Иммунология - адам организмінің ішкі тұрақтылығының өзгерістерін тексеретін ғылым болып қалыптасты.

Иммунология жеке пә н ретінде ХХ ғ асырдың екінші жартысында дамыды. Бұ рын иммунология тек жұ қ палы аурулардың иммунитетін зерттеп келді.

Иммунитет сө зінің мағ ынасы да ө згерді. Иммунитет организмнің ауру қ оздыратын жә не қ оздырмайтын агенттерге, генетикалық мә ліметі бө тен заттарғ а тө зімділігі. Мұ ндай агенттерге бактериялар, вирустар, қ арапайым-дар, ақ уыздар, бө где клеткалар мен тіндер, ө згерген аутоантигендер, кейбір ө сімдіктер мен жануарлардан алынғ ан улы заттектер жә не басқ алар жатады.

Иммунитет - иммунды жү йемен биологиялық белсенді агенттердің арасындағ ы қ арым-қ атынас. Оның мақ саты - организмнің ішкі орта (гомеостаз) тұ рақ тылығ ын сақ тау, соның нә тижесінде ә ртү рлі иммунитет феномендерін қ алыптастыру:

1. Иммунологиялық толеранттылық (тө зімділік) – организмнің антигендерге (ә сіресе ө з денесінен пайда болғ ан антигендерге) иммундық жү йенің қ арсы болмауы (анергия).

2. Жұ қ пағ а қ арсы иммунитет – организмнің жұ қ палы аурулар­дың қ оздырғ ышын қ абылдамауы.

3. Иммундық жад - ерекше қ асиет, иммундық жү йе бір рет кездескен антигенді «есте сақ тайды», егер онымен екінші рет кездессе, оғ ан қ арсы антиденелерді жылдам тү зу жә не сезімталдығ ы кү шейген лимфоциттерді кө бейту арқ ылы жауап береді.

4. Сө йтіп, антиген туралы есте қ алатын ақ парат организмнің лимфоретикул жү йесі арқ ылы іске асады. Ол жауап организм реактивтілігін кө теріп, сенсибилизация берсе, оны оң иммунды реакция дейміз, ал иммундық реакция басылса, (иммуно­депрессия, теріс реакция), иммунологиялық толеранттық, тө зімділік- иммунологиялық салдану туады. ХХ ғ асырдың екінші жартысында иммунологиялық толеранттық эксперимент арқ ылы тексерілді.

5. Бернет 1959 ж клоналды-селекциялық теорияны дамытты. Ә рбір антигенде алдын-ала жоспарлағ ан антидене қ ұ райтын клеткалар тү зіледі. Иммунологияның ХХ ғ асырдағ ы жаң алық тары:

6. - иммунды глобулиндердің химиялық қ ұ рамы белгілі болды;

7. - лимфоидты клеткаларды ө сіру (дақ ылы) игерілді;

8. - айырша бездің иммунды жү йенің орталық ағ засы екені анық талды;

9. - қ ызыл жілік миындағ ы бағ аналы – дің клеткаларынан иммундық клеткалардың тү зілетіні анық талды;

10. - Т- жә не В-лимфоциттер зерттелді;

11. - клеткалар кооперациясы жә не антиденелердің тү зілуі, олардың атқ аратын қ ызметтері анық талды;

12. - трансплантациялық иммунитет зерттеліп, лейкоцитердің антигендері арқ ылы гистосә йкестігі анық талды, ағ заларды алмастырылып қ ондыру жетістіктеріне жеткізді. Мысалы: бү йректі алмастыру т.б.

13. Осы жетістіктердің арқ асында иммунитетке жаң а тұ рғ ыдан қ арап, гомеостаздық сипаты анық талып, оның негізгі қ ызметі клеткалардың кенеттен пайда болғ ан мутациясына қ арсы бағ ытталғ ан деген ұ ғ ым қ алыптасты. Ал антимикробтық иммунитет – иммунды ү рдістің жеке бір тү рі деп танылды. Сонымен, жұ қ пағ а қ атысы жоқ иммунология дамып, оның биологиялық иммунды генетикалық механизмі жасушалық жә не молекулалық дең гейде тексерілді.

Иммунологияны 4 бө лімге бө ліп зерттеп, тексереді:

1. Иммунитет немесе адаптивтік иммунитетте қ андай антиген болмасын бейімделген иммунологиялық жауап береді.

2. Иммунды химияда - антиген мен антиденелердің химиялық қ ұ рылысы тексеріліп, оның сипаттамасы беріледі.

3. Иммунды патология - ә р тү рлі аллергиялық ү рдістерде тіндерде болатын ө згерістерді тексереді.

4. Иммунды биология - ә ртү рлі биологиялық сауалдарды қ амтып, иммунды жү йенің белсенді дең гейін, ө зара қ арым-қ атынасын, ә ртү рлі ортада болатын ө згерістерді (мысалы, экологиялық жағ дайды) ескеріп тексереді.