Ырым туралы

Аллаһ Тағ ала былай деді:

م َ ع َ ه ُ أ َ ل ا إ ِ ن ّ َ م َ ا ط َ ا ئ ِ ر ُ ه ُ م ْ ع ِ ن ْ د َ ا ل ل ّ َ ه ِ و َ ل َ ك ِ ن ّ َ أ َ ك ْ ث َ ر َ ه ُ م ْ ل ا ي َ ع ْ ل َ م ُ و ن َ (١ ٣ ١)

«Ақ иқ атында, олардың сә тсіздіктері Аллаһ тарапынан. Бірақ олардың кө бі білмейді» («ә л-Ә ғ раф» сү ресі, 131-аят).

ق َ ا ل ُ و ا ط َ ا ئ ِ ر ُ ك ُ م ْ م َ ع َ ك ُ م ْ أ َ ئ ِ ن ْ ذ ُ ك ِ ّ ر ْ ت ُ م ْ ب َ ل ْ أ َ ن ْ ت ُ م ْ ق َ و ْ م ٌ م ُ س ْ ر ِ ف ُ و ن َ (١ ٩)

«(Елшілер): " Сә тсіздіктерің ө здерің мен бірге (ө з қ ылық тарың нан). Берілген ү гітті жаман ырым деп санайсың дар ма? Олай емес. Сендер шектен шық қ ан елсің дер", - деді» («Я Син» сү ресі, 19-аят).

Тараудың «Бірқ ұ дайшылық кітабына» сә йкестілігі:

Бұ л тарау осы кітапта келтірілуінің себебі ырымғ а сену кө пқ ұ дайшылық қ а жататындығ ында. Ырымғ а сену таухидтің толық тығ ына қ арама-қ айшы келеді. Ә рі шейх, Аллаһ оны рахымына бө лесін, оның қ ауіптілігін кө рсету ү шін жә не адамдарды оғ ан тү сіп қ алудан сақ тандыру ү шін осы тарауды арнайы бө лек етіп белгіледі.

Ырым – бұ л адамның (ә лдебір нә рсені істеуден бас тартуғ а шынайы (негізді, объективтік) себеп болып табылмайтын) қ андай да бір нә рсені кө ріп немесе естіп, соның негізінде істейін деп жатқ ан нә рсесін істемей қ оюғ а себеп болғ ан негізсіз сенім.

Бұ л аяттарда Пә к жә не Қ асиетті Аллаһ ырымды Исламғ а дейінгі надандық дә уірі мен кө пқ ұ дайшылдардың амалдарының бірі болып табылатынын айтты. Ә рі Аллаһ Тағ ала оларды осы ү шін сө кті жә не жек кө рді.

Аяттардан алынатын пайдалар:

1. Аяттарда ырым Исламғ а дейінгі надандық дә уірінің жә не кө пқ ұ дайшылдардың амалдарына жататынына нұ сқ ау бар.

2. Аяттарда Аллаһ тың тағ дырына иман келтіру бекітіледі.

3. Аяттарда адамның басына келетін сә тсіздіктер мен бақ ытсыздық тар оның кү нә ларының себебінен екеніне нұ сқ ау бар.

4. Бірінші аятта надандық ты айыптау келген, ө йткені надандық адамның не нә рселер кө пқ ұ дашылық болып табылатынын жә не оғ ан алып баратын жолдарды білмеуіне алып келеді. Ал мұ ның салдары оның міндетті тү рде соғ ан барып тү сіп кетуіне жеткізеді.

5. Екінші аятта ық ыласты насихатты қ абылдау міндетті екеніне нұ сқ ау бар, ө йткені оны қ абылдамау кә пірлердің сипаттарының бірі болып табылады.

6. Аяттарда елшілер алып келген нә рселерде оларғ а ілесетіндер ү шін тек игілік пен жақ сылық тар бар екеніне нұ сқ алады.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Абу Хурайра Аллаһ Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай дегенін жеткізген: «Індет ө здігінше тарамайды, жаман ырымдар (ешбір нә рсеге) ық пал етпейді, жапалақ тың жылауы – ө тірік, сапар айының сә тсіз екені де – ө тірік» (ә л-Бухари, 5757, Муслим, 2220, 102). Муслимнің келтіретін нұ сқ асында келесідей қ осымша бар: «...Жұ лдыздар (ә лдебір нә рсеге) ә сер етпейді ә рі жауыз рухтар да (тылсым кү штер де еш нә рсеге) ә сер ете алмайды» (Муслим 2220, 102).

Бұ л хадисте ырымның негізсіз екене нұ сқ ау бар, ө йткені ол надандық дә уірінің наным-сенімі болып табылады.

Хадистен алынатын пайдалар:

1. Хадисте ырымғ а сенбеуге нұ сқ ау бар.

2. Хадисте ауру-індеттер Пә к Аллаһ Тағ аланың қ алауымен емес, ө здігінше жұ ғ ады деп сенетін надандық дә уіріндегі адамдардың наным-сенімдерінің негізсіз екеніне нұ сқ ау бар.

3. Хадисте жапалақ пен жә не сапар айымен байланысты жаман ырымдарғ а сенудің негізсіз екеніне нұ сқ ау бар.

4. Хадисте жұ лдыздар ә лдебір нә рселерге ық пал етеді деген сенімнің негізсіз екеніне нұ сқ ау бар.

5. Хадисте адамғ а зиян тигізе алатын ә лдебір жауыз рухтар (тылсым кү штер) бар екеніне сенетін надандық дә уірі адамдарының сенімдері негізсіз екеніне нұ сқ ау бар.

6. Хадисте Аллаһ Тағ алағ а тә уекел етудің жә не оғ ан пана тілеп сиынудың міндетті екеніне нұ сқ ау бар.

7. Хадисте бірқ ұ дайшылық тың іске асуының кө ріністерінің бірі ширкке алып баратын барлық жолдарды жабу екеніне нұ сқ ау бар.

8. Хадисте адамдардың қ ара немесе қ ызыл сияқ ты белгілі бір ө ң дермен, немесе (13 сияқ ты) сандармен, немесе мү гедектер сияқ ты кейбір адамдармен, т.с.с. ырым-сенімдері негізсіз екеніне нұ сқ ау бар.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Ә настан, оғ ан Аллаһ разы болсын, Аллаһ Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай дегені жеткізіледі: «Індет ө зінен-ө зі тарамайды, жаман белгілер ә лдебір нә рселерге ық пал етпейді, ә рі мағ ан жақ сы белгі (нышан) ұ найды». Одан: «Ал жақ сы белгі (нышан) не болып табылады?», - деп сұ рағ анда, ол: «Жақ сы сө з», - деп жауап берді (ә л-Бухари, 5756. Муслим, 2224).

Бұ л хадисте жақ сы нышан ырымғ а жатпайтынына нұ сқ ау бар.

Хадистен алынатын пайдалар:

1. Хадисте игі нышан (жақ сы белгі) тыйым салынғ ан ырымғ а жатпайтынына нұ сқ ау бар.

2. Хадисте игі нышанның (жақ сы белгінің) тү сіндірмесі келген.

3. Хадисте Аллаһ туралы жақ сы ойлардың заң ды екеніне жә не Ол туралы жаман ойлаудың тыйым салынғ анына нұ сқ ау бар.

Игі нышан (жақ сы белгі) мен ырымның айырмашылығ ы:

1. Игі нышан (жақ сы белгі) ол жақ сылық та.

2. Игі нышан Аллаһ туралы жақ сы ойда болуда, ал пендеге Аллаһ туралы жақ сы ойда болу бұ йырылғ ан.

3. Ырым тек жамандық қ а қ атысты болады.

4. Ырым – бұ л Аллаһ туралы жаман ойлау, ал пендеге Пә к ә рі Қ асиетті Аллаһ туралы жаман ойлауғ а тыйым салынғ ан.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Абу Дауд, Аллаһ оны рахым етсін, сенімді иснадпен Уруа ибн Амирдің, оғ ан Аллаһ разы болсын, былай деп баяндағ ан хадисін келтіреді: «(Бірде адамдар) Аллаһ тың Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) қ асында жаман ырымдар туралы ә ң гіме қ озғ ағ анда, ол былай деді: “ Игі нышанның ең жақ сысы – мұ сылманды істерінен кері бұ рмайтыны. Егер ә лдебіреуің ө зіне ұ намайтын қ андай да бір нә рсені кө рсе: «Уа, Аллаһ Сенен басқ а ешкім жақ сылық келтірмейді, ә рі тек Сен ғ ана бү кіл жамандық ты қ айтарасың! Ә рі Сенен басқ а ешкімнен кү ш те, қ уат та жоқ!» – деп айтсын” (Абу Дауд, 3719).

Уруа ибн Амир ә л-Қ урайши – Ибн Хиббан оны сенімді жеткізушілерден деп айтты.

Бұ л хадисте ырымдардың негізсіз екеніне ә рі олардан Аллаһ қ а жалбарыну арқ ылы қ орғ ану керектігіне, сондай-ақ жақ сы нышан ырымғ а жатпайтынына нұ сқ ау бар.

Хадистен алынатын пайдалар:

1. Хадисте ырымның негізсіз екеніне нұ сқ ау бар ә рі одан Аллаһ қ а дұ ғ а етіп жалбарыну арқ ылы жә не Оны зікір ету арқ ылы қ орғ анудың тү сіндірмесі келген.

2. Хадисте адамның жү регіне қ андай да бір ырым тү сіп қ алса, ә рі егер ол одан Аллаһ қ а тә уекел ету арқ ылы қ орғ анса, ол оғ ан зиян тигізе алмайтынына нұ сқ ау бар.

3. Хадисте жақ сы нышан ырымның бір тү рі емес екеніне, ә рі ол одан жақ сырақ екеніне нұ сқ ау бар.

4. Хадисте Аллаһ қ а тә уекел етудің міндеттілігіне ә рі Аллаһ тан басқ а ешкімде кү ш те, қ уат та жоқ екеніне дә лел бар.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Ибн Масғ уд, Аллаһ оғ ан разы болсын, Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) келесі хадисін баяндайтын: «Ырымдарғ а сену – ширк! Ырымдарғ а сену – ширк! Ырымдарғ а сену – ширк!» Содан соң ол: «Ал біздің ә рбірімізде... Алайда егер Аллаһ қ а тә уекел етсең, Ол оны жойып жібереді », - деп қ осты. Абу Дауд пен ә т-Тирмизи жеткізген сенімді хадис. Соң ғ ы сө здерді Ибн Масғ уд айтқ ан (Абу Дауд 3910, ә т-Тирмизи 1614).

Бұ л хадисте ырым кө пқ ұ дайшылық болып табылатынына нұ сқ ау бар.

Хадистен алынатын пайдалар:

1. Хадисте ырым кө пқ ұ дайшылық болып табылатынына нұ сқ ау бар, ө йткені ол арқ ылы жү рек Аллаһ тан басқ а нә рсемен байланады.

2. Хадисте кейбір мә селелерді адамдар жақ сылап естерінде сақ таулары жә не жү ректерінде бекітулері ү шін, бірнеше рет қ айталаудың заң ды екеніне нұ сқ ау бар.

3. Хадисте Аллаһ Оғ ан ғ ана тә уекел ететін адамды ырымнан қ ұ тқ аратынына, ә рі ол жү регінде осындай ә лдебір нә рсені сезінгенде, Аллаһ қ а тә уекел етіп, бұ ғ ан кө ң іл аудармайтын адамғ а зиян тигізе алмайтынына нұ сқ ау бар.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Ахмад, Аллаһ оны рахымына бө лесін, Ибн Амрдың, оғ ан Аллаһ разы болсын, Пайғ амбардан (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жеткізген мына хадисін келтіреді: «Кім ә лдебір істі жаман ырымның себебімен тастаса, сол кө пқ ұ дайшылық қ а тү сті». Адамдар: «Ал мұ ның ө темі қ андай?», - деп сұ рады. (Сонда) ол: «Сендер: " Я, Аллаһ! Сенің жақ сылығ ың нан басқ а жақ сылық жоқ, ә рі Сенің жамандығ ың нан басқ а жамандық жоқ, жә не Сенен басқ а қ ұ лшылық қ а лайық ты қ ұ дай жоқ ", - деп айтуларың керек», - деп жауап берді(Ахмад 220/2).

Ол сондай-ақ ә л-Фә дл ибн ә л-Аббастан мына хадисті де келтіреді: «Ырым – сені ә лбір іс-ә рекетке итермелейтін немесе одан бет бұ рғ ызатын нә рсе» (Ахмад 213/1).

Ибн Амр – бұ л Абдуллаһ ибн Амр ибн Ас, Аллаһ оларғ а разы болсын, Исламды алғ аш қ абылдағ ан сахабалардан, ол кө птеген хадистер жеткізген.

Ә л-Фә дл – бұ л ә л-Фә дл ибн Аббас, Абдуллаһ ибн Аббас ибн Абдул Мутталибтің ағ асы, Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кө кесінің баласы (немере інісі).

Бұ л хадистерде қ ұ рамында кө пқ ұ дайшылығ ы бар ырымның мә н-мағ ынасының тү сіндірмесі келген.

Осы хадистерден алынатын пайдалар:

1. Хадистерде ырым кө пқ ұ дайшылық болып табылатынына нұ сқ ау бар.

2. Хадистерде қ ұ рамында кө пқ ұ дайшылығ ы бар ырымның мә ні ол адамды осы ырымғ а сә йкес іс-ә рекет жасауғ а итермелейтінінде екеніне нұ сқ ау бар.

3. Хадистерде адам сол арқ ылы ырымнан қ орғ ана алатын нақ ты белгіленген дұ ғ ағ а жә не ол мұ сылмандар ү шін мағ ызды болып табылатынына нұ сқ ау бар.

------------------------------------------------------------------------------------------------

Жиырма тоғ ызыншы тарау: