ПМ-нің бөліктері мен механизмдерін белгілеу

Оқ шығ аратын ө ре темірі оқ тың ұ шу бағ ыты ү шін қ ызмет етеді.

Негізі тұ тқ асы тұ тқ аның мық ты бекітілгеніне, ұ рыс серіппесі мен оқ қ орапшасын орналастыруғ а арналғ ан.

Жібергіш тұ тқ а мылтық тартпасының арт жағ ын сақ тандырып, оқ ыс атылып кетуден сақ тайды.

Қ арудың бекітілген механизмі оқ тарды оқ қ орапшасынан оқ салғ ышқ а беру ү шін, атыс кезінде мылтық тың оқ шығ аратын ө ре темірінің каналын қ оршау ү шін, гильзаны ұ стап тұ ру, ә скери взводқ а мылтық қ ұ лағ ының шаппасын орналастыруғ а қ ажет.

Қ арудың қ андай жағ дайда екенін тү сіну, ұ рысқ а дайын екендіктерін білу ү ш ішкі қ ызмет Жарғ ысының тапаншағ а орнатқ ан мерзімімен анық талады.

Тапаншаны қ арау, бақ ылау жиналғ ан жә не шашырағ ан кү йінде жү зеге асады. Жинау дең гейі ә рібір мұ қ ият қ арағ аннан кейін анық талады.

Тапаншаны қ арау барысында тапанша қ абы мен қ осалқ ы оқ қ орапшасы, тазалайтын аспабы, тапанша белдігі де назарда болуы тиіс.

Ә рбір тапанша ұ стағ ан ә скери қ ызметкер қ аруын кү нделікті қ арап, оқ у аяқ талғ анда сә тте не атыстан бұ рын, тазалағ ан уақ ытта ү немі бақ ылап отыруы қ ажет.

Сабақ соң ында жә не атыс кезінде тапаншаны жиналғ ан тү рінде қ арап, ал тазалағ ан кезде – бұ зылғ ан жә не жиналғ ан тү рінде қ арауы керек.

Тапаншаны кү нделікті тексергенде мыналарды тексеру қ ажет:

- металл бө ліктерінде тот басқ ан, ластанғ ан, сызылғ ан, жапырылғ ан, жарылғ ан жерлер бар ма екенін; майланудың қ андай жағ дайда екенін анық тау;

- оқ шығ аратын ө ре темірі, оқ қ орапшасы, соқ қ ылы‑ жіберетін механизмі, сақ тандырғ ышы жә не оқ шығ аратын ө ре темірін ұ стағ ыштың дұ рыс жұ мыс істеп тұ рғ анын тексеру;

- қ арауыл мен нысана кө здейтін қ ондырғ ы дұ рыстығ ы;

- негізгі тұ тқ адағ ы оқ қ орапшасы жақ сы бекітілгені;

- оқ шығ атын тесігінің тазалығ ы;

Тапаншадағ ы бұ рыс жайттар дереу анық талу керек; егер оны сол уақ ытта қ алпына келтіре алмаса, тапаншаны тез арада жө ндеу шеберханасына апару қ ажет.

Тапаншаны қ арап жатқ ан уақ ытта тазалағ ыш аспабының майыспағ андығ ын, онда жапырылғ ан не сызат тү скен жері жоқ екендігін қ арау қ ажет. Лезвиясы кертік болмауы керек.

Тапаншаның қ абын қ арап жатқ ан сә тте тігілген жерлері сө гілмегенін, ілмек, қ арсы ілмектері мен қ осымша белдіктерінің тү гел болуын қ адағ алау.

Барлық тапаншалар қ алыпты ұ рысқ а бейімделуі қ ажет. Тапаншаны ұ рысқ а дайындау келесі ретпен жү зеге асады:

- тапанша бө лімге тү скенде;

- ұ рысқ а ә сер ететіндіктен, оны жө ндегеннен кейін жә не бө ліктерін ауыстырғ аннан кейін;

- атыс кезіндегі оқ тың дұ рыс ұ шпауын байқ ағ аннан кейін.

Ә скери жағ дайда кез келген командир ұ рысқ а тү сетін тапаншаларды қ атаң қ адағ алаудың бар мү мкіндіктерін міндетті тү рде қ олдану қ ажет.

Тапаншалар офицерлер, ә скери қ ызметкердің қ атысуымен ү здік атқ ышларымен тексеріледі.

Жоғ арғ ы бастық тардан бастап бө лім командирлеріне дейін тапаншаны тексеру мен ұ рысқ а дайындау сә тін ү немі бақ ылап отыруы шарт.

Атыс алдында тапанша мұ қ ият тексеріледі, бұ рыс жерлері қ алпына келтіріледі. Тексеріс барысында қ ару технигі (шебер) міндетті тү рде қ атысады.

Тапаншаларды тексеру жағ дайы жасалғ ан жерлерде: кү н ашық, тынық кезде, жабық тирде, желден қ орғ айтын атыс бө лімдерінде ө теді.

Тапаншаны тексеру 25 метрге дейін ұ шатын бір партиялы оқ тармен орындалады.

Атыс диаметрі 25 см болатын, 1 м биіктікте орналасқ ан, ені 0, 5 м болатын қ ара, формасы шең бер болып келген затқ а тигізуде жү зеге асырылады.

Кө здейтін нысанасы – шең бердің дә л ортасы. Нысанағ а кө здеу ататын адамның кө зінен жоғ ары орналасқ ан болуы қ ажет.

Тік сызық бойында орналасқ ан кө здейтін нү кте бор, тү рлі‑ тү сті қ арындашпен белгіленеді. Нү ктеге дә л тигізу ү шін сол нысанадағ ы нү ктеден 12, 5 см жоғ ары кө здеу қ ажет немесе дә лме-дә л кө зделуі қ ажет. Белгіленген нү кте бақ ыланатын болып табылады.

Тапаншадан ату ү шін тү регеп тұ ру керек не қ олды сол жердегі бір заттың ү стіне (шым, қ ап, т.б.) қ ою керек.

Атқ анда қ олдың саусақ тары сол затқ а тимеуі керек ә рі оғ ан қ атты салмақ тү сірмегені жө н.

Тапаншаны тексеру кезінде атқ ыш бір уақ ытта кө здеп тұ рып, 4 рет атады. Атып біткеннен кейін, тесілген жерлерге байланысты қ алқ ан қ аралады, нысанадағ ы нү ктенің жағ дайы анық талады.

Тө рт тесілген жері болса, атыс қ алыпты деп есептеледі (кей жағ дайларда ү шеу, егер біреуі ауытқ ып кетсе) 15 см диаметрлі шең бер кірістіріледі.

Тапаншадан ату тұ рғ ан жағ дайда, тізелеп, жатып, қ олды бір затқ а қ ойып не мә шинеде кетіп бара жатқ анда, т.б. жағ дайларда жү зеге асады.

Тапаншадан ату келесі ә дістер бойынша орындалады:

- атуғ а дайындалу (тапаншаны зарядтау, ату жағ дайына ың ғ айлану);

- атыстың жү зеге асуы (кө здеу, шү ріппені басу);

- атысты тоқ тату (шү ріппені басуды доғ ару, «сақ тандырғ ыш» жағ дайына алмастыру, тапаншаны қ уатынан ажырату);

Тү регеп тұ рып ату ү шін:

- сол жақ қ а жартылай бұ рылып, оң аяқ ты алдығ а шығ арып, иық қ а қ арай бағ ыттап, дене салмағ ын екі аяқ қ а бірдей тең дә режеде тү сіру керек.

- қ ақ пағ ын ашып, тапаншаны қ абынан шығ ару қ ажет;

- тапаншаның аузын оң жақ қ а кө зден жоғ ары ұ стап кө здеп, осы сә тте саусақ тарды жоғ ары қ ойып, сол қ ол бос жіберіліп, арқ а жақ қ а ұ стап тұ ру қ ажет.

- тапаншаның аузын жоғ ары ұ стай отырып, ү лкен саусақ ты сақ тандарғ ыштың жалауына қ ойып, тө мен тү сіру керек, нұ сқ ағ ыш саусақ ты жібергіш тұ тқ ағ а қ ойып, тартпағ а тигізбей ұ стап тұ ру керек;

Тізерлеп ату ү шін сол аяқ ты артқ а жіберіп, оң аяқ тың ө кшесінің ұ шына қ арама-қ арсы қ ою керек; сол тізеге дереу тө мендеп, ө кшеге орналасу қ ажет; оң аяқ ты тізеден ө кшеге дейін тік ұ стап, ө кше тұ мсығ ы – кө здеге мақ сатқ а бағ ытталғ аны жө н; тапаншаны қ абына салып, сақ тандырғ ышын ө шіріп, яғ ни жалаушаны тө мен тү сіріп қ ою қ ажет; егер атыс алдын – ала ойластырылығ ан тү рде болса, ұ рыс взводына шү ріппені қ ою керек; тапаншаны тоқ тату.

Жатып ату ү шін оң аяқ пен алдығ а толық қ адам жасап, оң ғ а қ арай бұ рылып тұ рады. Алдығ а ең кейіп, сол тізеге қ арай тө мен тү сіп жә не сол қ олды жерге қ ойып, алдына қ арай ұ стауы қ ажет, саусақ тары оң ғ а қ арай; сол аяқ тың белі мен сол аяқ тыі білегіне сү йеніп, сол жақ қ а қ арай жантаю қ ажет ә рі қ арынғ а қ арай бұ рылу керек. Аяқ ты маң айғ а жазып жату керек. Тапаншаны қ абынан шығ арып, сақ тандырғ ышынан ажыратып, шү ріппені ұ рыс взводына қ ою қ ажет; егер атыс ө зіндік взвод бойынша ө тетін болса, сақ тандырғ ышты ө шіргеннен кейін, оң қ олдың нұ сқ ағ ыш саусағ ын жібергіш тұ тқ ағ а қ ойып, тартпағ а тигізбей ұ стап тұ ру керек.

Ұ рыста тапаншамен ату жалғ ыз солдат не офицердің ашық алаң қ айда кенеттен пайда болғ ан не жү ріп келе жатқ ан қ арсыласына қ арсы жү зеге асады.

50 м қ ашық тық та қ озғ алыссыз орналасқ ан нү ктені кө здеу ү немі оның орналасқ ан орнына байланысты болады.

Қ осалқ ы оқ тар оқ қ абында жү реді. Ә рбір тапанша ұ стайтын ә скери қ ызметкер қ осалқ ы оқ тардың болуы жә не оны ұ рыста ү немді пайдалана білгені жө н.

Негізгі ә дебиеттер:

1. Общевоенная подготовка. Караганда 2009 г.

1. Наставление по стрелковому делу. Москва 1971 г.