Namazın sirri haqqında

1. Ə llə ri [qiyam halı nda tə kbir deyə rkə n] yuxarı qaldı rmaq Allahdan qeyri hə r bir ş eyi arxaya atmaq (kə nara qoymaq) demə kdir. Buna baxmayaraq bizlə rdə n bə `zilə rimiz elə namaz qı lı rı q ki, elə bil Allaha ehsan veririk. Buna gö rə də bizim sə cdə miz, rü kumuz qiyamı mı zla fə rq etmir. Amma elə kə slə r olub ki, rü kuda ə sirmiş lə r. Bə də nlə ri tə rpə nmə sə də qə lblə ri Allahı n xofundan lə rzə yə gə lirmiş. Belə insan namaza duranda gü nahları nı yada salı r. Belə olan halda, artı q gü nahları nı necə gizlə tsin [ki, Allah onu gö rmə sin]. Ç ü nki hə r ş ey gö z qabağ ı ndadı r. Ona gö rə də ixtiyarsı z titrə yir.

2. Bizim bir ə zə mə timiz yoxdur. Olanı da bu qə də rdir ki, ayaq ü stə durub qiyam halı nı alı rı q. Sonra hə min ə zə mə timizi rü kuya getmə klə yarı ya bö lü rü k. (Bir az da kiç ildirik) Daha sonra isə sə cdə yə və torpağ a dö nü rü k. (Tamamilə heç oluruq).

3. Namazda qiyam [halı nı almaq] iki dostun sö hbə tinə bə nzə yir. Hə rç ə nd sö hbə t bir ş eydə n gedir. Amma rü ku ağ a və nö kə rin mə sə lə sinə oxş ayı r. Ona gö rə də rü kuda “Sü bhanə rə bbiə l-ə zim...” zikri deyilmə lidir. Bununla belə sə cdə yə nisbə tdə [rü kuda deyilə n bu zikr Allah qarş ı sı nda kiç ilmə kdə ] ə n aş ağ ı mə rtə bə sayı lı r. Baş qa sö zlə desə k, bə ndə nin namazda qiyamı ü budiyyə tin (bə ndə liyin) və sü kunun (xatircə mliyin) izharı dı r. Yə `ni bə ndə nin ö zü ndə n heç bir hə rə kə ti yoxdur. [Amma] sə cdə xü zu`nun (Allaha bə ndə liyin, tə slimin) son hə ddidir.

4. Bə ndə Hə zrə t Haqqı n mü qə ddə s hü zurundan qayı tdı qda (namazı bitirdiyində) Allah tə rə fində n gə tirdiyi ilk sovqat salamdı r. Kufə mə scidinin duası nda deyilir: “Sə n Ö zü n salamsan! Salam sə nin tə rə fində ndir və Sə nə tə rə f də qayı dı r. İ lahi! Bizi Ö z tə rə fində n olan salamla salamla.[78]

5. Namaza giriş ü ç ü n deyilə n tə kbirin və namazdan xaric olmaq ü ç ü n [deyilə n] tə slimin [bu ə mə llə rlə ] nə qə də r tə nasü bü var? Baxmayaraq ki, “kə bir” və “ə zim” hə r ikisi Allahı n adları dı r, amma tə kbirdə “ə kbə r” mü nasibdir. Ç ü nki, onda maneç ilik nə zə rdə tutulmuş dur. Yə `ni [tə kbir deyib ə llə ri yuxarı qaldı rmaqla] bü tü n dü nya iş lə rini və bü tü n bö yü klə ri (bö yü k saydı qları nı zı) bir kə nara qoyun. Ç ü nki Allah-tə ala Ə kbə rdir. Yeri gə lmiş kə n, “hə yyə ə la xə yril-ə mə l” kə lamı da hə min nö qtə nin daş ı yı cı sı dı r.

Hə r halda, namaz qı lan tə kbir demə klə ilahi hə rə mə daxil olur. Amma biz nə bilirik bunlar nə demə kdir?

Rə vayə tdə deyilir: “Ə gə r namaz qı lan nə kimi ilahi cə lalla ə hatə olunduğ unu bilsə ydi, heç vaxt namazdan ü z dö ndə rmə zdi.”[79]

6. Qiyam -baş dan-ayağ a xidmə t və bə ndə lik ü ç ü n hazı ram demə kdir. Eynə n hə rə kə tsiz dayanan ç ubuq kimi və ya heç bir iradə si olmayan budaq kimi ki, kü lə k hansı sə mtə ə ssə, hə min tə rə fə hə rə kə t edir. Qiyamda, rü kuda və sə cdə də olan xatircə mlik rü kunun ö zü nü n qü vvə tlə ndiricisidir. Hə mç inin, zikrdə xatircə mlik də onun kimidir.

7. Namaz halı nda Allahı zikr etmə k ə n yaxş ı zikrdir. Ç ü nki namaz Kə `bə evi kimidir; namaz qı lan sanki Kə `bə yə - Allahı n ə min hə rə minə daxil olur. [Namaz qı lanı n] niyyə ti bu olur ki, “tə kbir” qapı sı ndan girib “tə slim” qapı sı ndan ç ı xsı n.