Жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың құзіреттілігі

- сын тұ рғ ысынан ұ сынылғ ан ақ параттар негізінде саналы шешім қ абылдауғ а;

- ө з бетінше мақ сат қ оюғ а жә не оны негіздеуге, мақ сатқ а жету ү шін танымдық қ ызметті жоспарлауғ а жә не жү зеге асыруғ а;

- ақ паратты ө з бетімен табуғ а, талдауғ а, іріктеу жасауғ а, қ айта қ арауғ а сақ тауғ а, тү рлендіруге жә не тасмалдауғ а, оның ішінде қ азіргі заманғ ы ақ параттық - коммуникациялық технологиялардың кө мегімен жү зеге асыруғ а;

- логикалық операцияларды (талдау, жинақ тау, қ ұ рылымдау, тікелей жә не жанама дә лелдеу, аналогия бойынша дә лелдеу, моделдеу, ойша эксперименттеу, материалды жү йелеу) қ олдана отырып, ақ паратты ө ң деуге;

- ө зінің оқ у қ ызметін жоспарлау жә не жү зеге асыру ү шін ақ паратты қ олдануғ а мү мкіндік береді.

Ақ параттық -коммуникациялық қ ұ зырлылық – бұ л оқ у, тұ рмыс жә не кә сіби бағ ыттағ ы міндеттерді шешуде ақ параттық -коммуникациялық технологияның мү мкіндіктерін жан-жақ ты қ олдану қ абілеті.
Коммуникативтік қ ұ зіреттілік:

- нақ ты ө мір жағ дайында ө зінің міндеттерін шешу ү шін қ азақ жә не басқ а тілдерде ауызша жә не жазбаша коммуникациялардың тү рлі қ ұ ралдарын қ олдануғ а;

- коммуникативтік міндеттерді шешуге сә йкес келетін стилдер мен жанрларды таң дауғ а жә не қ олдануғ а;

- ә дептілік ережелеріне сә йкес ө зіндік пікірін білдіруге;

- нә тижелі ө зара іс-ә рекетті, тү рлі кө зқ арас жә не ә ртү рлі бағ ыттағ ы адамдармен сұ хбат жү ргізе отырып, шиелініскен ахуалдарды шешуді жү зеге асыруғ а;

- жалпы нә тижеге қ ол жеткізу ү шін тү рлі кө зқ арастағ ы адамдар тобымен қ атынас (коммуникация) жасауғ а мү мкіндік береді.

Математика сабағ ында ақ параттық технологияларды пайдалану арқ ылы оқ ушылардың ақ параттық қ ұ зіреттілігін қ алыптастыру, қ азіргі заман талабына сай ақ параттық технологияларды, электрондық оқ улық тарды жә не Интернет ресурстарды пайдалану оқ ушының білім беру ү рдісінде шығ армашылық қ абілетін дамытуғ а мү мкіндік береді. Оқ ушылардың ақ параттық қ ұ зырлылығ ы мен ақ параттық мә дениетiн қ алыптастыру қ азiргi таң да ү здiксiз педагогикалық бiлiм беру жү йесiндегi ең кө кейтестi мә селелердiң бiрiне айналып отыр.

Сабақ та ақ параттық -коммуникациялық технологияларды пайдаланудың тиімділігі:

• оқ ушының ө з бетімен жұ мысы;

• аз уақ ытта кө п білім алып, уақ ытты ү немдеу;

• білім-білік дағ дыларын тест тапсырмалары арқ ылы тексеру;

• шығ армашылық есептер шығ ару;

• қ ашық тық тан білім алу мү мкіндігінің туындауы;

• қ ажетті ақ паратты жедел тү рде алу мү мкіндігі;

• экономикалық тиімділігі;

• іс-ә рекет, қ имылды қ ажет ететін пә ндер мен тапсырмаларды оқ ып ү йрену;

• қ арапайым кө збен кө ріп, қ олмен ұ стап сезіну немесе қ ұ лақ пен есту мү мкіндіктері болмайтын табиғ аттың таң ғ ажайып процестерімен ә р тү рлі тә жірибе нә тижелерін кө ріп, сезіну мү мкіндігі;

• оқ ушының ой-ө рісін дү ниетанымын кең ейтуге де ық палы зор.
Ақ параттық -коммуникациялық технологиялар жеке тұ лғ аның қ ұ зыреттілігін дамыту қ ұ ралы:

Қ азіргі білім беру ісінің басты шарттарының бірі болып оқ ушының ө зіне керекті мә ліметті ө зі іздеп табуына ү йретіп, олардың ө з оқ у траекторияларын ө зінің таң дай білуі есептеледі. Менің ойымызша, ақ параттық -білім беру ортасын жобалаудағ ы басты мақ сат оқ ушының ө здігінен оқ уғ а талаптандыру, яғ ни ізденімпаздық қ а ү йрету болып саналады.

Ақ параттық технологияларды пайдаланудың артық шылық тары мынадай:
1. Олар оқ ытудағ ы тақ ырып шең беріндегі немесе белгілі бір уақ ыт аралығ ында айтылуғ а тиіс мә ліметтер кө лемін ұ лғ айтады.

2. Білімге бір – бірінен ү лкен ара қ ашық тық та орналасқ ан ә р тү рлі оқ у орнында отырып қ ол жеткізуге болады. Жоғ ары сынып оқ ушыларын емтихандар мен Ұ БТ даярлауғ а арналғ ан жаттық тыру бағ дарламаларын пайдалану;

3. Оқ ытудың жү йесінің кө п денгейлі жетілдіруі олардың таралымдалуы мен оқ у сапасын арттырады.

4. Оқ ушы ө з бетінше немесе ө зге оқ ушылармен топтасып бірге жұ мыс істеуге мү мкіндік алады.

5. Оқ ушының танымдық іс-ә рекеттері кү шейіп, ө зіндік жұ мыстарды тез орындау мү мкіндіктері артады.

Осылайша оқ ыту қ ұ ралдарының бірі – электрондық оқ улық. Ол оқ ушыларды даралай оқ ытуда жаң а информацияларды жеткізуге, сондай-ақ игерілген білім мен біліктерді тесттік бақ ылауғ а арналғ ан программалық қ ұ рал.

Білім беру жү йесінде электронды оқ улық тарды пайдаланып, ү лкен табыстарғ а жетуге болады. Электронды оқ улық тарды пайдалану барысында оқ ушы екі жақ ты білім алады: біріншісі -пә ндік білім, екіншісі - компьютерлік білім. Электронды оқ улық тарды пайдалану оқ ушының ө з бетінше шығ армашылық жұ мыс жасауына, теориялық білімін практикамен ұ штастыруына мү мкіндік береді. Электронды оқ улық арқ ылы оқ ушы кө птеген қ осымша материал ала алады, осы алғ ан мә ліметтерін компьютерден кө ргендіктен есінде жақ сы сақ тайды, ө з бетінше жұ мыс жасау қ абілеті қ алыптасады. Осылайша жас ұ рпақ ты оқ ытуда инновацияны пайдаланудың – шығ армашылық жетістіктің негізгі кө зі.[3]

Ақ параттық технологиялар орталарын пайдаланудың мақ саттары:

1. Ақ параттық технологияларды қ олдану негізінде оқ у-тә рбие процесінің барлық дең гейін жетілдіру:

- оқ ыту процесінің ық палы мен сапасын арттыру,

- пә наралық байланысты терең дету,

- қ ажетті ақ паратты іздеуді оң айлату жә не кө лемін ұ лғ айту.

2. Оқ ушы тұ лғ асын дамыту, ақ параттық қ оғ амда ө мір сү руге даярлау.

- коммуникативтік қ абілеттерді дамыту,

- кү рделі жағ дайда оң тайлы шешім немесе шешу нұ сқ аларын қ абылдау дағ дыларын қ алыптастыру.

- компьютерлік графика, мультимедиа технологияссын пайдалану арқ ылы эстетикалық тә рбие беру,

- ақ параттық мә дениетті қ алыптастыру, ақ паратты ө ң дей білу:

3. Қ оғ амның ә леуметтік тапсырысын орындау:

- Ақ параттық сауаты бар тұ лғ аны даярлау;

- компьютерлік орталарды пайдаланушыны даярлау:

Оқ ыту ү рдісінде компьютерлік технологияларды пайдадалану келесі мақ саттарғ а бағ ытталады:

- компьютерлік технологиялардың мү мкіндіктерін іске асыру арқ ылы оқ ыту ү рдісінің ық палдығ ы мен сапасының дең гейін кө теру:

- танымдық ә рекеттердің белсенділігін арттыратын ынталарды қ амтамасыз ету:

- қ азіргі заманғ ы ақ парат ө ң деу орталарын пайдалану негізінде пә наралық байланысты терең дету.

Сабақ АКТ-ны қ олданумен ө ту ү шін не істеу керек?

Біріншіден, қ ұ рал-сайман, кем дегенде бір компьютер, оқ ытушының идеалды тү рде автоматтандырылғ ан жұ мыс орны, бірнеше оқ ушы жұ мыс орны, видеопроектор жә не интерактивті тақ та.

Екішіден, компьютерде жұ мыс істеу дағ дысы бар мұ ғ алім мультимедиялық проектор ережелерімен жә не интерактивті тақ тамен таныс болуы қ ажет.

Ү шіншіден, білім беру ө німдері бар цифрлық компакт-дискілер болуы қ ажет.

Тә жірибе кө рсеткендей, компьютерлік жү йе қ олданылатын сабақ тар мұ ғ алімнің орнын баспайды, керісінше, мұ ғ алім мен оқ ушы арасындағ ы қ арым-қ атынасты неғ ұ рлым мазмұ нды, жеке тұ лғ алы жә не ә рекетті етеді. ЭЕМ-ды математика сабақ тарында қ олдану уақ ытты ү немдейді, оқ ушылардың тү рткісін (мотивациясын) жә не оқ у-танымдық ү дерістің тиімділігін арттырады.

Мұ ғ алім – сабақ тағ ы негізгі ә рекетті тұ лғ а. Сондық тан компьютер мен мультимедиалық қ ұ ралдарды оқ ытудың тек инструменті (қ ұ рал-сайманы) ретінде қ арастыру керек. Бұ л инструменттің кө мегі ө те мә нді.

Ғ алымдардың зерттеуіне сү йене отырып, компьютерлік бағ дарламалардың қ олданылуының ү ш негізгі формасын бө ліп алуғ а болады:

1) компьютерлік қ олдаумен жү ретін сабақ тар;

2) оқ ушылардың бағ дарламамен ө здік жұ мысы;

3) қ ашық тан оқ ыту (мұ ғ алім мен оқ ушының компьютерлік торап арқ ылы ө зара іс-ә рекеті).

АКТ-ны қ олдану сабақ тарында, басқ а сабақ тардағ ы сияқ ты, мұ ғ алімге келесі мә селелерді шешуге тура келеді:

Дидактикалық (сабақ тың оқ у материалын дайындау, компьютерлік бағ дарламаны талдау);

ә дістемелік (тақ ырыпты беруде АКТ-ны қ олдану ә дістерін анық тау, сабақ тың нә тижесін талдау, келесі оқ у мақ сатын қ ою);

ұ йымдастырушылық (оқ ушының шамадан тыс жү ктелуін жә не уақ ытты тиімсіз ө ткізуді болдырмайтындай етіп жұ мысты ұ йымдастыру);

оқ ыту (қ арастырылғ ан тақ ырып бойынша оқ ушылардың білімдерін жә не ұ сынылғ ан бағ дарлама бойынша біліктері мен дағ дыларын нығ айту жә не бекіту).

Осы кө рсетілген мә селелерден компьютерлік бағ дарламаны қ олдану сабақ тарын дайындау ә дістемесі мынадай кезең дерден тұ ратынын айтуғ а болады:

- мұ ғ алімнің міндеттерді қ оюы (конкретті сынып бойынша берілгендерді талдау, тұ тас сыныппен жә не жеке оқ ушылармен жұ мыс формалары мен ә дістерін айқ ындау);

- компьютерлік бағ дарламаның ә зірлемесін дайындау бойынша немесе дайын білімдік цифрлық ресурсты пайдалануы бойынша мұ ғ алімнің ө здік жұ мысы;

- дайындалғ ан бағ дарламаны сабақ тың ә р тү рлі кезең дерінде пайдалану;

- тестілеу қ абыршағ ы кө мегімен тесттік бақ ылау жү ргізу (тақ ырыптық, аралық, сабақ қ орытындысы бойынша);

-оқ ушылардың сабақ тан тыс уақ ыттағ ы ө здік жұ мыстары ү шін бағ дарлама енгізу;

- осы сыныптағ ы келесі сабақ тың мазмұ нына тү зету енгізу мақ сатында сабақ ты талдау, мысалы, не игерілмегенін, оғ ан кейін қ айта оралу қ ажеттігін анық тау.

АКТ-ны математика сабақ тарында қ олдану кө рнекіліктің жә не жұ мыстың тез орындалуы (жазбаша жұ мыстың болмауы) арқ асында материалды игеруге уақ ыт ү немдеуге мү мкіндік береді. Интерактивті режимде оқ ушылардың білімдерін тексеру оқ ытудың тиімділігін арттырып, тұ лғ аның барлық потенциалын, танымдық, моральды-адамгершілік, шығ армашылық, коммуникативтілік жә не эстетикалық мү мкіндіктерін іске асыруғ а кө мектеседі, оқ ушылардың зияткерлігін, ақ параттық мә дениетін дамытуғ а ә сер етеді

Оқ у ү рдісінде электрондық оқ ыту бағ дарламаларын дә стү рлі оқ ыту ә дістерді педагогикалық инновациялармен ұ штастыру арқ ылы жү йелі тү рде қ олдану дайындық дең гейлері ә ртү рлі балаларды оқ ытудың тиімділігін біршама кө тереді.

Алгебра, геометрия, математика сабақ тарын цифрлы білімдік ресурстарын қ олданып ө ткізудің мынадай ә дістері болуы мү мкін.[4]