Лем бойынша кіру туризмі 2013 ж

14. Туристтік ұ йымдарды келесі белгілер бойынша жіктеуге болады:

- Ұ лттық -аймақ тық белгі бойынша: халық аралық, аумақ тық жә не ұ лттық ұ йымдар. Олардың қ ызметі бү кіл ә лемдік, аумақ тық жә не ұ лттық сипатқ а ие.

- Қ оғ амдық -мемлекеттік бойынша: ө кіметтік, қ оғ амдық, жеке меншіктік.

- Қ ызмет тү рі бойынша: реттеуші, жабдық таушылар, нарық агенттері, ө ң деушілер, кең ес берушілер, жобалық ұ йымдар, оқ ытушы ұ йымдар, баспашылар, кә сіптік ассоциациялар, саудалық жә не тұ тынушылық ұ йымдар.

- Қ ызмет сферасы бойынша: кө ліктік (авиациялық, автобустық, темір жол, автомобиль жә не круиздік), туристтік агенттер, туроператорлар, жергілікті (локальді) кә сіби одақ тар.

Халық аралық туристтік айырбасты тұ рақ ты тү рде кең еюі оның халық аралық -қ ұ қ ық тық регламентациясына; ә ртү рлі қ ұ қ ық ытық институттарды ө ң деуге жә не мамандандырылғ ан халық аралық туристтік ұ йымдарды қ ұ руғ а қ ажеттілікті тудырды.

Дү ниежү зілік туристік ұ йым (ДТҰ)

Бү гінгі кү нде дү ниежү зілік туристік ұ йым – туристік ә лемде ең атақ ты жә не танылғ ан. Дү ниежү зілік туристік ұ йым ө кіметтік емес ресми туристік ұ йымдардың халық аралық одағ ының (РТҰ ХО) Біріккен Ұ лттар Ұ йым патронажындағ ы ө кіметаралық ұ йымғ а ауысуы жолымен 1975 жылы 2 қ аң тарда негізі қ аланды. Қ азір оның мү шелілігіне 105 мемлекет, бірнеше ассоциацияланғ ан жә не 150 астам қ осылғ ан мү шелер (туристтік фирмалар, авиакомпаниялар, халық аралық ұ йымдар) кіреді.

ДТҰ -ның жарғ ысы 1975 жылы 27 қ ыркү йекте қ абылданды. 1980 жылдан бастап бү л кү н «Дү ниежү зілік туризм кү ні» деп есептелінеді. Жыл сайын дү ниежү зілік туризм кү ні белгілі-бір ұ ранмен жү ргізіледі. 4 жыл сайын ДТҰ Бас ассамблея сессиясын ұ йымдастырады, олардың арасында ДТҰ Бас ассамблеясының атқ арушы комитеті жұ мыс істейді.

ДТҰ -ның штаб-пә тері Мадрид қ аласында (Испания) орналасқ ан.

ДТҰ келесі мақ саттарды кө здейді:

- Туризмнің дү ние жү зінде тыныштық қ а, ө зара тү сунушілікке, адамдардың денсаулығ ына жә не гү лденуіне ә серін жылдамдату жә не кең ейту;

- Саяхат уақ ытытнда білім алуғ а жә не мә дениетке адамдардың қ ол жетуіне кө мектесу;

- Шетел туризмі ү шін қ ажетті материалдық -техникалық базасын қ амтамасыз етуде кө мек арқ ылы ә лемнің аздап дамығ ан аудандарында тұ ру жә не кему стандарттарын жақ сарту жә не бұ л аудандарды байланыстыратын кө лік жолдарын дамыту;

- Туристтерді қ абылдайтын елдердің мү мкіншіліктерін кең ейту жә не осыменен олардың экономикасына ү лес қ осу;

- Мемлекет арасында бағ дарлау жә не ың тымақ тастық бойынша халық аралық агенттік ролін атқ ару;

- Туризм саласында ұ лттық ұ йымдардың кең есі ү шін ең маң ызды деген мү шелеріне қ ызмет кө рсету;

- Пленум жә не отырыстардың тақ ырыптарын анық тау, сондай-ақ қ атысушы-мемлекеттің туристтік мү дделерін бағ дарлау (ұ лттық туристтік ұ йымдар сияқ ты, саяхаттанушылардың мү дделерін білдіретін кә сіптік секторлар жә не ұ йымдар);

- Туроператорлардың ә ртү рлі бірлестіктері арасындағ ы тұ рақ ты ө зара байланысты орнату;

- Барлық жоғ арыда аталғ ан шараларды ең оң ай жолымен жү зеге асыру.

ДТҰ -ның қ ызметі негізінен туризмнің ақ параттық жылжуына, оның маң ыздылығ ы мен артық шылық тары кең ейтуге, сондай-ақ жаң а материалдық -техникалық базаны қ ұ руғ а шоғ ырланады. Ұ йым халық аралық туризм саласында белгілі-бір қ ағ идаларды ө ң деу жә не ең гізу жолымен туризмдегі ә ртү рлі ұ лттардың іс-ә рекетін тә ртіптендіруге ұ мтылады.

ДТҰ Бірікке Ұ лттар Ұ йымындағ ы туризмнің негізгі ө кілдігі болып табылады жә не ә лемдік туризмнің ең авторитетті органы ретінде ә рекет етеді. Одан басқ а ДТҰ халық аралық қ ұ жаттарды (актілерді) ө ң дейді жә не олардың орындалуын бақ ылайды.

ДТҰ қ ызметінің басқ а аспектілері ө зіне туризмге ә сер ететін мемлекеттер арасындағ ы сұ рақ тарғ а қ атысты ынтымақ тастық ты ұ йымдастыру жә не ынталандыруда мемлекет дамуына кө мектесуді қ осады.

ДТҰ -ның маң ызды міндеттерінің бірі – халық аралық туризм бойынша статистиканы зерттеу, жаң а ө лшеу ә дістерін жасау, болжау, ө ң деу жә не маркетинг сияқ тыларды қ осатын зерттеулер. Мұ ның бә рін туристтік ұ йымдар ө зінің қ ызметінде қ олдануы мү мкін. Зерттеуші қ ызметі статистика ә дістерінің артуына ә келеді.

ДТҰ ә лемдік туризмнің жағ дайы туралы тұ рақ ты есеп беріп тұ рады, онда туристтік индустрияның ә рі қ арай дамуының жетістіктері сияқ ты, кедергілерді ескереді. ДТҰ халық аралық туризмге ө кіметтік араласуын болдырмау немесе шектеу арқ ылы ә лемдік туризмге ә рекет етуге талпынады. ДТҰ мемлекеттер дамуын, ә сіресе БҰ Ұ – мү ше елдеріне техникалық қ олдауды қ амтамасыз етеді.

ДТҰ қ ызметіндегі ең атақ ты оқ иғ а – 1980 жылы 27 қ ыркү йекте Манилада (Филлипины) болғ ан туризм бойынша дү ниежү зілік конференцияның ө ткізілуі. Туризм бойынша дү ниежү зілік конференцияғ а шақ ыру туралы шешімді ДТҰ -ның 2-ші сессиясының Бас ассамблеясы (мамыр 1977ж.) Қ абылдады. Конференцияда туризмнің дамуына мемлекеттердің жауапкершілігінің сұ рақ тары (ә леуметтік-экономикалық шарттар, мақ саттары жә не міндеттері, факторлар) жә не адам — ө зінің демалысын ұ йымдастырушысы; сұ раныс пен ұ сынысты реттеу; туризм саласында ғ ылыми-техникалық ың тымақ тастық, туризм индустриясына кадрларды дайындау сияқ ты ө зекті мә селелерді қ арастырады. Қ орытынды қ ұ жатта талқ ылау барысында бірлесе ө ң делген ұ сыныстар сипат алғ ан. Бұ л қ ұ жат ә лемдік туризм бойынша Манильдік декларация деп аталды. Конференцияғ а 100 астам мемлекеттің ө кілдері қ атысты.

Ә уе кө лігінің халық аралық ассоциациясы (Ә КХА)

Ә уе кө лігінің халық аралық ассоциациясы – 1919 жылы негізі қ аланғ ан жә не 1945 жылы ІІ дү ниежү зілік соғ ыстан кейін қ айта қ ұ рылғ ан барлық халық аралық авиа-тасымалдаушылардың дү ниежү зілік ұ йымы. Ә КХА – халық аралық рейстерді жү зеге асыратын авиациялық компаниялардың кә сіби ассоциациясы болып табылады. Оның басты қ ызметі – халық аралық коммерциялық авиациялық хабарларды реттеу, барлық мү шелеріне біртұ тас ерержелер пен процедураларды ең гізу жә не халық аралық маршруттарғ а жолаушылар авиатасымалдарына келісімді тарифтерін орнату.

Ә КХА –ның жоғ арғ ы органы – жыл сайың ғ ы Бас ассамблея, оғ ан президент жә не атқ арушы орган сү йенеді.

Ә КХА мақ саты – азаматтық авиация халық аралық ұ йымдарының саясатын жү зеге асыру.

Ә КХА – бұ л ә уе тораптар маршруттарының ә ртү рлі комбинацияларын пайдалана отырып бір елден басқ а елге адамдарды, пошталарды жә не жү ктерді жеткізуге ә рекеттесу. Ә КХА кө ліктік конференциясында қ абылданғ ан резолюциялар тек билеттерге ғ ана емес, сондай-ақ жол қ ағ аздарына, жү к қ ұ жаттарына да қ атысты.

Тарифтерді орнату — Ә КХА жұ мысының маң ызды қ ұ рамдас бө лігінің бірі. Барлық авиакомпаниялар арасында тарифтерді белгілеу қ ажеттілігі – бұ л бір уақ ытта саясат, тә жіребие болып табылады, ө йткені халық аралық авиакомпаниялары иелерінің – мемлекет ө кіметімен бақ ыланады. Ә рбір ел — ө зінің кең істігінің иесі, ол ө зінің территориясына кіруге тыйым салу немесе рұ қ сат беруі мү мкін жә не ө зіне ың ғ айлы шарттарды қ оюына болады.

Ә КХА – ның мү шелеріне — халық аралық ә уе сапарларын жасайтын 259 авиакомпаниялар кіреді. Бұ л авиакомпанияларының ү лесіне халық аралық тұ рақ ты хабарламалардың 95 %-не жуығ ы келеді.

Ә КХА – ның мү шесі жә не конференция қ атысушысы болуы ү шін авиакомпанияларының ө кімет беретін, халық аралық азаматтық авиация ұ йымына да келетін, тұ рақ ты тасымалдауды растайтын сертификаты болуы керек.

Ә КХА бү кіл жер шарының аумағ ын 3 ү лкен аймақ қ а бө леді:

1. Солтү стік жә не Онтү стік Америка жә не халық аралық линиядан шығ ысқ а қ арай тынық мухиттық аймақ бө лігі;

2. Еуропа, Африка жә не Таяу Шығ ыс;

3. Азия, Австралия жә не халық аралық линиядан бастық а қ арай Тынық Мухиттық аймақ бө лігі.

Туристтік агенттіктер Ә КХА – ның қ ызметіне оның арнайы бө лімшесі – авиакомпаниялар агенттіктерінің халық аралық ұ йымы арқ ылы қ атысады. Аккредитация процедурасынан ө ткен жә не тиісті белгілі-бір талаптарғ а сә йкес келетін ә рбір турагенттікке – визиттық карточканың бір тү рі ретінде номер беріледі жә не ол авиакомпаниямен жә не басқ а салаларының қ атысушыларымен есеп айырысуды жү зеге асырғ анда пайдаланылады.

Азаматтық авиацияның халық аралық ұ йымы (ААХҰ)

Азаматтық авиацияның халық аралық ұ йымы 1944 жылы Чикаго конвенциясымен белгіленді. Бірікке Ұ лттар Ұ йымының эгидасымен жұ мыс істейді. ААХҰ қ ызметі ә уе кө лігі индустриясының қ ызметіне қ атысты ұ лттар тепе-тең дігіне негізделеді.

ААХҰ басты міндеті – халық аралық стандартқ а жә не нормаларғ а сә йкес авиатасымалының қ ауіпсіз, мамандандырылғ ан жә не экономикалы тиімді халық аралық нарық тарын дамыту жә не қ амтамасыз ету болып табылады.

Ұ йым келесі мақ саттарды кө здейді:

- бү кіл ә лемде халық аралық азаматтық авиациясының ө суін жә не дамуын басқ ару жә не қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету;

- сыртқ ы ортаны қ орғ ау есебінен ә уе қ ұ ралдарын қ ұ ру жә не пайдалану процестерін қ олдау жә не кө термелеу;

- ә уежайларды, халық аралық авиация қ ажеттілігінің шарттарын қ ұ руды қ олдау жә не кө термелеу;

- авиакө лікке адамдардың негізгі талаптарын тиісті жақ сы орындау; қ ауіпсіздік, қ ызмет кө рсету сапасы, сапарларды реттеу, ү немділігі;

- ә ртү рлі елдердің авиакомпаниялары арасындағ ы негізсіз қ ақ тығ ыстарды болдырмау бойынша экономикалық шараларды кө термелеу;

- ААХҰ мемлекет- қ атысушыларының қ ұ қ ық тары толығ ымен сақ талатынына қ ол жеткізу жә не ә рбір елдің халық аралық авиакомпанияны иемденуге жә не басқ аруғ а нақ ты мү мкіншілігі бар екендігіне қ ол жеткізу;

- ААХҰ мемлекет-қ атысушылары арасындағ ы дискриминацияны болдырмау.

ААХҰ мү шеліліге 183 мемлекет кіреді. ААХҰ келесі ұ йымдармен тығ ыз қ атынаста жұ мыс істейді:

- Халық аралық ақ параттық одақ;

- Дү ниежү зілік метеорологиялық ұ йым;

- Электр хабарларының (коммуникация) халық аралық одағ ы;

- Дү ниежү зілік пошталық одақ;

- Дү ниежү зілік денсаулық сақ тау ұ йымы;

- Халық аралық тең із ұ йымы.

Аймақ тық ұ йымдар