Технологиялық жабдықтарға қойылатын негізгі талаптар

Тамақ ө неркә сіпте алуан тү рлі машиналар мен аппараттардың тү рлері бар. Олардың жалпы саны шамамен 1000 жуық, сондай-ақ сү т ө неркә сіптерінде 250 жуық негізгі тү рлері бар. Сондық тан оларды ұ қ сас сипаттарына қ арай топтарғ а жіктеу қ ажеттілігі туындайды.

Мұ ндай сипатқ а алдымен технологиялық процестің мә ні (мал сою, ұ сақ тау, араластыру жә не т.б.) мен технологиялық жабдық тың жұ мысшы органының конструкциясы жатады.

Жұ мысшы органның конструкциясына қ атысты келесілерді айтуғ а болады. Профессор А.И. Пелеевтің жіктеуі бойынша жұ мысшы органдардың неғ ұ рлым кең інен тарағ ан 15 тү рі бар.

1. Икемді тартқ ыш жұ мысшы органдар (шынжыр, трос, резең келенген таспа немесе белдік тү рінде)

2. Цилиндрлі жұ п (поршень, цилиндр)

3. Қ алақ шалы

4. Бұ рандалы жә не шнекті

5. Икемді (резең келі немесе резең келенген)

6. Жарғ ақ ты жә не шлангті

7. Білікті (тегіс немесе бұ дырлы металл немесе резең келенген білік тү рінде)

8. Барабанды (тө мен жылдамдық пен айналатын барабан тү рінде)

9. Кескіш (конструкциясы ә ртү рлі пышақ қ ұ рылғ ысы тү рінде)

10. Фрикционды (ү йкеліс арқ ылы)

11. Соқ қ ылы жә не ү йкелгішті

12. Радиалды (ортадан тепкіш) ү деу ә серін қ олданатын

13. Сорғ ыш жә не шашыратқ ыш

14. Шашыратпалы жә не қ ұ йынды

15. Жылуө ткізгіш

Бұ л жұ мысшы органдар ө здігінен немесе ә ртү рлі ү йлесімде технологиялық жабдық тардың орындаушы механизмдерінің негізін қ ұ райды. Технологиялық жабдық тарды жіктеудің ә ртү рлі жолдары бар.

Мысалы, профессор А.Я. Соколов жабдық тарды жіктеуде негізгі белгі ретінде ө німге функционалды ә сер мен машинаның қ ұ рылымдық шешімін ұ сынады.

Осығ ан байланысты машиналар жалпы 24 топқ а жіктеледі:

- сусымалы жә не сұ йық ө німдерді, сонымен қ атар ірі дисперсті суспензияларды бө лу;

- пластикалық ө німдерді даналы бө лу жә не оларды кесу;

- сусымалы ө німдерді қ абыршық тау жә не тегістеу;

- ұ сақ тау;

- сусымалы, пластикалы жә не сұ йық тамақ ө німдерін араластыру;

- тамақ жә не жем ө німдерін престеу;

- тамақ ө німдерін мө лшерлеу жә не т.б.

Дегенмен, мұ ндай жіктеуден біршама кемшіліктерді байқ ауғ а болады. Жұ мысшы органдары мақ саты бойынша бірдей жабдық тар ә ртү рлі топтарғ а жіктеледі. Мысалы:

- қ абыршық тау мен тегістеу ү шін білікті механизмдер қ олданылуы мү мкін;

- ұ сақ тау ү шін де білікті механизмдер қ олданылады;

- араластыру ү шін де білікті механизмдер пайдаланылады;

- престеу ү шін де білікті машиналар қ олданылуы мү мкін.

Сол сияқ ты:

- араластырғ ыштарда шнекті жұ мысшы органдар қ олданылады;

- престерде де шнекті жұ мысшы органдар қ олданылуы мү мкін;

- буып-тү ю автоматтарында да шнекті жұ мысшы органдар қ олданылады;

- бө луге арналғ ан жабдық тарда да (центрифугалар) шнекті тиеу қ ұ рылғ ылары, яғ ни шнекті жұ мысшы органдар қ олданылуы мү мкін;

- сонымен қ атар, тасымалдауғ а арналғ ан жабдық тарда да шнекті жұ мысшы органдар пайдаланылады.

Осығ ан сә йкес жабдық тарды технологиялық процесс жағ ынан жә не жұ мысшы органдардың бірлігі жө нінен екі позицияда қ арастырғ ан профессор А.И. Пелеевтің қ ағ идасы неғ ұ рлым негізделген болып табылады.

Технологиялық жабдық тардың жұ мысшы органдарының ө німге ә ртү рлі ә сер ететін функционалды бірлігі бір жағ ынан технологиялық есептеуге жең ілдік береді. Бұ л ә ртү рлі жабдық тарды сипаттауда ың ғ айлы болады. Сонымен қ атар, мұ ндай жағ дайда ө неркә сіптің ә р салаларына кө птеп еніп жатқ ан жаң а жабдық тарды қ арастырғ ан жө н.