Жоғары жақ сынықтарының емі.

Жоғ ары жақ сынық тарының еміндегі негізгі іс шаралар:

1. жұ мсақ жә не қ атты ұ лпалардың жарсына хир. ө ң деу.

2. жақ сынық тарын емдік тігістермен немесе басқ ада ә дістермен қ алыпқ а келтіру жә не бекіту.

3. медикаментоздыемдеу, диеталық тамақ тану;

4. арнайы кү тімді, профилактика ұ йымдастыру жә не асқ ыныстармен, жарақ ат зардаптарын болдырмау

Зақ ымдалудың характеріне байланысты жә не кө мек кө рсету этапы, келесі тү рге бө лінеді:

1. Оқ иғ а болғ ан жерде алғ ашқ ы кө мек:

- жарақ атқ а байлам салу, қ ан кетуді тоқ тату, асфиксияны алдын алу, бас-ми жарақ атына кө ң ілаудару. Сынық тарғ а уақ ытша иммобилизация байлау жә не марліден жасалғ ан арнайы транспоттық байламдар салу. Жоғ ары жақ сынық тарында кезінде барлық уақ ытша иммобилизацияны фиксациясын келтіріп негізгі бас-иек астылық тігістік байлам саламыз. (по Урбанской, Аржанецову);

2. Жоғ ары жақ сынық тары кезінде алғ ашқ ы дә рігерлік кө мек жарақ аттан ақ қ ан қ ан ағ уды тоқ тату, тыныс алуды қ алыптастыру, шокка қ арсы дә рілерді енгізу, тырысуғ а қ арсы сарысулар енгізу жә не т.б. іс шаралар жү ргіземіз.Науқ асты шоктан алып шық қ ан соң жолданады. есі қ алыптасады, стоматологиялық аурухана;

3. Арнайыланғ ан кө мек:

- жұ мсақ жә не қ атты ұ лпалардығ ы жараларды біріншілік хирургиялық ө ң деу, жақ сынық тарын ортопедиялық бекіту, оперативті немесе комбинирлі ә дістер арқ ылы, жараларды хирургиялық ө ң деу одномоментті, радикальді жақ сы жансыздандыру арқ ылы болу керек.

Жоғ ары жақ сынық тары кезінде емдік иммобилизацияны стандарты комплекті Збаржаны, индивидуальі типті Г.М. Иващенконы, ә сіресе қ олданғ анда жақ сы нә тиже береді Соң ғ ы 10 жылда жоғ ары жақ сынық тары кезінде емдеудің бірнеше оперативті ә дістері қ олданылады.Олардың ішінде кө п кө ң қ олданылатындары Р.Фальтина, М.В. Мухина, М.А. Макиенко, Л.В. Чернятиной, Адамса жә не т.б. Кейде бет сү йектерінің зақ ымднулары жақ суйектің ақ ауымен жү реді. Мұ ндай жарақ ат кезінде Мухиның М.В ә дісі ұ сынылады. Жоғ ары жақ сынық тарыың емінде ә рқ ашнда гаймориттерді, жарақ аттың профилактикасын жү ргіземіз жә не жалпы бекітетін, стимулдаушы терапия, жоғ ары жақ тың остеомиелиті жә не симптоматоматикалық еммен біріктіреміз.

Жоғ ары жақ жанақ тық сү йекпен байланысады, негізінен мандай жә не самай сү йектері беттің біраз бө лігін қ ұ райды жә не бас сү йегін бет сү йегімен біріктіреді. Жанақ тық сү йек доғ асы ө зіне екі сү йекті біріктірді: жанақ тық сү йек жә не жанақ тық сү йек ө сіндісімен самай сү йекгін. Бұ л сү йетер бір-бір жақ сы байланысады жә не қ ұ рылысы бірдей, сү йектік структурасыда ұ қ сас келеді. Жанақ тық сү йек жә не доғ асының сынық тары бейбіт уақ ытта жиі кездеседі: сынық тарғ а уақ ытында диагноз қ ойып емдемесе, бет сү йектерінің тұ рақ ты деформациясына ә келеді жә не қ ызметінің бұ зылыстарымен кө рінеді. Жанақ тық сү йек жә не доғ асының сынық тары кейде жанақ тық бұ лшық еттедің, орбиттің, беттік, ә кеткіш, ү шкіл нервтің, кө з, қ ұ лақ, мұ рын, гаймор қ уысының қ абырғ асының зақ ымдалуымен жү реді. Сондық тан клиника зақ ымдану дә режесін айналасындағ ы ұ лпаларғ а байланысты қ ойылады.Олар келесі тү рлерге бө лінеді:

жанақ тық сү йек сынық тарының ығ ысуымен, ығ ысусыз, гаймор қ уысының қ абырғ асының зақ ымдалуымен, гаймор қ уысының қ абырғ асының зақ ымдалуынсыз. Жанақ тық сү йек сынық тарының симптомына байланысты науқ аста аузын ашуын қ иындайды, мұ рыннан қ ан кету, бас ауру, шайнағ анда ауырсыну, қ ұ лағ ында шулар, бас айналу, кейде қ ұ су жә не жү рек айну болады. Кө застылық нервтің жү йкелену аймағ ында ауырсынулық сезімталдық тың бұ зылуы байқ алады. Кө п жағ дайларда жанақ тық сү йек жоғ ары жақ сү йекпен толық басылып қ алады, кейде тө мен ығ ысады.

Жанақ тық сү йек сынық тары кезінде уақ ытылы кө мек кө рсету мақ сатында жанақ тық сү йек сынық тарының зақ ымдалуын ең бастысы жоғ арғ ы жақ пен тө менгі жақ тың сынық тарын дифференциялау ө те маң ызды. Rg-граммада иекастылық, аксиалды проекциада кө здің тө менгі шетінің сү йегі ішке жә не артқ а ығ ысқ аны анық талады. Жанақ тық сү йек доғ асының ығ ысқ ан артқ ы бө лігінің сынығ ында Rg-граммада аксиалды проекциада жанақ тық сү йек доғ асымен венечный ө сіндінің шың ының арасындағ ы ара-қ атынасы қ ысқ арады. жанақ тық сү йек доғ асының сынық тарын диагностикалау ү шін симметриялық рентгендік снимтер жү ргіземіз.

Жанақ тық сү йек сынық тарының емінде беттің косметикалық ә семдігін қ алыптастырамыз, сонымен қ оса тө менгі жақ тың еркін қ озғ алуын қ амтамасыз етеміз. Кейбір жағ дайларда жанақ тық доғ аның ығ ысқ ан сынық тарын тү зеткенде ауыз қ уысының жоғ арғ ы бө лігінен сұ қ саусақ тың кө мегімен басып сү йек орнына келтіреміз.

Жанақ тық сү йекпен жанақ тық доғ аны жиі тү зеткенде А.А. Лимбергтің біртісті крючокгін қ олданамыз. Операция жасайтын аймақ ты тазалағ аннан кейін жанақ тық сү йектің тө менгі қ ырымен ұ зындығ ы 0, 5см кесіп, ө ткір Лимберг крючокгін тұ тақ ан сү йек астына ә келіп жә не оны тартамыз. " Сық ыр- сық ырмен " ауыстырып қ осамыз жә не беттің асимметриясын қ алыптастырамыз. Бір уақ ытта ауызды ашамыз. Кейбір кезде жанақ тық сү йекті тү зеткенде арнайы Чхолария жә не ретрактора щипцтерді қ олданамыз.

Кейде жанақ тық сү йек жоғ ары жақ қ а кіріп тұ рса (гаймор қ уысына) оны қ арапайым ә діспен тү зету қ иын, себебі гайморотомияғ а ә келеді, сү йекті тү зетіп жә не оны фиксациялаймыз, йодоформды тампонмен қ уысты тампондап, резинді пневматизирленген баллонды қ олданамыз. Жанақ тық сү йектің шамалы қ озғ алмалығ ында, проволокамен немес полиамидті жіппен сү йекке тігіс салу арқ ылы оны фиксациялаймыз. М.А. Макиенко жанақ тық сү йекті фиксациялағ анда Киршнера спицінің кө мегімен қ олдануды ұ сынады.

Артроз

Негізгі себебі болып дистрофиялық сипаттағ ы процесстер, ұ зақ дамитын, созылмалы жү ретін қ абыну жә не созылмалы микротравмалар, дефектілер, тісжақ тық деформациялар болып табылады. Нә тижесінде қ абыну процессі жә не дегенерация бір уақ ытта дамиды, деструкция мен сү йек тінінің жә не шеміршектің пролиферациясымен, самай-тө менгі жақ сү йектерінің анатомиялық қ ұ рылымының остеосклероз жә не остеопороз дамуымен журетін, нә тижесінде олардың деформациясы мен конгруэнттілігінің бұ зылысына ә келеді. Айқ ындалу дә режесіне байланысты склерозирленген жә не деформирленген артроз деп ажыратады.

Науқ ас ө ткір емес ауырсынуғ а, буынғ а функциональды жү ктеме тү скен кезде кү шеюіне шағ ымданады. Айқ ын жағ дайда екіншілік реактивті синовиттің дамуы мү мкін, тұ рақ ты болады, ә сіресе ылғ алды ауа райында, жү ктемеден кейін, кешкілік уақ ытта жә не тыныштық жағ дайдағ ы қ озғ алыста байқ алады. Сонымен қ атар науқ астар зақ ымдалғ ан аймақ жақ тағ ы қ ұ лақ тың жә не кө здің ауырсынуына, бас ауруына, глоссалгияғ а, ауыз қ уысының шырышты қ абатының парестезиясына, естудің тө мендеуіне шағ ымданады.

Нә тижесінде буын беткейінің конгруэнттілігі зақ ымдалады, бұ лшық ет спазмы буын капсуласының ө згеруі жә не в периартикулярлы тіндердің қ имылының шектелуі дамиды. Науқ ас тез шаршағ ыштығ ын, қ ұ рысу сезімін, бірақ буын функциясының шектелуі орташа жә не ауырсыну симптомымен немесе сү йектердің ө сіп кетуі тә н. Фиброзды немесе сү йектік анкилоздар кездеспейді.

Тө менгі жақ тың басының қ имылы кезінде дө рекі сық ырдың пайда болуы склероз жә не ә ктің жиналуына байланысты.Қ абынудың жергілікті кө ріністерінің болмайды, бірақ қ ұ лақ самай аймағ ының сезімталдығ ы тө мендеген, яғ ни самай-қ ұ лақ нервісінің невриттінің дамуын кө рсетеді.

Науқ астың жалпы жағ дайы қ анағ аттанарлық кү йде. Қ ан анализінде патологиялық ө згерістер байқ алмайды, бірақ ЭТЖ↑, ал С-реактивті белок оң.

Склерозирленген артроздың клиникалық кө рінісі айқ ындылығ ы шамалы, деформирленгенге қ арағ анда.Рентгенограммада склерозирленген артрозда сү йектің анатомиялық дамығ ан жерінде губка тә різді зат қ абатында тө менгі жақ тың басның деформациясын жә не беткейлік склероз анық таймыз. Деформирленген артроз кезінде экзостоз жә не остеофит тү ріндегі сү йектік ө сулер байқ алады, нә тижесінде буын тү біршегінің жә не тө менгі жақ басының қ айтымсыз қ ұ рылымының ө згерістеріне ә келеді. Буындық саң ылау тарылғ ан, ауру баяу дамиды.

Диагнозды клиникалық, рентгенографиялық жә не лабораторлы зерттеулерді негіздеу арқ ылы қ ояды.

Емі комплексті: медикаментозды, физиотерапевтикалық, ортопедиялық жә не кө рсеткіш болса оперативті. Медикаментозды терапияны ревматологтар тағ айындайды. (бруфен, вольтарен, В тобының витаминдері, стероидты қ атардағ ы препараттар).. Кортикостероидтарды қ олдану деформирленген артрозда қ арсы кө рсеткіш болып табылады.

Медикаментозды еммен бірге физиотерапияны тағ айындайды: ө т, балара уының, лидаза, йод препараттарымен электрофорез.Сонымен қ атар: парафино- жә не озокеритотерапия, балшық пен емдеу, инфрақ ызыл сә улелендеру жә не лазерлік сә улелену. бір уақ ытта шайнау бұ лшық еттінің массажы жә не емдік гимнастика тағ айындалады.

Шығ улар

Тө менгі жақ басының алдың ғ ы жә не артқ ы шығ уларды ажыратады.Жиі алдың ғ ы шығ улар кездеседі, тө менгі жақ тың алғ а қ арай ығ ысуының да себебі осы болып табылады. Бұ л деген алдың ғ ы буынның капсуласы жұ қ а болып табылады, артқ ығ а қ арағ анда.Артқ ы шығ улар ө те сирек кездеседі.Шығ улар бір жақ ты жә не екі жақ ты болуы мү мкін.

Тө менгі жақ басының алғ а қ арай шығ уы соқ қ ы нә тижесінде, шектен тыс ауызын ашқ анда, тісін жұ лғ анда, яғ ни дә рігер кең ашқ ызып, бірақ жағ ын қ олмен фиксация жасамауы нә тижесінде дамиды т. б.

Тө менгі жақ басының алғ а шығ уына тә н клиникалық кө рінісі. Науқ астың сө йлеген сө зі тү сініксіз, зақ ымдалғ ан буынның ауырсынуына шағ ымданады, иек ығ ысқ ан қ арама қ арсы жақ қ а, беті асиметриялы.

Жаң а шық қ ан жарақ аттардың емі жергілікті анестезиядан бастайды, оқ талғ ан жарақ атта жалпы жансыздандыру жү ргізеді.Науқ асты аласа орындық қ а отырғ ызып, басының шү йде бө лігін қ абырғ ағ а тақ ап, дә рігер бір саусағ ымен тө мен қ арай басып, ал қ алғ анымен жоғ ары қ арай кө тереді, яғ ни жақ ты артқ а қ арай ығ ыстырады. Шық қ анды қ алпына келтірген соң тө менгі жақ ты 10—12 кү нге байламмен фиксациялайды.Қ айталана беретін шығ уда оперативті ем кө рсетілген.