ВИдЕо ТҮСІРУ БойыНША КЕҢЕСТЕР

Видеопландар!!!

Қ озғ алыс осы пландардан қ ұ ралады.

Ірі план (ө те жақ ын) Ірі план (орташа)

Жалпы план (алыстан) Жалпы план

Орташа кеуделік план Орташа тізелік план

Деталь

1. Сюжетің де тү сірілген видео мен айтылатын мә тінің бір бірі‑

нен қ иғ аш болмауы тиіс. Сенің сюжетің ді кө ріп отырғ ан қ ұ лағ ы мү кіс

жан есту қ абілеті жақ сы адаммен қ атар отырып, ақ парат алатындай

мү мкіндігі болуы керек. Ия болмаса, қ азақ, орыс тілін білмейтін шетелдік

турист сенің арнаң ды қ осқ анда-ақ, сюжеттің не туралы болып жатқ анын

тү сінуі керек!

Бұ л дегеніміз – белгілі бір оқ иғ а туралы сюжет тү сіруге барғ анда, сол

жақ тан жинап қ айтқ ан видеоматериалың, мә тінсіз-ақ, оқ иғ адан хабар

беретіндей болуы тиіс. Яғ ни, видеодан қ ұ рылғ ан ақ параттық матери-

ал.

Бейнепланды америкалық тележурналистер clip деп атайды. 2-10 clip-

тeн немесе бейнепландардан қ ұ ралғ ан, іс-қ имылды білдіретін толық ви-

деоны sequence деп атайды. Сюжетің ді монтаждайтын кезде, ә р clip

немесе бейнеплан 5 секундтан аспауы тиіс.

Бізде операторлардың съемкағ а барғ ан жерінен sequence немесе бел-

гілі бір мә селеден хабар беретін бейнепландарды емес, қ ырық қ ұ рау

бейнепландар алып келетін мысалдары ө те кө птеп кездеседі.

Мә селен, қ ұ рылыс алаң ына барсаң, ә р нә рсені бір тү сіріп, мазаң кет-

пей, бір-екі объектіге фокус жасап, солардың істеп жатқ ан іс-қ имылын

кө рерменің е тү сінікті ететіндей видео жинауғ а тырыс. Табиғ и апат

болғ ан жерді барып тү сірсең де осы ә дісті қ олдан.

2. Сұ хбатты тү сіру тә сілдері

а) Сюжетің нің кейіпкерін, мейлінше іс-қ имыл ү стінде тү сіріп қ ана қ оймай,

синхронды да сол кезде жазып алуғ а тырыссаң, сюжетің де қ озғ алыс

кө бірек болады. Ал егер кейіпкерлерің бір адаммен шектелмейтін бол-

са, ә р қ айсысын ә р тү рлі позицияда тү сіруге тырыс!

ә) Ал кейіпкерің кең седе отыратын адам болса, онда оны міндетті тү рде

сұ хбат алудың 5 позициясы бойынша тү сір! Бұ л кезде міндетті тү рде

штативке жү гінесің.

Қ азақ стандық арналарды қ арасаң ыз, синхронды жалғ ағ ан кезде сұ хбат

берушінің кө зін, жү зін, қ олын, қ олындағ ы қ аламын, ия болмаса, тү птің

тү бінде, қ абырғ адағ ы сағ атты тү сіргенін кө ресіз. Ал шын мә нінде синх-

ронды бө лу ү шін бұ лардың ешқ айсысының да аса қ ажеті жоқ.

Монтаждағ анда оң ай болуы ү шін, сұ хбаттың 5 позициясын тү сірің із!

Сіздің операторың ыздың бұ л 5 позициядан толық хабары болмауы да

мү мкін. Ал бұ л ә діс Батыс арналарында кең інен қ олданылады.

Суреттер!

Бес позиция

Бірінші позиция

Екінші позиция

Ү шінші позиция

Тө ртінші позиция

Бесінші позиция

3. Cұ хбат алып отырғ ан кездегі ө з сұ рағ ың ызды видеокамерағ а

жаздырың ыз.

Қ азақ стандық арналарда сұ рақ қ ойғ ан дауыстың бір шеттен шық қ анын

кө рермен шала пұ ла естігенімен, журналистің сұ рақ қ ойғ андағ ы жү зі

кө рінбейді. Ө йткені, сұ рақ арнайы микрофонғ а жазылмай, тек камераның

микрофонына жазылуы себепті дауыс сапасыз шығ ады. Ал сұ рақ қ ойғ ан

кезің ізді, кейіпкерің іздің тың дап отырғ ан бейнепланын да тү сіріп алып,

монтаж кезінде пайдалансаң ыз, материалың ыз сә ттірек шығ ады.

4. Сұ хбат алып отырғ ан кезің ізде оператордың ө з видеокамерасын

журналистің арқ а жағ ына орнатқ аны абзал.

Сонда, кейіпкерің ізді белуарына дейінгі позицияда алып, екі кө зінің

қ имылын аулап, қ арама-қ арсы тұ ру мү мкіндігіне ие болады. Бұ л

интервьюердің видеокамерағ а қ арап сө йлеуі деген сө з емес. Керісінше,

ол журналиске қ арап сө йлейді. Бірақ, журналистің арқ асында тұ рғ ан

оператор оның жү зіндегі, кө зіндегі қ имылды аң дып тұ рады (суретте 2

позиция).

Қ азақ стандық арналарда оператордың қ осымша пландарды

тү сірмегендігі себепті, пландарды ү сті-ү стіне желімдеуден соң,

сюжетің де ақ немесе қ ара жолақ тар (скачок) пайда болады. Ия бол-

маса, сол баяғ ы ү лкен планда тү сірілген «кө з», «қ ол», «сағ аттарды»

сұ хбаттың басында айтылғ ан сө з бен соң ында айтылғ ан сө зді байла-

ныстыру ү шін пайдаланады.

5. Видеоң ның ерекшелігі ә рі сапалығ ы.

Сюжеттің шымылдығ ын ашатын видео мен оны жабатын бейнекадр-

ге аса қ атты кө ң іл бө ліну керек. Сюжет басталғ ан кезде телекө рермен

сенің қ андай сюжет жасайтының ды сенің алғ ашқ ы бейне clip-терің нен,

сө зің нен, интершумнан-ақ кө реді. Сюжетің нің шымылдық ашар видеосы

нашарлау жерде, мә тін кө мекке келуі мү мкін. Болмаса, керісінше. Егер

алғ ашқ ы видео ә серлі болмаса, кө рерменің басқ а арнағ а ауысып кетуі

мү мкін.

6. Штативсіз тү сірген жағ дайда, сұ хбат алатын кезің де кейіпкерің нен

алыс тұ рма!

Егер, кейіпкерің нің киіміне қ адап қ оятын ілгек-микрофон (петличка)

болмағ ан кезде, ү лкен микрофонмен жұ мыс істеуге тура келеді. Сон-

дай кезде, микрофон ұ стағ ан қ олың ның кейіпкерің е мейлінше жақ ын

болғ аны жө н.

Біздің жағ дайда, ілгек-микрофоны болмағ ан съемкалық топта,

журналистің қ олы созылып тұ рады.

Микрофонды қ алай

дұ рыс ұ стау керек

Микрофонды қ алай

ұ стамау қ ажет

7. микрофон ұ стау тә сілі: егер, видеокамера оператордың оң иығ ында

тұ рса, микрофоның сенің сол қ олың да тұ руы керек. Ал егер оның сол

иығ ында тұ рса, сен микрофонды оң қ олың да ұ стауың керек. Керісінше

жағ дайда, видео сә тті шық пайды.

8. Жалпы (общий) бейнепланды тү сірген де дұ рыс. Бірақ, детальдарғ а

кө бірек кө ң іл бө л! Монтаж жасағ анда, жалпы пландардың арасын желім-

деуге деталь ө те қ ажет болады.

9. Видеокамераны объектіге барынша жақ ын ұ стауғ а тырыс. Жақ ындату

(Zoom) функциясын пайдаланба!

10. панорама тү сіруге аса қ ызығ удың қ ажеті жоқ. Панораманы

қ олданатын жағ дайлар болады. Бірақ, қ ажетті- қ ажетсіз тү сірілген пано-

рама кө рерменнің кө зін жалық тыруы мү мкін.

11. Оператор видеокамераны тү сіретін адаммен дең гейлес ұ стауы тиіс.

Алып адамды тү сірсең із, видеокамера жоғ ары тұ рады, ойнап жү рген

сә биді тү сірсең із, камера тө мен тұ руы тиіс.

12. Объектіні қ ақ ортадан еш уақ ытта тү сірмең із, қ ырынан тү сірің із!

13. Stand‑ up тү сіру

Негізінен, Stand-up-ты Батыс журналистері бір объектіден екінші объек-

тіге ө тер кезде, яғ ни, сюжетінде айтылып жатқ ан бір мә селеден екіншісі-

не ауысар кезде транзит ретінде пайдаланады. Демек, бағ ытты ө згерту

ү шін керек. Бізде, бұ л тә сіл кө бінесе, журналистің «айдай жү зін» кө рсету

ү шін пайдаланылады.

Stand-up-тың ә р сө зінде, сө йлемінде ақ парат болсын. Ә йтеуір тек

бірнә рсені айту керек екен деп, Stand-up жасаудың қ ажеті жоқ.

14. оқ иғ а орын алғ ан жерде интершумның да жақ сылап

жазылғ андығ ына кө з жеткіз.

Яғ ни, тақ ырыбың ның табиғ и дауысы да жазылуы тиіс. Қ оғ амдық тамақ

ішетін жерді тү сірсең, сенің сюжетің де міндетті тү рде ыдыс-аяқ тың

дыбысы болуы керек. Кітапхананы тү сірсең, кітаптарды ақ тарғ андағ ы

сусылдағ ан дыбыс болуы тиіс. Бізде ә зірше интершумды тек ә ншілер

жайлы сюжеттер мен кө шедегі кө ліктер туралы материалды тү сіргенде

ғ ана пайдаланады. Онан қ алса, ойнап жү рген балалардың шуын ғ ана

жазып алуы мү мкін!

15.Сюжетің де дыбыс дең гейі мен мә тіннің дең гейі бір біріне қ арайлас

болуы тиіс. Кей арналарда audio-level бірде жоғ ары, бірде тө мен бола-

ды;

16. Кейіпкерің нен сұ хбат аларда жарық қ а кө ң іл бө л. Оны кү нге қ арсы

тұ рғ ызып, сұ хбат алуғ а болмайды. Бұ л ә дісті анонимді кейіпкерден

сұ хбат алғ анда ғ ана пайдалануғ а болады. Бірақ, анонимді кейіпкерден

сұ хбат алуғ а машық танушы болма!

17. Cъемкағ а шығ ып, кейіпкерден сұ хбат алатын журналист сұ хбаттың

5 позициясын қ олданатын жоспары болса, шашын... иә кә дімгі шашын

жинақ тап алғ аны жө н. Ө йткені, оператор кейіпкерің ді сенің сыртқ ы, арқ а

жағ ың нан тү сірген кезде, шашың жинақ ы болмаса, кө рерменің нің кө зі

кейіпкерден бұ рын, сенің шашың а тү седі. Демек, олардың кейіпкерді

дұ рыстап кө руіне кедергі келтіресің.