Onların ardınca yer üzünün varisləri sizi təyin etdik ki, görək özünüzü necə aparacaqsınız”. 14 страница

Sonra Fö vqə luca Allah qeyd edir ki, cihada gö ndə rilmə yə n mü sə lmanlar baş qa insanlara daha ç ox fayda verə bilə rlə r ki, ə gə r onlar da hamı sı ilə birlikdə dö yü ş ə gö ndə rilsə lə r, bundan faydalı istifadə etmə k olmaz. Cihadda iş tirak etmə yə n insanlar ş ə riə t elmlə rini ö yrə nmə li, onları n mə naları nı və ayinlə rini də rk etmə li, bu elmi digə rlə rinə ö yrə tmə li və dö yü ş ç ü lə r savaş dan evlə rinə qayı tdı qdan sonra onlara ö yü d-nə sihə t vermə lidirlə r.

Bu ayə biliklə rin ü stü nlü yü nü və dini mə sə lə lə rdə n baş ç ı xarmaq bacarı ğ ı nı xü susilə qeyd edir. Dini ö yrə nmə k ə n vacib hö kmlə rdə n biridir və ə gə r insan mü vafiq biliklə rə yiyə lə nirsə, onda o, onları yaymalı, onları Allahı n qulları ilə bö lü ş dü rmə li və insanlara faydalı mə slə hə tlə r vermə lidir. Doğ rudan da, alim insan biliklə ri yayı rsa, onda onun elmi bə rə kə tli olur və ona savab gə tirir və onlar daima artı b-ç oxalı r. Ə gə r alim qı nı na ç ə kilirsə, insanları hikmə tli nə sihə tlə r və xeyirli mö izə lə r vasitə silə Allahı n yoluna də və t etmirsə, nadan insanlara onları n bilmə diklə rini ö yrə tmirsə, onda belə alim mü sə lmanlara hansı faydanı verə bilə r? O ö lə r və bü tü n biliklə ri də onunla birgə ö lə r, lakin bu sonuc Allahı n elm və mü driklik verdiyi insan ü ç ü n ə n bö yü k zə rə rdir.

Bu ayə hə m də onu gö stə rir ki, mü sə lmanlar mü ə yyə n ş ə xslə rə bü tü n ü mmə tə fayda gə tirə bilə n iş lə rlə mə ş ğ ul olmağ ı hə valə etmə lidirlə r. Belə insanlar ö zlə rini bu iş lə rə bü tö vlü klə hə sr etmə klə layiqinsə sə y gö stə rmə li və ö z vaxtı nı baş qa iş lə rə sə rf etmə mə lidirlə r. Onlar ancaq bu minvalla ö hdə lə rinə gö tü rdü klə ri və zifə lə ri yerinə yetirə və insanlara bö yü k faydalar verə bilə rlə r. Mü sə lmanlar ancaq yeganə bir mə qsə d gü dmə lidirlə r – İ slam dininin xeyrinə və ö z qardaş ları nı n maddi rifahı naminə ç alı ş maq. Onlar mü xtə lif sahə lə rdə iş lə yə və mü xtə lif iş lə r gö rə bilə rlə r, lakin onları n hamı sı nı bir ü mumi mə qsə d birlə ş dirir. Bu mü drik və faydalı prinsipə bü tü n hallarda riayə t etmə k zə ruridir.

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ

(9.123) “Ey iman gə tirə nlə r! Yaxı nlı ğ ı nı zda olan kafirlə rlə vuruş un. Qoy onlar sizdə n (ö zlə rinə qarş ı) sə rtlik gö rsü nlə r. Bilin ki, Allah mü ttə qilə rlə dir! ”

Bu ayə də yenə bir Quran nə sihə ti vardı r. Dö yü ş ə mə liyyat­ları nda kimlə rin iş tirak etmə li olduğ unu izah etdikdə n sonra, Fö vqə luca Allah bildirir ki, ö ncə mü sə lmanları n yaxı nlı ğ ı nda yaş ayan kafirlə rlə dö yü ş ə baş lamaq lazı mdı r[49]. Dö yü ş ə mə liy­yatları zamanı mü sə lmanlar sə rtlik, cə sarə t və mə tinlik gö stə r­mə lidirlə r. Onlar hə mç inin bilmə lidirlə r ki, Allah Ö z qulları na yardı mı nı onları n Allahdan qorxu hissinə [50] mü vafiq olaraq gö stə rir. Ə gə r onlar tə qvalı lı ğ a etiqad etsə lə r, onda O, onlara kö mə k gö stə rə r və dü ş mə nə qə lə bə ç almağ a yardı m edə r.

Mü sə lmanları n yaxı nlı ğ ı nda yaş ayan kafirlə rlə dö yü ş mə k haqqı nda hö km ü mumi sə ciyyə daş ı yı r. Amma ə gə r kafirlə rə qarş ı dö yü ş ə mə liyyatları na baş lamaq mə qsə də uyğ un olduğ u halda, onlar mü sə lmanlardan uzaqda olarlarsa, onda belə etmə yə icazə verilir, ç ü nki bunun ü ç ü n sə bə b ç ox ola bilə r.

ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ

Bir surə nazil edildiyi zaman onlardan (mü na­fiqlə rdə n): “Bu sizin hansı nı zı n imanı nı artı rdı? ” – deyə nlə r də var. Mö minlə rə gə lincə, onları n imanı nı artı rar və onlar sevinə rlə r”.

(9.125) “Qə lblə rində mə rə z olanlara gə ldikdə isə, (hə r bir surə) onları n murdarlı ğ ı nı n ü stü nə bir murdarlı q da gə tirə r və onlar kafir olaraq ö lə rlə r! ”

Fö vqə luca Allah nö vbə ti Quran və hyi nazil edilə rkə n mü nafiqlə rin və mö minlə rin ö zlə rini necə apardı qları barə də xə bə r verir və onları n davranı ­ş ı n­dakı fə rqi qeyd edir. Quran ayə lə ri hö kmlə rdə n və qadağ alardan ibarə tdir, Allah haqqı nda hekayə tlə rdə n bə hs edir, gizli qalmı ş tarixi hadisə lə ri rə vayə t edir və hə mç inin cihadda iş tiraka ç ağ ı rı r. Belə və hylə r nazil edilə rkə n mü nafiqlə r iman gə tirə nlə rdə n soruş urlar: “Bu ayə lə r nazil olunduqdan sonra kimin imanı daha da gü clə ndi? ”

Fö vqə luca Allah izah edir ki, nö vbə ti ayə lə r nazil edildikdə n sonra ə vvə l iman gə tirə nlə rin imanı gü clə nmiş dir. Onlar yeni biliklə r ə ldə etmiş, nö vbə ti və hyin mə nası nı də rk etmiş, ona iman gə tirmiş və onun tə lə blə rinə uyğ un olaraq rə ftar etmə yə baş lamı ş lar. Onlarda yaxş ı lı q etmə k və pislikdə n ç ə kinmə k arzusu oyanmı ş dı r. Onlar Allahı n onlara nö vbə ti ayə lə ri nazil etmə si, onları baş a dü ş mə yə və onlarda olan hö kmlə ri yerinə yetirmə yə kö mə k etmə si mü nasibə ti ilə bir-birilə rini tə brik etmiş lə r. Bü tü n bunlar ona də lalə t edir ki, iman sahiblə rinin sinə si Onun ayə lə ri ü ç ü n aç ı lmı ş dı, qə lblə ri yə qinliklə dolmuş du, onlar ö zlə ri isə ö z Rə bbinin istə nilə n hö kmü nə itaə t etmə yə o saat hazı r idilə r.

Ü rə klə ri ş ə kk-ş ü bhə yə və ikiü zlü lü yə mü btə la olmuş gü nahkarlara gə ldikdə isə, nö vbə ti ayə lə rin nazil edilmə si onları n mə rə zini daha da artı rmı ş və ş ə kk-ş ü bhə lə rini ç oxaltmı ş dı. Onlar bu ayə lə rə iman gə tirmə kdə n imtina etmiş, onları rə dd etmiş və onlardan ü z ç evirmiş dilə r. Belə mü nasibə t onları n xə stə liyini də rinlə ş dirmiş və onları mə hvə doğ ru daha da yaxı nlaş dı rmı ş dı. Son nə ticə də onlar kafir qalaraq hə yatdan ayrı lmı ş dı lar. Onlar Allahı n mö cü zə lə rinə iman gə tirmə k istə mə dilə r və Onun Elç isinə (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) itaə tsizlik gö stə rdilə r və buna gö rə Allah onları cə zaya mə ruz qoydu və ö z Rə bbi ilə gö rü ş ə n gü nə qə də r onları n ü rə yinə mü nafiqlik saldı.

ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ

(9.126) “Mü nafiqlə r ildə bir-iki də fə bə laya giriftar olduqları nı gö rmü r­lə rmi? Bununla belə, yenə tö vbə edib ibrə t almı rlar! ”

Fö vqə luca Allah mü rtə dlə ri kafirliyə etiqad etdiklə rinə və mü nafiqlik gö stə rdik­lə rinə gö rə qı nayı r. Nə ə cə b onlar baş ları na gə lə n bə dbə xtliklə ri və mə ruz qaldı qları xə stə liklə ri ü zə rində dü ş ü nmü rlə r? Nə ə cə b onlar Allahı n onları sı namaq ü ç ü n nazil etdiyi hö kmlə ri ü zə rində fikirlə ş mirlə r? Onlar tö rə tdiklə ri ö z cinayə tlə rini tö vbə etmə k və onlara fayda verə ni etmə yi və zə rə r verə ndə n ç ə kinmə yi nə sihə t edə n tə limatı xatı rlamaq istə mirlə r.

Fö vqə luca Allah onları sı nağ a ç ə kdi, ç ü nki O, bü tü n qalan xalqlarla da belə etmiş di. O, onları sevinc və kə də rlə, hö kmlə ri və haramları ilə sı naqdan keç irir ki, onlar dü z yola qayı tsı nlar, lakin onlar tö vbə etmə kdə n və tə limatı xatı rlamaqdan imtina edirlə r.

Bu ayə lə r imanı n gü clə nib-zə iflə mə sini sü but edir. Mö min mü sə lman ö z imanı nı n qayğ ı sı nı ç ə kmə lidir. O, imanı nı hə miş ə yü ksə k saxlaması ü ç ü n onu də yə rlə ndirmə li, yenilə ş dirmə li və artı rmalı dı r.

ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ

(9.127) “(Mü nafiqlə rin yaramaz iş lə rində n, qə bahə tlə ­rin­də n xə bə r verə n) bir surə nazil edildiyi zaman bir-birinə baxı b: “(Mü sə lmanlardan) sizi gö rə n varmı? ” – deyə soruş ur, (gö rə n yoxdursa) dö nü b aradan ç ı xı rlar. Onlar (haqqı) anlamaz bir tayfa olduqları ü ç ü n Allah da ü rə klə rini (imandan, xeyirdə n) dö ndə rmiş dir! ”

Mü nafiqlə r ehtiyat edirlə r ki, onları n ü rə klə rində gizlə tdik­lə rini insanlara xə bə r verə n bir surə nazil edilsin. Fö vqə luca Allah nö vbə ti və hyini insanları n ona iman gə tirmə si və onun hö kmlə rinə uyğ un olaraq davranmaları ü ç ü n nazil etdikdə, onlar bir-birinin ü zü nə baxı r və anlayı rdı lar ki, onlardan heç biri nazil edilmiş hö kmü yerinə yetirmə yə cə k. Onlar ancaq onu gö zlə yirlə r ki, fü rsə t ə llə rinə dü ş ə n kimi mö minlə rin nə zə rində n yayı nı b gizlə nsinlə r və deyirlə r: “Mü sə lmanlardan kimsə sizi gö rü rmü? ” Sonra isə onlar hiss etdirmə də n geri ç evrilib gedirlə r. Allah isə onları cə zalandı rı r və bu, onları n tö rə tdiklə ri cinayə tlə rə uyğ un gə lir. Onlar xeyirxah ə mə llə rdə n ü z dö ndə rirlə r və Allah da onları n ü rə klə rini haqdan dö ndə rir və onları yardı mı ndan mə hrum edir. Bunun sə bə bi onlara deyilə nlə ri dü zgü n baş a dü ş mə mə lə rində və onlardan fayda ə ldə edə bilmə mə lə rində dir. Ə gə r onlara deyilə nlə ri baş a dü ş sə ydilə r, onda nö vbə ti və hyin nazil edilmə sində n sonra onlar mü tlə q ona iman gə tirə rdilə r və ö z Rə bbinin iradə sinə tabe olardı lar.

Bu ayə mü nafiqlə rin mü qə ddə s mü haribə yə və ş ə riə tin digə r hö kmlə rinə necə bö yü k nifrə t bə slə diklə rini izah edir. Fö vqə luca Allah buyurur: “Mö minlə r: “Kaş (cihad barə sində) bir surə nazil olaydı! ” – deyirdilə r. Elə ki mö hkə m bir surə nazil olub orada dö yü ş (cihad ə mri) bildirildi, (Ey Elç im!)qə lblə rində mə rə z (ş ə kk və nifaq mə rə zi) olanları n sə nə ö lü m qorxusundan bayı lmı ş kimsə nin baxı ş ı ilə baxdı qları nı gö rdü n! Amma onlara daha ç ox yaraş ardı...” (Muhə mmə d, 47/20).

ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ

(9.128) “(Ey ü mmə tim!) Sizə ö zü nü zdə n bir peyğ ə mbə r gə ldi ki, sizin ə ziyyə tə (mə ş ə qqə tə) dü ş mə yiniz ona ağ ı r gə lir, o sizdə n (sizin iman gə tirmə yinizdə n) ö trü tə ş nə dir, mö minlə rlə Ş ə fqə tli, Mə rhə mə tlidir! ”

Fö vqə luca Allah qulları na onları n arası ndan ç ı xmı ş savadsı z bir Peyğ ə mbə ri (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) gö ndə rmə klə onlara gö stə rdiyi mə rhə mə tini xatı rladı r. Onlar onun (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) keyfiyyə tlə ri haqqı nda yaxş ı mə lumata malikdilə r və ondan ö yrə nə bilə rdilə r. Onlarda ona (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) itaə t etmə mə yə heç bir ə sas yox idi və hə mç inin o (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) onlara ü rə kdə n gə lə n xeyirxahlı qla yanaş ı rdı və onlara hə r cü r kö mə k gö stə rmə yə ç alı ş ı rdı. Onlar ç ə tinlik ç ə kdikdə, bu onu narahat edirdi. O (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) onlara ancaq yaxş ı lı q istə yirdi və ə lində n gə lə ni edirdi ki, onlara xeyir ə ldə etmə yə kö mə klik gö stə rsin və onları doğ ru yola gə tirmə yə can atı rdı. O (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) istə mirdi ki, onlara pislik toxunsun və mü mkü n olanı edirdi ki, onlar o pislikdə n uzaqlaş mağ ı ö yrə nsinlə r. Mö min mü sə lmanlara qarş ı o (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!), onları n valideynlə rində n daha mehriban və mə rhə mə tli idi və buna gö rə mü sə lmanları n Muhə mmə d Peyğ ə mbə r (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) qarş ı sı nda və zifə si bü tü n digə r insanları n qarş ı sı nda olan və zifə lə rində n ü stü ndü r. Bü tü n insanlar ona (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) iman gə tirmə li, ona (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) ehtiram bə slə mə li və onu (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) sevmə lidirlə r.

ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ

(9.129) “Ə gə r onlar ü z dö ndə r­sə ­lə r, de: “Mə nə Allah yetə r. Ondan baş qa ilah yoxdur. Mə n Ona tə və kkü l etdim. O, Bö ­yü k Taxtı n Rə bbidir! ” [51]

F

YUNUS SURƏ Sİ

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ

Mə rhə mə tli və Rə himli Allahı n adı ilə!

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ

(10.1) “Ə lif, Lam, Ra. Bunlar hikmə tlə dolu Kitabı n (Quranı n) ayə lə ridir! ”

Ccedil; ə rilə rində n bir adama: “İ n­sanla­rı qorxut və iman gə ti­rə nlə ri mü jdə lə ki, ö zlə rinin Rə bbinin də rgahı nda onları n etdiklə ri yax­ş ı lı qları n savabı var­dı r! ” – deyə və hy etmə yimiz insanlara qə ribə ­mi gö rü ndü? Kafir­lə r: “Sö zsü z ki, bu, aç ı q-aş kar bir sehrbazdı r! ” – de­di­lə r”.

Fö vqə luca Allah bu ayə lə rdə bildirir ki, Mü qə ddə s Quran bü tü n bə ş ə riyyə tin bə yə nmə li, qə bul etmə li və yerinə yetirmə li olduğ u mə nə vi də yə rlə r, dini ehkamlar və qadağ alar haqqı nda ş ə hadə t verə n hikmə t və hö kmlə rdə n ibarə tdir. Lakin insanları n ə ksə riyyə ti bu Kitabdan ü z ç evirir və ə sil hə qiqə ti bilmirlə r. Onlar tə ə ccü b edirlə r ki, adi bir insana (ona Allahı n salavatı və salamı olsun) onları Allahı n cə zalandı racağ ı ndan ç ə kindirmə k, onları Onun qə zə bi ilə qorxutmaq, onlara Onun ayə lə rini xatı rlatmaq ü ç ü n və hə mç inin ə sil iman sahiblə ri olan mö minlə rə Rə bbin yanı nda saxlanan və sə daqə tli ə mə llə ri sayə sində layiq olduqları bol-bol savablar ə ta edilə cə yi barə də mü jdə vermə si haqqı nda hö km nazil edilmiş dir. Kafirlə r bu bö yü k insana o də rə cə də mə tə l qalı rlar ki, hə tta ona iman gə tirmə kdə n imtina edirlə r və onu (ona Allahı n salavatı və salamı olsun) aç ı q-aş kar sehrbaz adlandı rı rlar. Onlar belə hesab edirlə r ki, hə r bir adama tamamilə aydı ndı r ki, onun (ona Allahı n salavatı və salamı olsun) mö izə lə ri aç ı q-aydı n cadugə rlikdir. Lakin bu iddia onları n ancaq axmaqlı ğ ı na və inadkarlı ğ ı na də lalə t edir, axı onlar tə ə ccü b doğ urmayan ş eylə rə heyrə tlə nirlə r. Ə sil tə ə ccü b doğ uran isə onları n cahilliyi və nə yin onları n xeyrinə olması nı bilmə mə klə ridir. Necə olur ki, onlar ö z araları ndan ç ı xmı ş və gö zə l tanı dı qları nə cib və alicə nab Elç iyə (ona Allahı n salavatı və salamı olsun) iman gə tirmirlə r? Necə onlar onun (ona Allahı n salavatı və salamı olsun) də və tini rə dd edir və onun (ona Allahı n salavatı və salamı olsun) dinini inkar etmə yə ç alı ş ı rlar? Lakin Allah Ö z dininin nurunu, bu, kafirlə rin nifrə tinə sə bə b olsa da, mü tlə q yayacaqdı r.

ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ

(10.3) “Ş ü bhə siz ki, Rə bbiniz gö y­lə ri və ye­ri altı gü ndə yaradan, sonra da Ə rş ə uca­lan Allahdı r. İ ş lə ri yoluna qoyan Odur. Yal­nı z Onun icazə sində n sonra kimsə ş ə faə tç i ola bilə r. Budur, Rə bbi­niz Allah. Ona ibadə t edin. Mə gə r dü ­ş ü ­nü b ibrə t al­mı rsı nı z? ” [52]

Allahı n hə qiqi və di kimi ha­mı ­nı ­zı n dö nü ş ü Onadı r. O, mə x­luqu ilk də ­fə yaradı r, sonra onu Qiyamə t gü nü ye­ni­­də n dirildir ki, saleh ə mə llə r edə n­lə ri ə da­lə tlə mü kafatlandı rsı n. Kafirlə rə gə ­lin­cə, kü fr etdiklə ­rinə gö rə onlar ü ç ü n qaynar iç ki və ü zü cü bir ə zab hazı r­lan­mı ş dı r”.