а тек қ ана кейбір (жеке алың ғ аң) саласына сә йкес процестері жатады, мысалы ет ө неркә сібіне: жансыздандыру, малды қ ансыздандыру, терісін сыдыру жә не т.б.; сү т ө неркә сібіне: фризерлеу, сары май бұ лғ ау, гомогендеу жә не т.б.

Технологиялық жабдық тар алдымен ағ ындағ ы ү йлесімділігі бойынша машиналар мен аппараттарғ а жіктеледі. Сонымен қ атар, технологиялық жабдық тардың басқ а да тү рлері бар.

Олар: ә ртү рлі айлабұ йымдар, агрегаттар, технологиялық ағ ынды желілер, қ ондырғ ылар, кешендер, жә не т.б.

Дегенмен, технологиялық жабдық тар пә нінде негізінен машиналар мен аппараттар қ арастырылады. Олардың арасындағ ы айырмашылық қ ұ рылымдық пішіндерінде болып табылады.

Қ ұ рылымдық пішіні бойынша неғ ұ рлым қ арапайым машина кемінде ү ш бө ліктен тұ рады:

- орындау (немесе жұ мысшы) механизмі;

- беріліс (немесе жетекті) механизмі;

- қ озғ алтқ ыш механизмі (электрқ озғ алтқ ыш).

Классикалық тү рдегі аппарат (қ арапайым аппарат) орындау (немесе жұ мысшы) органы жә не жұ мысшы камерадан тұ рады.

Қ озғ алтқ ыш жә не беріліс механизмдері, сонымен қ атар басқ а да жұ мысшы механизмдер кейбір аппараттарда мү лдем болмайды, а егер болса қ осалқ ы жұ мыс атқ арады.

Машиналар мен аппараттардың жіктелуі

Қ ұ рылымдық пішіні бойынша машиналар (автоматтандырылу дең гейіне қ арай) қ арапайым жұ мысшы машиналар, жартылай автоматтар жә не автоматтарғ а жіктеледі.

Қ арапайым жұ мысшы машиналар кө бінесе ү ш бө ліктен тұ рады. Олар нақ ты бір технологиялық операцияны орындайды. Мысалы: еттартқ ыштар шикізатты ұ сақ тайды, араластырғ ыштар араластырады, сепараторлар ажыратады жә не т.б.

Жартылай автоматтар бірнеше бө ліктер мен жұ мысшы органдардан тұ рады. Олар жұ мысшының қ атысуымен бірнеше технологиялық операцияларды автоматты цикл бойынша орындайды.

Автоматтар да бірнеше бө ліктер мен жұ мысшы органдардан тұ рады жә не жұ мысшының қ атысуынсыз барлық операциялар (негізгі жә не қ осалқ ы) автоматты цикл бойынша орындалады.

Жұ мысшы циклдің қ ұ рылымы бойынша барлық технологиялық жабдық тар мерзімді жә не ү здіксіз ә рекетті машиналар мен аппараттарғ а жіктеледі. Сонымен қ атар, аз мө лшерде жартылай ү здіксіз ә рекетті технологиялық жабдық тар да бар.