Бейорганикалық қосылыстардың маңызды кластары туралы ұғымдардың қалыптасуы

Жоспар:

1.Оқ у - тә рбиелік маң ызы жә не орны.

2. Оқ у материалының орналасуы жә не берілетін білімнің кө лемі.

3. Бейорганикалық қ осылыстардың маң ызды кластары жө ніндегі білімді қ орытындылау.

4. Бейорганикалық қ осылыстар арасындағ ы генетикалық байланыс.

5. Бейорганикалық қ осылыстардың маң ызды кластары туралы ұ ғ ымның дамуы.

Оқ у-тә рбиелік маң ызы жә не орны. Миллиондағ ан қ осылыстарды ортақ белгілері бойынша санаулы кластарғ а біріктіру арқ ылы оқ ып-ү йренеді. Бейорганикалық қ осылыстар қ ұ рамына қ арай тө рт класқ а жіктеледі: оксидтер, қ ышқ ылдар, негіздер жә не тұ здар. Бұ лар туралы оқ у материалы зат жә не химиялық реакция жө ніндегі алғ ашқ ы ұ ғ ымдары терең детіп, одан ә рі дамытады.

Оқ ушылар заттардың қ ұ рамы, жіктелуі, табиғ атта таралуы, алынуы жә не қ олданылуы жайында нақ тылы ұ ғ ымдар алады. Ә р класқ а жататын заттардың жалпы жә не жеке қ асиеттерімен тә жірибе жү зінде танысады. Денеге, киімге бү лдіре ә серін тигізетін қ ышқ ылдармен, сілтілермен жә не басқ а заттармен жұ мыс істеуге ү йренеді. Эксперимент жасаудың білімі мен дағ дысына машық танады.

Химиялық реакциялардың жү ру жағ дайлары, белгілері, механизмі жә не типтері туралы алғ ан білімдерін жетілдіреді, реакцияның жаң а типтерімен танысады.

Атом- молекулалық ілімнің негізгі қ ағ идалары жө ніндегі білімді заттардың қ асиеттерін болжау, тү зілетін заттардың қ ұ рамын бағ дарлау, химиялық реакциялардың бағ ытын жә не қ алай жү ретінін тү сіну ү шін пайдаланады.

Химиялық элемент, жай зат жә не кү рделі зат ұ ғ ымдары жаң а сатығ а кө теріледі. Бейорганикалық қ осылыстар кластарының арасындағ ы генетикалық байланыстарды ашу арқ ылы периодтық заң мен жү йені саналы игеруге ә зірленеді.

Оқ ушылардың химиялық тіл туралы білімі терең дейді. Заттардың қ ұ рамы мен қ асиеттері тұ рғ ысынан терминдерді, оксидтер, қ ышқ ылдар, негіздер жә не тұ здар номенклатурасының негіздерін ү йренеді. Валенттілік, химиялық формулалар жә не тең деулер қ ұ растыру жө ніндегі білімі мен біліктері нығ аяды.

Заттар мен қ ұ былыстарды салыстыру, ұ қ састығ ы мен айырмашылығ ын табу, себеп-салдар байланысын ашу, жеке деректерден қ орытынды жасау, жалпы заң дылық ты нақ тылы жағ дайда қ олдана білудің қ исынды тә сілдерін мең гереді. Заттардың сан алуандығ ы мен бірлігі, бір-бірімен шарттастығ ы, қ ұ рамы мен қ асиеттеріндегі қ айшылық тары, санның сапағ а ауысуы туралы ғ ылыми кө зқ арастар қ алыптасады.

Оқ у-тә рбиелік маң ызы зор болғ андық тан, химияның бағ дарламалары мен оқ улық тарында бейорганикалық қ осылыстардың маң ызды кластарына едә уір мол орын беріліп келеді.

1935-1950 жылдарда бө лек тақ ырып ретінде оқ ытылып, 7-сыныпта басталып 8-сыныпта аяқ талады. Оқ у материалы концентризм принципі бойынша орналастырылды. VII класта ө тілетін деректі материалдың кө лемі ү лкен болғ андық тан оқ ушыларғ а ауыр тиді. Оның ү стіне бейорганикалық қ осылыстар жө нінде аяқ талғ ан білім беруге тырысу байқ алды. Бұ л кезең де материалды орналастырудың генетикалық негізі ү стем болды. Алдымен оксидтер қ арастырылып, олардың гидраттануы арқ ылы негіздерге жә не қ ышқ ылдарғ а ауысу жү зеге асырылды. Мұ ның кемшілігі оқ ушылар іс жү зінде жү рмейтін реакциялардың тең деулерін жазды, білімнің ү стірт болуына ә келіп соқ ты.

1953-1962 жылдары Д.М. Кирюшкиннің VII сыныпқ а арналғ ан оқ улығ ында алдымен негіздер, қ ышқ ылдар содан соң оксидтер жә не тұ здар оқ ылатын болды. Ө йткені оксидтердің химиялық қ асиеттері қ ышқ ылдарғ а жә не негіздерге қ атынасы арқ ылы ғ ана берілуі мү мкін.

1970 жылдардың соң ында химия бағ дарламасына елеулі ө згерістер енгізілді. Бейорганикалық қ осылыстар VII сыныпта жеке тақ ырып ретінде оқ ытылмайтын болды. Оксидтер туралы алғ ашқ ы ұ ғ ым оттегі тақ ырыбына, қ ышқ ылдар мен тұ здар туралы мә ліметтер сутегі тақ ырыбына, негіздер су тақ ырыбына кө шірілді. Олар туралы білім VIII сыныпта қ орытылып бір жү йеге тү сірілді. Ең соң ғ ы жаң артылғ ан бағ дарламада білімді қ орытындылау VII сыныпқ а ауыстырылды.

Бейорганикалық қ осылыстардың мазмұ ны, оқ ылу реті, методикалық тә сілдері бірнеше рет ө згергенімен алғ ашқ ы ұ ғ ымдарды қ алыптастыруды теориялық дең гейі атом- молекулалық ілімнің сатысында қ алып отырды. Алмасу реакцияларының ақ ырына дейін жү ру жағ дайларын, иондық механизмін қ арастыру мү мкін болмады.

Орта мектептегі бейорганикалық химияның мазмұ ны мен қ ұ рылымын тү бірлі ө згерткен Н.С. Ахметов жә не Л.М. Кузнецова оқ улығ ында бейорганикалық қ осылыстарды оқ ып ү йренудің атом-молекулалық дең гейі жә не жеке тақ ырып тү ріндегі деректі материалдары шығ ып қ алды. VII сыныпта “Химияның алғ ашқ ы ұ ғ ымдары”, “ Атомның қ ұ рылысы” тақ ырыптарынан кейін “Химиялық айналулар” “Заттарды жіктеу” тақ ырыбында қ ышқ ылдар, негіздер жә не тұ здардың химиялық реакциялары электрон-иондық тұ рғ ыдан қ арастырылды.

Оксидтер, негіздер, қ ышқ ылдар жә не тұ здар туралы алғ ашқ ы ұ ғ ымдар қ алыптасуының ү ш кезең і бар.Бірінші кезең де бұ л заттардың қ ұ рамы жә не кейбір химиялық қ асиеттері атом-молекулалық ілім тұ рғ ысынан тү сіндіріледі. Екінші кезең периодтық заң жә не периодтық жү йе, заттың қ ұ рылысы ө тілгеннен кейін басталады. Ә р класқ а жататын заттардың химиялық байланыстарының тү рлері, кристалл торлары жә не қ асиеттері электрондық теорияның тұ рғ ысынан қ арастырылады. Ү шінші кезең де (IX класс) бейорганикалық қ осылыстар туралы ұ ғ ымдар электрон-иондық кө зқ арастармен байытылып дамиды. Оқ ушылардың білімі жаң а сатығ а кө теріледі. Ү ш кезең ге сә йкес оксидтер, негіздер, қ ышқ ылдар жә не тұ здар туралы берілетін білімнің кө лемі мен орнын келтіреміз.