Клиникасы.

Клиникалық ағ ымы бойынша А.Т.Пулатов (1956) аурудың келесі кезең дерін ажыратады:

· Бірінші -гангренозды стоматит, ұ рттың, еріннің жә не кілегей қ абатының ө ліеттенуі жә не беттің шектелген ісігі;

· Екінші -ұ рттың, еріннің таралатын ісігі жә не ө ліеттенуі, гангренаның беттің маң ындағ ы аймақ тарғ а жә не басқ а жақ қ а таралуы;

· Ү шінші -ө ліеттенген тіннің деморкациясы жә не ажырауы;

· Тө ртінші- патологиялық ошақ тың таралуы жә не жазылуы.

Алғ ашқ ысында ауыз қ уысының кілегей қ абығ ында гангреналы стоматит ошағ ы пайда болып, кілегейасты қ абатына, мимикалық бұ лшық еттерге, теріастына, шандырғ а тез тарайды. Гангреналы стоматит ауыз бұ рышында, бетте немесе ерінді геморрагиялық дақ, сондай-ақ кө піршік кү йінде ө теді. Кейде стоматит гингивит тә різді басталып, кілегей қ абық тың ө тпелі қ атпарына, бет немесе ерінге лезде таралады. Жара қ ысқ а мерзім аралығ ында бір қ алыпты ө згеріссіз тұ рғ ан соң, ә рі қ арай тез дамиды. Ауыз қ уысынан ащы мұ рын жаратын иіс шығ ып, бет аймағ ының тіндері біртіндеп домбығ а бастайды, орналасу орнына байланысты теріде, кілегей қ абық та алғ ашқ ысында сұ р тү сті, кейін қ ара дақ қ алыптасады, ауру басталғ аннан 2-3-5 кү ннен кейін бет, ерін, ауыз бұ рыштарында тіндер біртіндеп тесіле бастайды.Тіндердің ө леттенуі қ ызыл иекті қ амтып, ауыз тү біне, тілге, таң дай аймақ тарына тарайды, тістердің қ озғ алмалылығ ы артады. Беттегі ө леттенген ошақ жоғ арғ ы немесе тө менгі жақ сү йекте денесіне жетіп, олардың патологиялық сынауын тудыру мү мкін, зақ ымданғ ан жә не ө леттенген тіндердің консистенциясы жұ мсақ, сұ рғ ылт тү сті болып келеді.Су жегісінің алғ ашқ ы сатысында науқ астың дене қ ызуы 38-40 градусқ а дейін кө теріліп, жалпы жағ дайы нашарлайды. Науқ ас іштің ө туіне, қ ұ сқ ысы келуіне шағ ымданады. Инфекциялық процестің пневмониямен ө кпе гангренасымен немесе сепсиспен асқ ынуын салдары ө ліммен аяқ талуы ық тимал.

Процесстің ағ ымы ұ зақ. Аяғ ы жағ ымды болғ анда, ө ліеттенген тіндер ажырауына байланысты, қ анағ ыштық жә не ә лсіз грануляция пайда болады. Процестің жең іл ағ ымында бет жә не ерін тіндері кішкене ғ ана кө лемде ө леттенеді. Жұ мсақ тіндер қ аншама зақ ымданса, тыртық тану кө лемі қ алыптасып тө менгі жақ сү йектің контрактурасы дамиды, тыртық кө засты аймағ ына, қ абақ, мұ рын маң дай аймағ ына жетіп, мимикалық бұ лшық еттер қ ызметін бұ зады. Су жегісімен бет-жақ сү йек аймақ тарынан басқ а жыныс мү шелері, сондай-ақ қ ұ лақ, мойын, сан аймақ тары зақ ымдануы мү мкін.

Болжамы аурудың жағ ымсыз. Алдың ғ ы жылдары ө лім кө рсеткіші 75-80%, емдік тә жірибеге антибиотиктарды енгізгеннен кейін ол 8-10% тө мендеді (Л.Е. Фролова, 1955; А.И. Евдокимов, 1964 жә не т.б.).

Диагноз клиникалық кө рінісіне, патоморфологиялық кө рсеткіштеріне жә не ағ заның реактивтілігіне қ арай қ ойылады.

Номаның былай атағ анда ишемиялық (циркуляторлы) ө ліеттенуден ажырата білу керек, ол беттің жә не ауыз қ уыс тү бінің жұ мсақ тіндерінің ө ліеттену тү рінде ө теді. Ол кә рі жастағ ы жү рек-тамырдың ауыр аурулары бар адамдарда кездеседі (кілегей қ абаттың ө ліеттенуі кө бінесе жақ тың ішкі жағ ында орналасқ ан, ортаң ғ ы сызық та, кү рек тістің артында), қ анның аурулары (лейкоздар, агранулоцитоз жә не т.б.). Жұ мсақ тіннің ө ліеттенуі болуы мү мкін: нейрогенді (жү йке жү йесінің кейбір ауруларында байқ алғ ан); сә улелі (ионизирлеуші сә улелердің ә серінен шақ ырылғ ан); жарақ аттанкейінгі (біріншілік – зақ ымдалғ ан агентке тікелей ә сері, екіншілік – зақ ымдалғ ан тіндерде оларда қ абынулық, тамырлық жә не басқ а ө згерістер дамығ андық тан дамығ ан); аллергиялық (Артюс қ ұ былысы – гиперрергиялық реакция).