Народнага мастацтва, каб выпрацаваць та-

к у ю дасканаласць формаў і дэкору, як,

скажам, у разьбе, кераміцы, ткацтве, вы-

шыўцы. Таму ў мастацтве выцінанак шмат

выпадковых матываў, чужых уплываў, пе-

раймапьніцтва; побач з дасканалымі, тра-

дыцыйнага стылю ўзорамі нямала і звычай-

най самадзейнасці.

Выцінанкі маюць старажытную гісторыю,

звязаную з вынаходствам паперы ў стара-

жытным Кітаі. У познім сярэднявеччы праз

Персію і Турцыю яны трапляюць у Еўропу і

ў 18—19 стагоддзях былі ўжо пашыраны

амаль па ўсёй яе тэрыторыі. Адна з разна-

віднасцяў — сілуэты — была надта папуля-

рная ў дваранскім і гарадскім асяроддзі55,

імі займаліся многія вядомыя мастакі56. Вы-

разаныя з чорнай паперы сілуэтныя партрэ-

ты, фігуры людзей і нават цэлыя сюжэтныя

кампазіцыі аздаблялі сядзібныя інтэр'еры,

дамскія альбомы, выкарыстоўваліся як па-

дарункі.

Аднак народныя выцінанкі аналогій з сілу-

этамі не выяўляюць і маюць іншае пахо-

джанне. Іх узнікненне і бытаванне абумоў-

лены двума асноўнымі фактарамі: пашы-

рэннем у народным побыце паперы і

зменамі ў характары інтэр'ера жылпя бе-

ларусаў (як і іншых суседніх народаў). Ужо

ў канцы 19 ст. курныя хаты былі амаль усю-

ды выцеснены «чыстымі», што дало магчы-

масць іх аздобіць, надаць больш прывабны

выгляд. Інтэр'ер народнага жылля запоўнілі

мастацкія тканіны, вышыўка, карункапля-

ценне, узбагаціліся формы і дэкор драўля-

ных і керамічных вырабаў, з'явіўся роспіс

Па дрэве, шкле, палатне. Такое прыкмет-

нае ажыўленне народнай мастацкай твор-

часці актывізавала не толькі развіццё тра-

дыцыйных, але і пошукі новых сродкаў

аздаблення, засваенне калісьці маладасту-

пных матэрыялаў. Прамысловая вытвор-

часць паперы зрабіпа яе адносна таннай і

даступнай, і народныя майстры не маглі не

ацаніць па-свойму цікавы, лёгкі ў апрацоў-

цы, з уласнымі характэрнымі асаблівасцямі

матэрыяп. Карункі з белай, чорнай ці каля-

ровай паперы аздобілі сцены, бэлькі, па-

ліцы для посуду і абразоў, выконваючы

тую ж дэкаратыўную ролю, што і посцілкі,

ручнікі, распісныя куфры, саламяныя па-

вукі. «У добрай гаспадыні нават каля печкі

былі выразаныя фіранкі», — казалі ў нека-

торых вёсках Панямоння.

Аднак нетрывалы матэрыял і лёгкасць

выканання выцінанак абумовілі адпаведныя

адносіны да іх. Папяровыя ўзоры не збера-

галі, як, напрыклад, арнаментаваныя ручні-

кі, што перадаваліся з пакалення ў пакален-

не. Перад святамі, звычайна да Вялікадня,

калі мылі, чысцілі, бялілі жыллё, старыя вы-

цінанкі мянялі на новыя, бо за год яны пас-

пявалі набыць непрывабны выгляд. Захоў-

ваць жа іх з практычнага пункту гледжання