Балантидиаз

Синонимі «инфузориялы дизентерия».

Балантидиаз – Balantidia coli қ оздыратын, жаралы колитпен, улану симптомдарымен сипатталатын зоонозды протозойлы ауру.

Этиологиясы. қ оздырғ ышы Balantidia тұ қ ымдастығ ына, Ciliata класына (кірпікті инфузориялар), Protozoa (қ арапайымдар) типіне жатады.

Тіршілік циклы 2 кезең нен тұ рады: вегетативті, цисталы.

1) Вегетативті тү рі – 50-80 мкм ұ зындығ ы, ені – 35-60 мкм. Денесі пеликуламен жә не спиральды кірпікшелермен жабылғ ан. Екіге бө ліну жолымен кө бейеді, бірақ конъюгация типі бойынша жыныстық жолмен кө беюі мү мкін. Қ олайсыз жағ дайда бірден жойылады. Нә жісте 5-6 сағ атқ а дейін сақ талады.

2) Цисталар – дө ң гелек пішінді, 50-60 мкм диаметрі. 2 контурлы қ абаты жә не ядролы аппараты бар. Сыртқ ы ортада бірнеше апта сақ талады.

Эпидемиологиясы. Бұ л ішектік зооноз. Қ оздырғ ыш резервуары – шошқ алар, барлық жағ дайда дерлік инвазияланғ ан. Сирек егеуқ ұ йрық тар, иттер залалданады, бірақ олардың эпидемиологиялық ролі маң ызды емес. Ө те сирек жағ дайда адам балантидиаздың резервуары болуы мү мкін.

Жұ қ тыру механизмі – фекальді-оральді.

Негізгі берілу жолы – су арқ ылы (шошқ аның нә жісімен ластанғ ан су). Кө кө ністер, топырақ аурудың берілу факторлары болуы мү мкін.

Балантидиаз шошқ а ұ стайтын ауыл тұ рғ ындардың арасында кең таралғ ан.

Патогенезі. Жұ тылғ ан цисталар тоқ ішектің жоғ ары бө лігіне дейін жетіп, кө бінесе соқ ыр ішекте вегетативті тү ріне ауысып кө бейеді. Бұ л процесс ә лсіз дең гейдегі улану симптомдарымен сипатталады.

Балантидиялар гиалуронидаза тү зуге қ абілеттілігіне байланысты тоқ ішектің шырышты қ абатына енуге, шырыш асты қ абатына миграциялауғ а бейім, нә тижесінде тоқ ішекте терең жаралар, микроабсцесстер тү зіледі. Жаралар негізінен ішектің иілген жерлерінде, кө бінесе соқ ыр, сигматә різді жә не тік ішектерде орналасады. Жараларғ а тә н сипаттама: орналасуы қ ыртыс айналасында, шеттері тегіс емес, тү бі некроздалғ ан массалармен жабылғ ан, олар кө бінесе желе тә різді, қ ара тү сті. Жараларды қ оршағ ан шырышты қ абық шалар ісің кі, гиперемияланғ ан болып табылады.

Ірің ді, некрозды аппендицит дамуы мү мкін. Ө те сирек миокард, бауыр, ащы ішек патологиялық ү рдіске ұ шырауы мү мкін.

Balantidia coli-ң тіршілік ету ә серінен, сонымен қ атар тоқ ішектегі қ абыну, ірің ді некрозды ү рдістер дамуының ә серінен токсикалық субстанциялар тү зіліп, улану синдромының пайда болуына себеп болады.

Клиникалық кө ріністері. Аурудың субклиникалық, жедел, созылмалы тү рлерін ажыратады. Созылмалы тү рі ү здіксіз немесе рецидивті ағ ымымен сипатталады. Балантидиаздың ошақ тарында балантидияларды тасымалдаушылық кездесуі мү мкін.

Субклиникалық тү рінде аурудың кө ріністері болмайды, эндоскопиялық зерттеу кезінде катаральды-геморрагиялық немесе жаралы колит анық талады. Шеткі қ анда эозинофилия, бауырлық биохимиялық сынамаларының бұ зылыстары анық талуы мү мкін.

Жедел тү рінде жалпы интоксикациялық синдроммен колиттің кө ріністері дамиды.

Олардаң айқ ындылығ ына байланысты аурудың жең іл, орташа ауыр, ауыр тү рлерін ажырату керек.

Инкубациялық кезең 1-3 апта, одан да қ ысқ а болуы мү мкін.

Ауру жедел басталады: қ ызба, бас ауыруы, жү регі айну, кө птеген қ ұ сулар, ә лсіздік, іштің ө те қ атты ауруы жә не диарея. Нә жісі кө п мө лшерде, сұ йық, жиі қ ан мен ірің аралас, шірік иісті, тә улігіне 3-5-тен 15-20 ретке дейін болады. Аурудың жедел сатысының ұ зақ тығ ы 2 айғ а созылуы мү мкін. Ең бекке қ абілеттілік тө мендейді, дене салмағ ы азаяды.

Адекватты ем қ олданбағ анда ауру созылмалы тү ріне ауысады.

Созылмалы тү рі 5-10 жә не одан кө п жылдарғ а созылуы мү мкін. Созылмалы рецидивті тү рінде аурудың ө ршу кезең і (1-2-3-4 апта) ремиссия кезең імен (3-6 ай) ауысып тұ рады. Созылмалы ү здіксіз тү рінде ауру монотонды, жалпы улану симптомдарымен, ішектік кө ріністерімен бірнеше жыл бойы ө теді. Этиотропты ем тағ айындалмағ анда кахексия дамуы мү мкін.