Семит-хамит тілі

Семит-хамит семьясындағ ы тілде сө йлейтін халық -тар Солт, Солт-Ш Африканы, Сахараны, Ш Суданды, Эфиопияны, Самоли жарты аралын мекендейді. Семит-хамит семьясындағ ы тілді: семиттік, кушиттік жә не берберлік деп 3-ке бө лінеді. Ең ү лкені семитік тіл (60 млн адам сө йлейді). Мысыр, магриб елдері (Тунис, Алжир, Марокко) жә не Ш Судан, Қ ызыл тең іздің жағ алауындағ ы кейбір халлық тар, Сахара мен Чад кө лінің тө ң ірегендегі эфиопиялық тар.

Судан тілі

Судан тілі бірнеше лингвистикалық бө ліктерден, қ ұ рамалардан тұ рады. Бұ лардың ішінде кө бірек тарағ аны мунд семьясына жататын тіл. Атлантикадан Қ ара Вольтке, Сахарадан Гвиней қ олтығ ына дейінгі жерлерді мекендеген халық тар мунд тілінде сө йлейді. Олардың ірісі – манде-тан жә не манде-фу. Батыс Суданның тілі кө бірек зерттелген. Бұ л тілде 12 млн адам сө йлейді: аншанти, эве, йоруба, дагомей, ибо, купе жә не т.б. Ә сіресе, Гвиней қ олтығ ының жағ алауындағ ы халық тардың тілі, соның ішінде эве тілі кө бірек зерттелген.

Судан тілі 3 диалекттіге жә не ә р диалект ө зара – говорларғ а бө лінеді.

Банту семьясындағ ы тіл

Бұ л тілде сө йлейтіндер Орталық жә не Оң тү стік Африка жерлерін мекендеген, олардың саны – 60 млн шамасында. Банту тілінің бә ріне тә н ортақ грамматикалық қ ұ рылыс, сө здік қ оры бар. Соғ ан қ арамастан, оның кө рші тілдерімен де ұ қ састығ ының бар екені байқ алады.

Ойсан бө ліміне жататын тілдер

Қ ойсан бө лімінде сө йлеушілер Африканың оң тү с-тік шеттері. Оң т-батыс, Намиб жә не Колахари шө лінде мекендеушілердің тілі. Бұ рынғ ы Оң тү стік Африка – бушмендер мен готтентоттардың тілдері. Бұ л екі халық тың саны 73 мың шамасында. Олардың – тілдерінің грамматикалық қ ұ рылысы мен сө здік қ орларын-да ұ қ састық бар екені байқ алады.

Мальгаш тілі

Бұ л тілде мадагаскарлық тар сө йлейді. Олардың саны 4 млн. Ө здерінің антропологиялық белгілері, мә дениеттері мен тілдері бойынша африкалық тардан кө п айырмашылығ ы бар. Бұ л тілі ө зінің ерекшелігі бойынша малай-полинезия жә не Индонезия тілдеріне жақ ынырақ болып келеді.

Африка халық тарының жазу қ ұ рамын 2 топқ а бө луге болады:

1. Шығ ыс жә не Жерорта тең ізімен байланыстылары;

2. Бұ рын қ алып кеткен, ә р тү рлі тү рдегі пиктографиялық жазулардың орнына пайда болғ андары.

Кө не Мысыр жазуы иероглифтің ө те кү рделі тү рінің кө пжылдық тарихы болса да, бә рібір қ азіргі алфавитке жете алмайды. Осы кө не мысыр жазуынан кейін грек алфавитінен пайдаланғ ан колты алфавиті жү йесі ө мір сү рген. Колты алфавиті кө не Нубии жазуының пайда болуына себепші болды.

Шаруашылығ ы 3 кезең ге бө лінеді:

¨ Қ ыстық (қ араша-наурыз айларында – бидай, арпа, сарымсақ егіледі);

¨ Жаздық (сә уір-тамыз айларында – мақ та, кендір, жү гері дақ ылдары егіледі);

¨ Кү здік (кіріш жү гері егіледі).

Мысыр шаруалары феллахтар деп аталады.