Дәріс 14. Ет өнеркәсібіндегі технологиялық жабдықтардағы қалақшалы жұмысшы органдар

1. Қ алақ шалы жұ мысшы органдар

2. Қ алақ шалы жұ мысшы органдардың есептері

Қ алақ шалы жұ мысшы органдар ө ндірістерде кең інен қ олданыс тапқ ан. Олар келесі мақ саттарғ а қ олданылады:

- пластикалық -тұ тқ ыр денелерді тасымалдау (мысалы, ет турамасы, ерітілген май жә не т.б.);

- бір мезгілде тасымалдау жә не араластыру (мысалы, вакуум-горизонталь қ азандық тарда майды еріту жә не одан шыжық ты тү сіру кезінде);

- ә ртү рлі ү йілмелі, сусымалы, пластикалық -тұ тқ ыр жә не т.б. ө німдерді араластыру;

- ә ртү рлі компоненттерді араластыру;

- ө німді белгілі консистенцияғ а жеткізу жә не т.б.

Оларды тек тасымалдауғ а қ олданғ ан кезде қ осалқ ы рө л атқ арады, мысалы:

- шыжық ты кө лбеу қ алақ шалы білік кө мегімен шнекті престердің қ оректендіргіші тұ тқ алы табағ а тасымалдау.

Басқ а жағ дайларда, яғ ни араластыру кезінде араластырғ ыштың негізін қ ұ райды.

Қ алақ шалы жұ мысшы органдар орындалуы бойынша тө мендегідей жіктеледі:

а) қ алақ шалары кө лбеу немесе қ иғ аш орналасқ ан (білік ө сіне бұ рышпен) біліктер;

б) эксцентрикті-қ алақ шалы жұ мысшы органдар;

в) қ алақ шалары стакандармен жабылғ ан.

Бұ лардың біріншісі шнекті престердің қ оректендіргіш-тұ тқ алы табағ ында, сонымен қ атар араластырғ ыштарда қ олданылады.

Бұ л механизмдер тө мендегілерден тұ рады:

- цилиндрлі немесе жаймалы науа;

- науаның бір шетінде тиеу шанағ ы, ал екінші шетінде тасымалданатын ө німді тү сіруге арналғ ан тү тікше орнатылғ ан;

- науаның ішінде бастапқ ы ү лескесінде шнектің екі орамы бар білік орналасқ ан, одан ә рі қ алақ шаның білік ө сіне қ иғ аш бұ рышпен:

а) басынан жоғ арығ а дейін тү зу;

б) жоғ арығ а қ арай кең ейеді немесе тарылады.

Бұ л механизмдердің артық шылығ ы - шнектер мен бұ рандаларғ а қ арағ анда ө німге беретін біршама кіші ө стік жылдамдығ ы.

Қ алақ шасы қ иғ аш орналасқ ан механизмдердің ө німділігі:

М₀ = ∫ u_м ·df, м³/с

мұ нда df - науа қ имасының элементарлы ауданы, м²;

u_м - ө німнің қ озғ алыс жылдамдығ ының орташа мә ні, м/с.

Жоғ арығ а қ арай кең ейетін қ алақ шалар ү шін профессор Пелеев, бұ л жылдамдық ты ү ш қ ұ раушылардың туындысы ретінде анық тауды ұ сынады:

а) Қ алақ шалар саны - Z;

б) Бір қ алақ шаның бойымен ө нім қ озғ алысының ө стік жылдамдығ ы:

w·r·cos a(sina - m·cosa)

в) Бір қ алақ шаның бойымен ө нім қ озғ алысы ұ зақ тығ ының біліктің толық бір айналысының ұ зақ тығ ына қ атынасы, қ алақ шаның орта бұ рышы проекциясының білік ө сіне перпендикуляр жазық тық тығ ына қ атынасымен ө рнектелген:

y·sin a/2·p

Сонда:

u_м = Z·w·r·cos a(sina - mcosa)·y·sin a/2p, м/с

мұ нда w - біліктің бұ рыштық жылдамдығ ы, рад/с;

r - қ алақ шаның радиусы, м;

a - қ алақ шаның кө лбеу бұ рышы, град;

y - қ алақ шаның орта бұ рышы, рад;

m - қ алақ шамен ө німнің ү йкеліс коэффициенті, б.в.

Элементарлы ауданды анық тауғ а болады:

df = j·2·p·r·dr, м²

мұ нда j - науаның толу коэффициенті, б.в.

Эксцентрикті-қ алақ шалы жұ мысшы органдар шұ жық ө німдерін қ алыптауғ а арналғ ан шприцтердің ығ ыстырғ ыштарында жә не тұ тқ ыр пластикалық ө німдерді (ет турамасы, ерітілген май жә не т.б.) соруғ а арналғ ан сораптарда қ олданылады

Ығ ыстырғ ыштардың ө німділігін тө мендегідей анық тауғ а болады:

М₀ = 60·Z·V·n·j, м³/сағ (VII-19)

мұ нда Z - қ алақ шалар саны, дана;

n - ротордың айналыс саны, мин^-1;

V - бір қ алақ ша аралық кең істіктегі кө лем, м³;

j - беру коэффициенті (0, 8-0, 9).

Стакандармен жабылғ ан қ алақ шалар «Триплекс» фирмасының майын соруғ а арналғ ан сораптарда қ олданылады. Дегенмен, бұ л сорап жабдық тардың ескірген тү рі болып табылады. Ол қ азіргі уақ ытта ө ндірісте сирек қ олданылады.