Жоғары жақтың сынықтары.

Клиникада жоғ арғ ы жақ сү йектің сынуының 3 тү рін ажырататынын Ле Фором жазғ ан жә не қ азіргі уақ ытқ а дейін оның атымен аталады.

Л е Ф о р I типті сынуы:

Сынық тың шеті алмұ рт тә різді ө сіндінің қ ырымен, мұ рын қ алқ анымен, альвеолярлы ө сіндінің ү стімен, гаймор қ уысының астың ғ ы тү бімен ө теді жә не жоғ арғ ы жақ тың тө мпешігіне бағ ытталады, қ анат тә різді сү йектің ө сіндісімен, ал кейде екінші жә не ү шінші молярлы тү ппен ө теді.

Жалпы қ арау кезінде диагноз қ ою қ иынғ а соғ ады, ө йткені беттің конфигурациясы ө згермейді. Беттің ұ заруы себебі альвеолярлы ө сіндінің тө мен тү суінен болады.

Ә детте тері беткейлерінен қ ан қ ұ йылулар кө рінеді, кө бінесе ү стің гі ерінге, сирек жақ аймақ тарына таралады. Егер науқ ас жарақ аттан кейін бірден тү спесе, онда еріндері бірден ісінеді, нә тижесінде мұ рынның шеміршекті бө лігі жоғ ары ығ ысқ ан сияқ ты болып кө рінеді.

Ауыз қ уысын қ арағ анда жоғ арғ ы жақ тың альвеолярлы ө сіндінің шырышты қ абық шаларында қ ан қ ұ йылулар байқ алады, ө тетін қ абаттың аймағ ында ісінулер, кейде шырыштың жыртылуы байқ алады. Нақ ты диагнозды пальпаторлы қ арау жә не рентгенологиялық зерттеу арқ ылы қ ойамыз.

Кейде Л е Ф о р I типті сынық тарда гаймор қ уысының тү біде зақ ымдалады. Мұ ндай жағ дайларда мұ рыннан қ ан кетулер анық талады, бұ лар шырышты қ абық шаның жарақ аттануына байланысты. Л е Ф о р I типті сынық тарда бас-милық жарақ аттар сияқ ты, мұ рын сү йектерінің зақ ымданулары сирек кездеседі.

Л е Ф о р II типті сынық тар:

Сынық тың сызығ ы мұ рынның тү бірі арқ ылы ө теді, жоғ ары жақ тың маң дай ө сіндісімен байланысады жә не мұ рын сү йек ө сіндісінің мандай сү йекпен қ осылатын бө лігімен, кө здің ішкі жиегімен ө тіп, артқ ы тө менгі кө з саң ылауына дейін жалғ асып, одан кө здің тө менгі тесігіне бағ ытталып жә не жоғ арғ ы жақ тың жанақ тық сү йек ө сіндісімен қ анат тә різді ө сіндінің кіші бө лігі сызығ ы арқ ылы тө мен тү седі. Сынық тың артқ ы сызығ ы мұ рын сү йектің қ алқ аны арқ ылы ө теді.

Мұ ндай типті сынық тарда жанақ тық сү йектерде кездеседі, мидың шайқ алуы болады.

Науқ астық жалпы жағ дайы орташа ауырлық ты дә режеде, ал бас негізінің сынық тарымен жә не мидың шайқ алуымен қ осарланса, нуқ астың жағ дайы II-III ауырлық дә режеде болады. Науқ асқ а жалпы қ арапақ Ле Фор II немесе ЛЕ Фор III типті сынық екенін айтуғ а болады. Беттің ортаң ғ ы бө лігінің терісінің тү стері, ә сіресе қ абақ аймағ ында қ ан қ ұ йылулар анық талады, ү \ұ лпалардың ісінуі айқ ын байқ алады. Беті созылғ ан, себебі жоғ арғ ы жақ тың тө мен тү суінен. Аузы жартылай ашық, бұ л мұ рын арқ ылы тыныс алудың қ иындауымен байланыты жә не еріндерін бір-біріне қ оса алмайды немесе науқ ас ернін жаба алмайды жә не осылай ауыз бұ лшық еттері кү штелген, бұ л еріннің биіктеуін жоғ арлатады, науқ астың одан бетер ұ зарады.

Л е Ф о р II типті сынық тарда тістік қ атарладың тістесуінің ашық шетке қ арай ығ ысқ андығ ы байқ алады.

Пальпация кезінде бү кіл жоғ ары жақ тың қ атты таң даймен жә не мұ рын сү йектерімен бірге қ озғ алулары анық талады. Егер кө з асты жиегін пальпациялағ анда сү йектік ойық (басалдақ) анық талады.

Л е Ф о р II типті сынық тарына Вассмунд қ осымша келесілерді қ осты (по Вассмунду тип I): сынық тың сызығ ы мұ рын негізімен ө тіп, ал артқ ы бө лігі кө здің тө менгі саң ылауы арқ ылы мұ рын тесігіне барады. Осығ ан орай, ол жоғ ары жақ тың денесіне ө теді. Л е Ф о р II типті сынық тары кезінде жә не Вассмунд I де жоғ ары жақ тың артқ ы бө лігіктері жабылады (запрокидывание), себебі қ анат тә різді бұ лшық еттің медиальды жиегімен тартылып, талшық тардың бір бө лігі жоғ ары жақ тө мпешігіне бекиді. Вассмунд I типті сынық тардың Л е Ф о р II типті сынық тардың ерекшклігі сол, бұ л кезде жоғ ары жақ ты қ озғ ағ анда мұ рындық сү йектер қ озғ алмайды. Сонымен қ оса бас негізінің сынық тары сирек кездеседі, Л е Ф о р II типті сынық тарғ а қ арағ анда.

Л е Ф о р III типті сынық тар:

Сынық тың сызығ ы, Л е Ф о р II типті сынық тар сияқ ты ө теді, бырақ ол тө менгі кө з саң ылауынан жанақ тық сү йекті доғ асымен кө здің сыртқ ы жиегіне бағ ытталады. Бұ л кезде барлық жоғ ары жақ мұ рын жә не жанақ тық сү йектермен бірге, сонымен қ оса тө менгі кө здің қ ыры қ озғ алмайды. Кейде сү йек қ анқ асы беттің жә не жұ мсақ ұ лпалармен бірге ашылады. Мұ ндай зақ ымданулар сирек кездеседі, бұ л кезде бетке жоғ ары жылдамдық пен қ андайда бір зат тигенде болады, мысалығ а, машинаның деталі, тастар жә не т.б.. А.Э.Рауэр Л е Ф о р III типті сынық тарына сирек кездесетін гаймор қ уысының бұ зылыстарын, кө з қ ырларын, мұ рын сү йектердің жоғ ары жақ бө ліктерімен бірге жыртылуын қ осты. Бұ л кезде альвеолярлы ө сінді, қ атты жә не жұ мсақ тадай, жоғ арғ ы еріндер қ озғ алмайды. Л е Ф о р III типті сынық тарында науқ астардың жағ дайы ауыр болады, сонымен бірге бұ л сынық тар бас-ми жарақ атымен қ осарланады.

Л е Ф о р III типті сынық тарына тә н симптон кө рудің екі еселенуі, бұ л тө менгі кө з қ ырының тө мен тү суінің нә тижесіде, кө з алмсы ө з нү ктесін жоғ алтады.

Сонымен қ оса бір жақ тылық типті жә не басқ а да сынық тардың ә ртү рлері кездеседі. Мысалы, Вассмунд бір жақ тылық горизонтальным сынық тардың қ осарлануы, сагитальды сынық тар деп бө леді.

Лукомский И.Г. и Курляндский В.Ю. жоғ арғ ы жақ тың суборбитальды формаларын ажыратады, сынық тың сызығ ы арка тә різді жоғ арғ ы жақ тың орталық бө лігінен ө тіп, гаймор қ уысының тө менгі қ абырғ асын жә не қ атты таң дайды қ амтиды.

В.Ю.Курляндский байқ ауынша, суборбитальды сынық тар бір жақ тылық болады, бұ л кезде сынық тың сызығ ы жоғ арғ ы жақ тың тө мпешігінен ө тіп, қ анат тә різді ө сіндінің тө менгі бө лігін қ амтиді, екінші сызық қ атты таң дайдың тігісінен ө теді, ү шіншісі-алмұ рт тә різді тесікпен жә не тістер арқ ылы ө теді..

Жоғ арғ ы жақ тың сынық тары кезінде крепитацияны анық тау қ иын. Кейбір авторлардың байқ ауынша (по А.Э.Рауыру), жұ мсақ таң дайдың параличы жұ мсақ таң дайдың тө мендеген нервтің зақ ымдалуынан, бет аймағ ында сезімталдық жоғ алады, кө здің тө менгі нервінің жыртылу немесе соғ ып алуы мұ рын қ анатының жоғ ары еріннің зақ ымдалуымен болады. Гаймор қ уысының зақ ымдалғ анда, тө менгі жақ аймағ ында жоғ арғ ы алдынғ ы бү йірлерінің айқ ын тері астылық эмфизема болуы мү мкін.