СЫРТҚЫ ЖАБЫНДЫЛАРДЫҢ ИНФЕКЦИЯЛАРЫ

Вирусты гепатиттер (hepatitis virosa)

Вирусты гепатиттер - бауыр зақ ымдалуымен жү ретін жұ қ палы аурулар. Жедел гепатиттің ауырлығ ы ә р тү рлі болады: симптомсыз жә не клиникалық кө ріністері ә лсіз дамығ аннан бастап, ауыр жә не қ атерлі, ө ліммен аяқ талатын тү рлерге дейін. Ол адамды ө лімге ә келетін инфекциялардың қ атарына жатады.

Гепатитті тудыратын вирустарғ а жеке нозология ретінде келесі вирустар жатады: А (HAV), В (HBV), С (HCV), D (HDV), Е (HEV), F (HFV), G (HGV). HFV – таксономиялық тұ рғ ыдан анық талмағ ан, вирусты гепатит қ оздырғ ышы бола алды деген кондидаттардың (GBV/GBV-C-PHK жә не TTV-ДНК) патогенділігі кү мә н тудырады, бірақ, TTV созылмалы С гепатит кезінде табылғ ан, ә сіресе соң ғ ы кезең дерінде. Негізгі гепатотропты вирустардың сипаттамасы № 22 кестеде кө рсетілген.

Анық талғ ан гепатотропты вирустардың ішінде парентералды жолмен берілетін вирустар - В, С, Д, F, G жә не TTV.

Бауырдың зақ ымдалуы басқ а вирустармен де шақ ырылуы мү мкін. Бірақ, бұ л кезде «Вирусты гепатит» термині қ олданылмайды, себебі, бауырдың зақ ымдалуы арнайы емес болып, ә детте осы инфекциялардың ауыр тү рлерінің асқ ынуы ретінде дамиды. Ол вирустарғ а жұ қ палы мононуклеоз шақ ыратын Эпштейн-Барр вирусы, жай герпес вирусының I-тү рі, цитомегаловирус жатады.

Вирусты гепатиттерге жедел ағ ымның созылмалы тү рге айналу мү мкіндігі ә р тү рлі циклдік ағ ым тә н (№ 2 кесте).

Созылмалы В, С жә не Д гепатиттерінің ә леуметтік маң ызы жоғ арылады. ДДҰ мә ліметі бойынша, бү кіл ә лемде HBV- тасымалдаушылары шамамен 300 млн. жә не HCV - 500 млн-ғ а дейін жетеді. Жұ қ тырғ андардың 80% қ ауіп-қ атер тобына жатады. HBV- тасымалдаушыларының 40% созылмалы гепатиттің асқ ынуларынан ө леді. Ә лемде HBV-мен шақ ырылғ ан бауырдың қ атерлі ісігінен 1 млн. жуық адам ө леді. HBV-мен салыстырғ анда HCV-дан бауыр циррозы жиі дамиды, ол гепатоцеллюларлы карциноманың дамуына негіз болып табылады.

HBV, HCV жә не HDV кезінде – жұ ғ у жолдары жә не организмде ұ зақ сақ талуы бірдей; осы қ асиеттері оларды А жә не Е вирустарынан ажыратады.

Нашақ орлық тың ө суіне байланысты елімізде аралас инфекциялардың ү лесі жоғ арылады (HBV+HCV, HBV+HDV, HBV+HCV+HDV). Бұ л жағ дай созылмалы вирусты гепатиттердің қ олайсыз нә тижелерін бірнеше есе жоғ арылатады.

Гепатиттің тағ ы бір этиологиялық агенті анық талды – ТТ вирус (TTV - transfusiontransmitted virus, яғ ни, қ ан қ ұ йғ анда берілетін вирус). Бү л - ДНҚ - лы вирус, Circoviridae туыстастығ ына жатады. TTV изоляттарының ДНҚ -сын зерттеу оның (I-ден XVI-га дейін рим сандарымен белгіленетін) ә р тү рлі варианттарын кө рсетті. Гепатиттің дамуындағ ы TTV-ның этиологиялық рө лі толық шешілмеді. Мысалы, TTV ДНҚ -лы жү рекке операция жасалмағ ан науқ астарда операцияғ а дейін 16, 6%-те жә не кейін -

69, 0 %-те кездесті, бірақ TTV-мен байланыстыруғ а болатын жедел гепатит тіркелген жоқ.

TTV-инфекция созылмалы В жә не С гепатиттермен ауырғ ан науқ астарда жиі кездескенімен, TTV-коинфекциясы созылмалы В жә не С гепатиттердің клиникалық - патогенетикалық ағ ымына жә не альфа-интерферонмен емдеу нә тижесіне ә сер етпейді. Сонымен қ атар, бұ л вирус адам организміне ә сер етпейді деп айтуғ а болмайды. Вирусты гепатиттердің маң ызды мә селен олардың жеке тү рлерін анық тау болып

№23 кесте.

Гепатотропты вирустардың ерекшеліктері

№24 кесте.

Вирусты гепатиттердің ағ ым фазалары

табылады (верификация), ол ү шін серологиялық маркерлері қ олданылады.