ТАҚЫРЫП. Философияның мәні және мақсаты

1.Философиялық білімнің негізгі сипаттары.

2.Философияның функциялары.

3.Философияның адам жә не қ оғ ам ө мірінде атқ аратын рө лі.

Философия ғ ылымының мә нін жә не мақ сатын анық тау ү шін философия туралы философия тарихында айтылғ ан анық тамаларды қ арастырып кө рейік, себебі, К.Ясперстің сө зімен айтсақ, философиялық пайымдау дегеніміз философия тарихына ү ң ілу.

Сократ: «Философия – ойлау арқ ылы ақ иқ атқ а білімге жету».

Геродот: «Философия – білімді, ақ ылдық ты сү ю».

Аристотель: «Философия – ғ ылымдар негізі».

Ортағ асырдың діни ойшылдары: Августин: «Философия – ақ ылдылық қ а қ ұ штарлық» - дейді.Аквинат: «Философия – барлық ақ иқ аттың негізі болатын ақ иқ ат (Қ ұ дай)туралы ілім» - дейді. М.Монтень: «Философияның қ айғ ылы, іш пыстыратын нә рселерге еш қ атысы жоқ. Даналық тың ерекше бір белгісі – ақ ылдың кө мегімен ө мірді қ уанышты сипатта ғ ана қ абылдау, ол жан – жарысын жең ілдетеді, ауруды жең уге кө мектеседі»- дейді. Т. Гоббс: «Философия адамның ақ ыл- ойы, ол жаратушы тә ң ірдің барлық істерін зерттеуші, осы істердің ретін, себептерін, салдарын анық тауғ а кө мектеседі» дейді. Декарт: «Философия – даналық, адам танып- біле алатын заттар туралы егжей – тегжейлі, жан-жақ ты білім» - дейді. Фихте: «Ғ ылыми даму барысында оның шең берімен жү ріп кеткенімен, философия адамның ақ ыл-ойымен тығ ыз байланысты»- деген.

Осы анық тамаларғ а сү йеніп, философиялық білім жә не оның негізгі белгілері туралы тұ жырымдар жасасақ:

1. Философия даналық пен, ақ ыл-оймен байланысты.Философия терминінің ө зі грек тілінен аударғ анда phileo- сү йемін, sophia- даналық дегенді, басқ аша айтсақ, даналық қ а қ ұ штарлы дегенді білдіреді.

2. Философияның басы – таң дану.Сократ «Менің білетінім – мен ештең е білмеймін»дегендей, таң данғ ан адамзаттың, қ ұ былыстың себебіне терең деп ү ң іледі, философиялық пайымдау жасауғ а ұ мтылады.

3. Философиялық білімге еркіндік, тә уелсіздік тә н.

Адам философиялық білім жинауғ а ө з еркімен ұ мтылады.Тә уелділік философияны кө ркейтпейді.Кең естік кезең дегі философияның мазмұ ны бұ л пікіріміздің жақ сы мысалы.

Философия ақ ылды ойлау мә дениетін қ алыптастырады. Бұ л – байыпты, ғ ылыми, толерантты, еркін, творчестволық ойлау.

Философия жауабын табу қ иын, тез арада шешу мү мкін емес, кү рделі мә селелерді зерттеумен айналысады. Мысалы, адам ө мірінің мә ні мә селесі, табиғ ат, қ оғ ам, жә не адамның і арақ атынасы мә селесі мә ң гілік мә селелер болып саналады.

Философияның анық тамасы: Философия – бар болып отырғ анды (сущее)тұ тас, элементтері бір-бірімен тығ ыз байланысты тү рде қ арастыратын, оның даму заң дылық тарын зерттейтін ғ ылым.

Осы бар болып отырғ анның арасындағ ы басты элемент – Адам, сондық тан ол философияның ең басты зерттеу объектісі. М.Ә уезов: «Философия... – кең ақ ыл, терең қ иял шығ арғ ан, адамның жанын тә рбиелейтін, жү регін ағ артып, адамшылығ ын арттырып, ақ тылық қ а сү йрейді. Философия:

1) адамның қ айдан жаралғ анын шешпек;

2) адамның жанын, ішкі халін тексермек;

3) Адамның дү ниеге келген мақ сатын тексермек.

Философия адамшылық жолындағ ы қ араң ғ ы қ алтарыстарда қ олғ а ұ стағ ан шамшырақ» дейді.

Бұ л ойларды неміс философы И.Канттың сө здерімен толық тыруғ а болады:

1) Мен не біле аламын?

2) Мен не істеуім керек?

3) Мен не нә рсеге ү міттене аламын?

4) Адам дегеніміз не?

Бірінші сұ рақ қ а метафизика жауап береді, екіншісіне мораль, ү шіншісіне – дін, тө ртіншісіне - антропология. Бірақ осының бә рін антропологияда жинақ тауғ а болады, себебі алдың ғ ы ү ш сұ рақ соң ғ ығ а кіреді.

...Адамғ а аса қ ажет білім болса, ол мен оқ ытып отырғ ан, адамғ а дү ниеден ө з орнын табуғ а кө мектесетін ғ ылым жә не одан адам болу ү шін не істеуді ү йренуге болады».

Кө зқ арас дегеніміз - адамдардың ә лемге арналғ ан жалпылы ойлар, тү сініктер. Кө зқ арастың 3 тү рі бар:

1.Миф

2.Дін

3.Философия

Кілт сө здері: философия, адам, мифология, дін, гносеология, методология, аксиология, футурология.