Дәріс 8. Ет өнімдерінің пішінін сақтамай ұсақтауға арналған машиналар

1.Орташа ұ сақ тауғ а немесе ө нім кесектерінің пішінін сақ тамай ұ сақ тауғ а арналғ ан машиналар

2. Ет ө німдерін майда жә не жұ қ а ұ сақ тауғ а арналғ ан машиналар

3. Кесуге арналғ ан машиналардың технологиялық есептеулері

Оларғ а ең алдымен конструкциясы тұ рмыстық еттартқ ыштардан кө шірілген ет ұ сақ тағ ыштар немесе ө ндірістік ет тартқ ыштар, сонымен қ атар басқ а да машиналар жатады.

Ет ұ сақ тағ ыштың негізгі сипаттамасы ретінде торының диаметрі (82-300 мм) анық талады.

Машинада екі жұ мысшы орган бар.

- Тасымалдаушы - айнымалы қ адамды шнек.

- Шнектің минутына айналыс саны - 100-200 баяу, 200-300 орташа жә не 300-ден жоғ ары жылдам айналатын ет ұ сақ тағ ыштар ү шін.

Еттартқ ыштың сұ лбасы

- Кесуші жұ мысшы органы - крест тә різді пышақ тар мен қ озғ алмайтын торлар жиынтығ ы.

- Ө ндірістік ет тартқ ыштарда ә детте ү ш тор орнатылады. Олардың арасына ә рбіреуі сегіз қ ырлы тө рт жақ ты крест тә різді пышақ тар орнатылады.

- Ө німнің жү рісі бойынша бірінші ү ш ірі эллипс тә різді тесігі бар қ абылдаушы тор орнатылады. Ө ндірістерде бұ л торды «ү ш кө зді» деп те атайды.

- Пышақ тан кейін ірі тесікті тор, одан кейін тағ ы пышақ, содан кейін тесіктері неғ ұ рлым ұ сақ, яғ ни диаметрі 3-5 мм болатын тор орналасады;

- Кесудің тангенциалды жылдамдығ ы u_t= w·R тең. Қ алыпты жылдамдық, ә детте максималды ө стік жылдамдық тың 0, 2-0, 5 қ ұ райтын етті шнекпен беру жылдамдығ ына тең;

- Кейде ет ұ сақ тағ ыштарда ұ сақ талғ ан еттің шанақ қ а қ айтымды ағ ыны туындайды. Мұ ның себебі:

а) цилиндр мен шнектің арасындағ ы ү лкен саң ылаулар - оң тайлы саң ылау 2 мм-ден кө п болмауы тиіс;

б) ет ұ сақ тағ ыштың кесуші жә не беруші механизмдерінің тең сіздігі;

в) шнек орамының оң тайлы саны - ол 5-6 аралығ ында болуы тиіс.

Шнектің ұ зындығ ы қ ысқ а болғ ан кезде еттің қ айтымды ағ ыны кенет жоғ арылайды.

Шнектің ұ зындығ ы ұ зын болғ ан кезде қ айтымды ағ ындар қ ысқ арады, бірақ энергетикалық шығ ындар кө бейеді.

Ет ө німдерін майда жә не жұ қ а ұ сақ тауғ а арналғ ан машиналар

Оларғ а ең алдымен куттерлер жатады. Кө бінесе ө ндірістерде ұ сақ таудың жоғ ары сапасын қ амтамасыз ететін мерзімді ә рекетті куттерлер қ олданылады.

Мерзімді ә рекетті куттерлердегі ет жылдам айналатын (500-3000 мин^-1) орақ тә різді пышақ тар кө мегімен ұ сақ талады. Пышақ тар машина конструкциясының бірнеше біліктеріне байланысты бір немесе екі білікке орнатылғ ан. Ә лемде мерзімді ә рекетті куттерлер конструкцияларының кө птеген тү рлері бар. Орақ тә різді пышақ тардың саны 2-ден 9-ғ а дейін.

Кесу аймағ ы қ ақ пақ пен жабылады.

Куттердің тасымалдаушы органы тор пішінді айналмалы (2-20 мин^-1) тостағ ан болып табылады.

Ұ сақ талғ ан ет турамасын тү сіру жеке электрқ озғ алтқ ыштан айналыс алатын айналмалы тарелка кө мегімен жү зеге асырылады.

Мерзімді ә рекетті куттерлерден басқ а конструкциясы осыларғ а ұ қ сас ү здіксіз ә рекетті ұ сақ тағ ыштардың да кө птеген тү рлері бар. Олар ү здіксіз ә рекетті ұ сақ тағ ыштар деген жалпы атауғ а ие. Сонымен қ атар, олардың біразының атаулары бар: микрокуттерлер, коллоидты диірмендер, дезинтеграторлар жә не т.б..

Кесуге арналғ ан машиналардың технологиялық есептеулері

Кесуге арналғ ан машиналар конструкциясының ә ртү рлілігі оларды есептеу ә дістерінің де ә ртү рлілігін анық тайды.

Ө німді бір немесе бірнеше параллель жазық тық та кесуге арналғ ан машиналардың ө німділігі негізінен тасымалдаушы механизмдердің жұ мысымен анық талады.

Кесектерді белгілі пішінмен немесе кесектер пішінін сақ тамай ұ сақ тауғ а арналғ ан машиналар, сонымен қ атар майда жә не жұ қ а ұ сақ тауғ а арналғ ан ұ сақ тағ ыш машиналардың ө німділігі жұ мысшы қ оректендіргіш (тасымалдаушы) қ ұ рылғ ылардың жұ мысы мен кесуші механизм немесе оның кескіш қ абілетінің жұ мысымен анық талады.

Кескіш қ абілеттілігі дегеніміз пышақ механизмінің уақ ыт бірлігінде ө німнің жаң а бетін тү зу қ абілеті.

Кескіш қ абілеттіліктің негізінде ет ұ сақ тағ ыштар мен осығ ан ұ қ сас ет кесуге арналғ ан машиналардың массалық ө німділігін анық тауғ а болады:

М_В = j·F/F₁, кг/сағ

мұ нда j - кескіш қ абілеттілікті пайдалану коэффициенті

Дегенмен, ү здіксіз ә рекетті кесуге арналғ ан машиналармен қ атар мерзімді ә рекетті машиналар да бар. Мұ ндай машиналардың бірі мерзімді ә рекетті куттер болып табылады.

Мерзімді ә рекетті кез келген машиналардың немесе 1 класты бір позициялы машиналардың ө німділігі тө мендегідей анық талады:

М_В = 60 G/(t_{ө зг.}+ t_{қ ойм.}), кг/сағ

Ұ сақ тау ұ зақ тығ ына қ оймалық операциялар ү лесін енгізсек: a₁ = t_{қ ойм.}/t_{ө зг.}, онда соң ғ ы тә уелділікті келесі тү рге тү рлендіруге болады:

М_В = 60 G/t_{ө зг.}·(1+ a₁), кг/сағ

Дә ріс 9. Икемді жә не білікшелі жұ мысшы органдар, олар орнатылатын жабдық тар