Картасы

Жыл

Қ ұ растырғ андар: ___________________________

ағ а оқ ытушы Жуванышев Т.Р.

«Бейнелеу ө нері жә не сызу» кафедрасы

«Бейнелеу ө нері жә не сызу» кафедрасында бекітілді.

Хаттама № ______ «______» ________ 2014ж.

Кафедра мең герушісі, п.ғ.к. _______________ Мырзаканов М.С.

Психология-педагогика факультетінің оқ у-ә дістемелік кең есінде талқ ыланды.

Хаттама № ______ «______» ________ 2014ж.

Психология-педагогика факультетінің кең есінде бекітілді.

Хаттама № ______ «______» ________ 2014ж.

Педагогика факультетінің деканы,

П.ғ.к, _______________________ Аубакирова Р.Ж.

МАЗМҰ НЫ:

1. Пә н бойынша глоссарий

2. Пә ннің жұ мыс бағ дарламасы

3. Практикалық сабақ тары ө ткізудің ә дістемелік нұ сқ аулары

4. Студенттердің оқ ытушымен ө зіндік жұ мысының (СОӨ Ж) ә дістемелік ұ сыныстары

5. Студенттердің ө зіндік жұ мысының (СӨ Ж) ә дістемелік ұ сыныстары

6. Бақ ылау-ө лшеу қ ұ ралдары

7. Қ осымшалар

1 ПӘ Н БОЙЫНША ГЛОССАРИЙ

АВТОПОРТРЕТ - ө з портреті. Суретшінің ө зін-ө зі салғ ан портреті не суреті. Автопортрет кө бінесе айнағ а қ арап немесе еске сақ тау, санада ұ стау, елес ә дісін қ олдану тә сілдерімен салынуы мү мкін.

АЙҚ ЫН СУРЕТ (БРОСКИЙ РИСУНОК) – кө рушінің кө зіне бірден ілігетін, айқ ын бейнеленген суретті айтамыз. Мұ ндай суреттерде шебердің қ олы, ә діс-тә сілінің айқ ындылығ ы бірден кө зге тү седі.

АҚ ИҚ АТ, ШЫНДЫҚ, БОЛМЫС (ДЕЙСТВИТЕЛЬНОСТЬ) – қ оршағ ан орта болмысы. Натураның ө зіне қ арап сурет салу шындық, яғ ни қ иял емес.

АНАЛИЗ – талдау, бір нә рсені не қ ұ былысты ойша бө лшектерге, қ ұ рама бө ліктер мен белгілерге бө лу. Мысалы, адам басының суретін салмастан бұ рын, пішінді ой елегінен ө ткізіп, ойша талдау ә рекетін жасап, оның бас бө ліктерінің бейне бір заттарғ а салыстырмалы тү рде ұ қ сатып, мысалы: геометриялық денелерге (куб, призма, шар, конус т.б.) байқ ау.

АНТИКАЛЫҚ (АНТИЧНЫЙ лат.ANTIGVUS) – арғ ы, кө не; кө бінесе кө не грек, кө не Римнің қ оғ амдық қ ұ рылысы, кө не антикалық гипс кө шірмелерінен суретке салу бейнелеу ө неріне оқ ытудың ережесі мен ә дістемесіне айналғ ан.

АНФАС (фр.ANFACE ) – қ арсы алдынан деген мағ ынада. Адамның портретін қ арсы алдынан бетпе-бет бейнелеу. Ө нерде де оқ у процесінде мұ ндай жұ мыстар ө те жиі кезігеді.

АКАДЕМИЯЛЫҚ СУРЕТ – академиялық суреттің суреттен ә йтпесе суреттемеден айырмашылығ ы суретшінің натураны егжей-тегжейлі талдап салуы, ү лкен кө лемдерге бө ліктерді біріктіру арқ ылы бейнені толық зерттеп шығ уы.

АСИММЕТРИЯ – бір дененің, не бір заттың біліктерінің бір-біріне сай болмауы. Симметриядағ ыдай орта сызық тың екі жағ ындағ ы кө ріністің бірдей шық пауы.

АКТИВИЗАЦИЯ (лат.ACTIVUS - АКТИВТЕНДІРУШІЛІК) (НАҚ ТЫ ІСТІ ЖЫЛДАМДАТУ, КҮ ШЕЙТУ) – сурет салу процесінде ерекше талпыныспен, ә серленгіштікпен жұ мыс жү ргізу.

Ә УЕСҚ ОЙ - ө нерпаздық, ө з кү шімен сурет салуды ү йрену ә рекеті.

БИБЛИОГРАФИЯ – баспа шығ армаларының кө рсеткіштерін, тізімдерін қ ұ растыру тә сілдері жә не ә дістері жайында ғ ылым (кітаптардың атын, мазмұ нын, авторын т.б. жазып отыру).

БЮСТ – адамның кеуде нұ сқ асының суреті, қ ұ йылғ ан мү сіндік тұ рпай. Оқ ып-ү йрену сабақ тарында бюст салу міндетті тапсырмаларғ а жатады.

ВИРТУОЗ (ит.VIRTUOSO ) – асқ ан шебер, ү здік шық қ ан, ө нерлі. Ө нерде шеберлік шың ына шық қ андарды осылай атайды.

ГАРМОНИЯ (гр.HARMONIA) – ү ндестік, ү йлесім. Мысалы, алдың ызғ а қ ойылғ ан натюрморттағ ы заттар жиынтығ ы ү йлесіп, тұ тастай кө з қ ызығ арлық тартымды кө рініс тудырса, оны біз ү йлесімді деп бағ алаймыз. Ондағ ы заттардың формаларының жә не тү стерінің сү йкімді ү йлесімділігі, рең ктерінің ү ндестігі бә рі-бә рі «гармония» туғ ызады.

ГРАФИКА (гр.GRAFIKA ) – «жазамын», «суретке саламын» деген сө здерден шық қ ан. Ол-сурет салу ө нері. Сурет салу ө нерінің кү ллі жиынтығ ын «графика» деп атайды. Суретте бейнелеу қ ұ ралы сызық, дақ жә не штрих болып келеді. Мысалы, кітаптардағ ы суреттер «кітап графикасы» деп аталады.

ДРАПИРОВКА – шаршалау, перделеу. Натюрморт қ ойылымын ә серлеу. Сурет ө нерінде оқ у жұ мыстарында шаршалау жиі қ олданылады. Шаршалау натюрмортта заттар жиынтығ ын біртұ тастық қ а келтіру ү шін ө те қ ажет ә діс.

ЕЛЕСТЕТУ, Қ ИЯЛ ЕЛЕС (ВООБРАЖЕНИЕ) – қ иялдау не кө з алдына алып келу, адам бойына біткен ажырамас тамаша қ асиет. Суретші елестету мен қ иялы ө нермен тікелей ұ штасып жатады. Ол оқ ығ ан кітабының желісіне қ иялдап сурет сала алады.

ИНТУИЦИЯ (лат.INTUERI ) – қ адала, ү ң іле қ арау. 1) сезу, тү йсік арқ ылы білу; 2) зерделік, ғ ылыми-теориялық білім мен алдың ғ ы тә жірибеге сү йену негізінде шындық қ а жету.

КОНТУР (фр.CONTOUR ) – нұ сқ а. Бір нә рсенің сырт кескіні. Мысалы, қ ұ мыраның суретін салу барысында, алдымен қ ұ мыраның кескін-пішінін айқ ындап алу, яғ ни контурын сызып нұ сқ асын келтіру.

КОНСТРУКЦИЯ – тү зіліс, қ ұ рылыс. Сурет ө нерінде заттың конструкциясын анық тау, конструкциялық тә сілмен салу ұ ғ ымдары бар. Бұ л заттың жасалу қ ұ рылысын білу деген сө з. Конструкция – форманың негізін қ ұ райтын қ аң қ а.

КОНТРАСТ – қ арама-қ арсылық. Натура мен суреттегі рең дердің қ арама-қ арсылығ ы. Бейнелеу ө нерінде жарық пен кө лең келердің, ө ң дер мен тү стердің рең дік қ арама-қ арсылығ ын кө рсететін сипат.

Қ АБЫЛДАУ, ТҮ СІНУ, Ұ Ғ ЫНУ (ВОСПРИЯТИЕ) - қ оршағ ан орта ә лемін, ондағ ы сансыз қ ұ былыстар мен заттарды біліп қ абылдау, тү сіну. Бейнелеу ө нері туындыларын кө ркем кө зділікпен қ абылдау, бағ алай білу, тү йсікке қ ондыру.

МАНЕРА – ү лгі, тә сіл, ерекшелік. Суретшінің ө нердегі бсқ ағ а ұ қ самайтын мә нер ерекшелігі. Сурет салудың ө зіндік ү лгісі – мә нері.

МОДЕЛЬ (фр.MODELA ) – ү лгі, кейіп. Оқ у процесінде қ олданылатын заттар (геометриялық модельдер, суретін салғ ызушы адам т.б.).

НАТУРА (лат.NATURE) – табиғ ат, заттың ө зі. Сурет салу практикасында заттың немесе табиғ аттың, қ алап алғ ан бө лігінің суретін ө ө зіне қ арап бейнелеу.

ОБЪЕКТ (лат.ABJECTUN) – зат. Материалды дү ниенің сыртқ ы қ ұ рамды бө лігі. Адам ә рекетінің танып білетін заты. Мысалы, картинадағ ы талдар немесе адамдар мен хайуанаттардың орналасуы т.с.с.

ПРОПОРЦИЯ (лат.PROPORTIO ) – сә йкестілік. Белгілі бө ліктердің бір-бірімен ара қ атынасы, сай келісушілігі. Ү лкен кө лемді заттың суретін салу процесінде оның жеке бө ліктерін ү лкен кө лемге сә йкестендіре белгілеп алу тә сілі.

ТЕХНИКА – бір істі орындағ анда қ олданылатын тә сіл. Кә сіби суретшілердің ө зіне тә н қ алыптасатын бейнелеу техникасы, ө зіндік бейнелеу тә сілі. Сурет техникасына жаттығ у қ ажет (мысал: штрихтау тә сілі, ө ң беру тә сілі т.б.)

ФАКТУРА – сурет ө нерінде суреттің рең інің сипаты. Қ ойылым суретін салу барысында заттардың материалдығ ын шыншыл кө рсете білу шеберлігі.

ФОРМА – 1) сыртқ ы пішін, оның ішінде пропорция, конструкциялық қ ұ рылым, кө лем деген мағ ынаны білдіреді; 2) бейнелеу ө нерінде «форма» ұ ғ ымы жиі қ олданылады. Ә р нә рсенің ө зіне ғ ана тә н формасы болады, сол сан-алуан формаларды бейнелеу арқ ылы тану, зерттеп суретін салу арқ ылы мә н мағ ынасын анық тау.

ШАБЫТ, РУХ (ВДОХНОВЕНИЕ) – шығ армашылық кү штің пайда болуы, кө ң іл-кү й шабыты, ә серленгіш шабыт. Сурет салушы кө ң іл-кү йінің шабытын ө зі жасап рухтануы керек, ол рух кү ші кө ркем шығ армасына берілуі керек.

ЭКСПОНАТ – экспонат (мұ ражайғ а, кө рмеге қ ойылатын зат); мұ ражай экспонаттары (қ ұ нды бұ йымдар, картиналар т.с.с.).

ЭМОЦИЯ – эмоция, сезіну, сезім (шағ ын ситуациялы кө ң іл-кү йлер); қ уаныш сезімі; ашу сезімі.

ЭСКИЗ (фр.ESGUISSE) – алдын-ала жасалатын долбар. Негізгі жобаны жасау ү шін алдын-ала дайындалатын ү лгі сурет. Мысалы, картинаның тү пкі мағ ынасымен ойын тауып кө рсетуге арналғ ан суретшінің ізденіс жұ мыстары.

ЭФФЕКТ – кү шті ә сер; картинадан алғ ан кү шті ә сер; яркий – жарық, жарқ ырағ ан (тү стер жайлы) ашық тү сті; (ә йгілі) нағ ыз, кө рнекті; яркий талант – нағ ыз дарын.

2 ПӘ ННІҢ ЖҰ МЫС БАҒ ДАРЛАМАСЫ

2.1 ТҮ СІНІК ХАТ

Педагогикалық институттың бейнелеу ө нері мамандарын дайындайтын бө лімінің басты мақ саты–орта мектепке білікті де білімді, эстетикалық талғ амы жоғ ары суретші-мамандарын дайындау.

Курс мақ саты мен міндеті студенттерді мә дениетке, ө нердегі шығ армашылық қ а баулу. Бейнелеу ө нерінің ә дістемелері мен тә сілдерін білімділікпен мең геруді қ алыптастыру. Оқ ытудың 2 курсқ а арналғ ан бағ дарламасы ө ткен 1 курстың жалғ асы іспеттес, ә дістемеге негізделген сабақ тастық. Студенттер 1 курста кө бінесе қ оршағ ан ортадағ ы заттар ә лемін бейнелеуді ү йренсе, композиция мен перспектива заң дылық тарын оқ ып білсе, 2 курс бағ дарламасы бейнелеу ө неріндегі кү рделі объект адам басын бейнелеуді мақ сат етіп қ ояды. Студент суреттің алғ ашқ ы кезең де адам бас сү йегінің қ ұ рылысын, формасы мен бө лшектерін зерттеп, талдап салуды ү йренеді. Академиялық сурет, долбар жә не суреттеме жаттығ уларымен бекітіледі. Болашақ суретші-маман жинақ тағ ан тә жірибелеріне сү йене отырып сурет салудың сапалық сипаттарын жетілдіре тү седі жә не ө з бетімен жұ мыс жасауғ а дағ дыланады. Келесі кезең де Ежелгі мү сін ө нері туындыларының гипс кө шірмелерінің суреттерін бейнелеп, олардың конструкциялық қ ұ рылысын, кө лемдерін, бейнелік мінездемелерін оқ ып біледі.

Адам басының суретін салғ анда оның формат беттегі ү йлесімділігі мен композициясын, бейнесі мен мінезін, пластикасын ә дістеме талаптарына сай талдайды. Суретті жалпыдан, жеке бө ліктері байытылғ ан тә сілімен жү ргізуді ү йреніп шеберлік дә режесін жетілдіре тү седі. 2 курс студенттері теориялық білімді практикалық жаттығ улармен ұ штастырып бейнелеу ө нерінің басты ережелерін мең геруді ү йренеді. Студенттер курс компоненттерін толық мең геріп, болашақ ұ стазғ а деген қ ажетті ең бекқ орлық пен ө нердегі ү йлесімділікті тануды жә не шынайы бейнелеу тә сілдерін мең геріп шығ уғ а мү мкіндік алады. 2 курс студенттері академиялық сурет пә нінің бағ дарламасы бойынша ү шінші жә не тө ртінші семестрлердің соң ында емтихан тапсырады. Ә р семестрдің жоспарында кө рсетілген аудиториялық жә не СӨ Ж тапсырмаларын емтиханғ а ұ сынады. Емтихан бағ асы кафедра бекіткен комиссия қ арауынан кейін қ ойылады. Комиссия мү шелері іріктеген сапалы студент жұ мыстары кафедраның жинақ қ орына енеді.

2.2 ПӘ ННІҢ МАЗМҰ НЫ

СОӨ Ж тақ ырыбы курс бойынша практикалық сабақ жалғ ысы жә не жұ мысты бітіру кезең і

2.3 СӨ Ж тапсырмалары жә не оларды оындаудың графигі

2.4 «Академиялық сурет» пә ні бойынша 1- 2 курс студенттерінің

оқ у-ә дістемелік ә дебиеттермен қ амтылу

КАРТАСЫ

3 ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚ ТАРДЫ Ө ТКІЗУДІҢ Ә ДІСТЕМЕЛІК НҰ СҚ АУЛАРЫ