В-сурет

Мұ нда қ озғ алтқ ыш машинаның алдында немесе оның бойлық ө сінен ары немесе оның ө сіне кө лденең орналасқ ан (ВАЗ-2108 жә не осы заводтың басқ а модификацияларында). Осы автомобильдердің трансмиссиясында кfрданды білік болмайды. Қ озғ алтқ ыш, ілініс, беріліс қ орабы, басты беріліс жә не дифференциал бір кү штік агрегатта орналасқ ан 16. Классикалық ү йлестіру автомобильдеріне қ арағ анда кү штік агрегат масасы аз жә не габаритті ө лшемдері кіші етіп ың ғ айлы жасалғ ан. Машина қ ұ рылымының дамуындағ ы ә р тү рлі этапта трансмиссияның ү йлестіру сұ лбасы ә рқ алай. Мысалы, қ озғ алтқ ышпен жетектің арт жағ ында орналасуын ЗАЗ-968М автомобильдерінде пайдаланды. Бірақ та сенімділігі жеткіліксіз жә не жү к салу бө лігінің аздығ ы осындай машиналарды шығ арудың тиімсіздігін дә лелдеді.

72.Карбюраторлы тө рт тактілі қ озғ алтқ ыштың жұ мыстық циклі?

Тө рт тактілі карбюраторлы двигательдің жұ мыс циклі. Дизельді двигательден карбюраторлы двигательдің басты айырмашылығ ы, онда ауа мен отын цилиндрге бір мезетте, карбюраторда ә зірленген жанғ ыш қ оспа тү рінде келеді.

Тө рт тактілі карбюраторлы двигательдің. ә рбір тактісі, дизельді двигатель секілді, клапандарының орналасуы жә не поршень қ озғ алысының бағ ыты бойынша сипатталады. Тө рт тактілі карбюраторлы двигательдің жұ мыс циклі былайша ө теді.

Енгізу — поршень тө мен қ арай ығ ысады. Енгізу клапаны ашылады. Цилиндрдегі ауаның сиреуі нә тижесінде оғ ан енгізу каналы арқ ылы жанғ ыш қ оспа келіп, ол қ алдық газбен араласады да, соның нә тижесінде жұ мыстық қ оспа пайда болады.

С ы ғ ы л у поршень жоғ ары қ арай жылжиды. Енгізу жә не шығ ару клапандары жабылады. Поршень ү стіндегі кө лем кішірейіп, жұ мыстық қ оспа сығ ылады, сонын нә тижесінде бензин буының булануы жә не ауамен араласуы жақ сарады. Такт соң ында қ ысым 1, 0-1, 2 МПағ а, ал температура 350- 400°С дейін жетеді.

Жұ мыстық жү ріс — жану жә не ұ лғ аю. Екі клапан да жабық болады. Такт соң ында сығ ылғ ан жұ мыстық қ оспа ұ шқ ын арқ ылы тұ танады. Ү лғ айғ ан газдың қ ысымы ә серінен поршень жоғ арғ ы ө лі нү ктеден тө менгі ө лі нү ктеге ығ ысады. Газ қ ысымы 2, 5-4, 0 МПағ а, температура 2000°Сқ а дейін жетеді.

Ш ы ғ a р у — поршень жоғ ары қ арай жылжиды. Шығ ару клапаны ашық тұ рады. Пайдаланылғ ан газ шығ ару каналы арқ ылы сыртқ а шығ ады.

73.Автомобильдің инжекторлы қ озғ алтқ ышының отын беру жү йесі, қ ызметі, қ ұ рылымы?

74.Автомобильдің қ ызметі?

Автомобиль (гр. Α ὐ τ ο — ө здігінен жә не лат. Mobilis — қ озғ алушы) немесе машина, ө здігінен қ озғ алатын, жолаушыларды, сондай-ақ ө з қ озғ алтқ ышын немесе моторын тасымалдауғ а арналғ ан, моторлы жә не дө ң гелекті кө лік тү рі.

XXI ғ асырда автомобиль негізгі технологиялық қ ұ рал есебінде саналады. Жү здеген миллион тонна жү к, миллиондағ ан адам, т.б. жү ктер автомобильдермен тасымалданады. Барлық алдың ғ ы қ атардағ ы мемлекеттер ө те тиімді саналатын автомобильдер шығ арумен айналасады. Олар дарынды адамдардың бірнеше ұ рпақ тарының ғ ылыми ізденісі нә тижесінде шығ арылуда.

Автомобильдердің республика ү шін ерекше маң ыздылығ ы Қ азақ станның кең байтақ аумағ ы жә не халық тығ ыздығ ының сиректігі алдын ала анық тайды. Бұ л жекелеген ө ң ірлер ү шін жү ктерді жә не жолаушыларды жеткізудің бірден-бір қ ұ ралы болып табылады.Сонымен қ атар, автомобиль кө лігі халық шаруашылығ ында жә не кү нделікті тұ тыну тұ рмысымызда маң ызды орын алып келеді. Яғ ни, 80% жү к кө лемі, 75% жолаушылар автокө лік қ ұ ралымен тасылады. Сонымен қ атар автомобиль кө лігі 65% жанар жағ ар майды, 70% ең бек кү шін жә не 50% қ аражат жұ мсауды қ ажет етеді. Сондық тан, қ азіргі кү нде автомобиль тасымал кө лігінің ең бек ө німділігін арттыру жә не тасымалдың ө зіндік қ ұ нын тө мендету, автомобиль шаруашылығ ының басты мақ саттарының бірі болып саналады.

75. Тө рт тактілі дизельді қ озғ алтқ ыштың жұ мыстық циклі?

Цилиндр ішіндегі поршеньнің бір жү рісінде ө тетін процесті (цикл бө лігін) такт деп атайды. Поршеньнін тө рт жү рісінде ө тетін жұ мыс циклін тө рт тактілі двигатель деп атайды.

Тө рт тактілі дизельдік двигательдің жұ мыс циклі. Жұ мыс істеп тұ рғ ан двигатель цилиндрлерінің біреуінде кендей қ ұ былыс болатындығ ын қ арастыралық.

1 — такт — енгізу (8, а-сурет). Иінді біліктегі шатунның кемегімен nopшень тө мен қ арай ығ ысады, дә л осы кезде ол кә дімгі насос секілді цилиндрдегі ауаны сиретеді. Ауа қ ысымында айырым болғ андық тан ашық тұ рғ ан енгізу клапаны арқ ылы цилиндрге таза ауа толады. Бұ л кезде шығ ару клапаны жабық тұ рады. Тактінін аяғ ында енгізу клапаны да жабылады.

Двигательдің бастапқ ы жұ мысында иінді білік басқ адай энергия кө зімен, мә селен электр стартерімен немесе іске қ осатын двигательмен айналады. Енгізу тактісінін сонында цилиндрдегі қ ысым орта есеппен 0, 08-0, 095 МПа, температурасы 30-50° С болады.

2 — такт — сығ ылу (8, б-сурет). Иінді біліктін кө мегімен поршень жылжи отырып, жоғ ары қ арай ығ ысады. Осы кезде екі клапан да жабық тұ рғ андық тан поршень ауаны сығ ад. Сығ ылғ ан кезде ауа температурасы кө теріледі. Сығ ылу дә режесі ө те жоғ ары болғ андық тан дизельді двигательдің цилиндрдегі қ ысымы 4 МПағ а дейін артып, ауа температурасы 600° С дейін қ ызады. Сығ ылу тактісінің сонында форсунка арқ ылы цилиндрге дизель отынының белгілі бір мө лшері майда тозандатылғ ан кү йінде бү ркіледі.

3 — такт — жұ мыстық жү ріс, немесе ұ лғ аю (8, в-сурет). Отыннын майда тү йіршіктері қ ызып сығ ылғ ан ауағ а жанасканда ө здігінен тұ танады. Форсунка арқ ылы отынның берілуі жә не оның жануы поршень жоғ арғ ы ө лі нү ктеге жеткенше созылады. Осы кезде отыннын ө здігінен тұ тануы кешігуінен, отын негізінен алғ анда осы так­тіде жанып бітеді. Жұ мыстық жү рісте екі клапан да жабық тұ рады. Жану кезінде газ температурасы 2000° С дейін, қ ысым 8 МПағ а дейін кө теріледі. Ұ лғ айғ ан газдын, аса жоғ ары қ ысымы нә тижесінде поршень темен қ арай ығ ысады жә не қ абылдағ ан кү шті шатун арқ ылы иінді білікке береді, сө йтіп оны механикалық жұ мыс ө ндіруге мә жбү р етеді.

4-такт — шығ ару (8, г-сурет). Поршень жоғ ары қ арай ығ ысқ ан кезде шығ ару клапаны ашылады. Пайдаланылғ ан газ — ә уелі артық қ ысымның сонан соң поршеньнің ә серінен цилиндрден шығ ады. Поршень жоғ арғ ы ө лі нү ктеге жеткен кезде шығ ару клапаны жабылып, енгізу клапаны ашылады да, жұ мыс циклі қ айталанады.

Карбюраторлы двигательге қ арағ анда дизельді двигатель едә уір ү немді. Сығ ылу дә режесі ете жоғ ары болғ андық тан ол отынды 25% кем жұ мсайды (атқ арылғ ан жұ мыс бірлігі бойынша).

Дизельді двигательдер ө рт шығ ару қ аупі шамалы келетін ауыр отын сортымен жұ мыс істейді.

Алайда дизельді двигательдердің ө зіне тә н кейбір кемшіліктері де бар; олар тым ү лкен, ө йткені цилиндрдегі газ қ ысымы ө те жоғ ары келетіндіктен детальдардың беріктігін арттыруғ а тура келеді;

карбюраторлы двигательдерге қ арағ анда оны жү ргізу (ә сіресе қ ыста) ө те қ иын.

76. Роботталғ ан берілістер қ орабының қ ызметі, ерекшелігі, қ ұ рылымы

Роботталғ ан берілістерді ауыстыру қ орабы – іліністі ажырату мен берілістерді ауыстыру функциялары автоматтандарылғ ан механикалық беріліс қ орабы болып табылады.

Қ орап-роботтың артық шылық тарына кішкене салмағ ын, жоғ ары емес қ ұ нын жә не ү немділігін жатқ ызуғ а болады.

Қ ораптың бұ л типінің сондай-ақ бірнеше елеулі кемшіліктері де бар. Бірінші кезекте бұ л оның жұ мысының саздылығ ына байланысты. Берілістер айқ ын кідіріспен ауыстырылады, ал «еденге газ» тә ртіптемесінде ауыстыру-лар кезінде тү рткілер мен жұ лқ улар пайда болады. Қ ол тә ртіптемесі де қ ұ тқ армайды, себебі іліністі бә рібір электроника басқ арады. Ауыстырулар-дың дә лдігінде «робот» қ арапайым «автоматқ а» да жол береді. Сонымен қ атар, «роботқ а» қ озғ алыстың басындағ ы кішкене кері дө ң гелеуі тә н. Қ ораптың мұ ндай типін ә детте қ ымбат емес модельдерге орнатады.

Атқ арушы механизмдермен роботты берілістер жетегінің тү ріне байланысты электр қ озғ алтқ ыштары болып табылады (электр жетегі), электромагниттік клапандар гидроцилиндрлер (гидравликалық жетек).

Роботты берілістер жұ мыс істеу принципі

Роботты берілістер жұ мыс істеу принципі екі режимде жү зеге асырылуы мү мкін: автоматты жә не жартылай автоматты. Автоматты режимде электронды басқ ару блогы негізінде кіріс сигналдарының датчиктерін жү зеге асыруда белгілі бір алгоритм басқ ару қ орабы кө мегімен атқ арушы механизмдер жұ мыс істейді.

Барлық роботты қ ораптарда кө зделген режим, қ олмен (жартылай автоматты) берілістерді ауыстырып қ осуы, ұ қ сас функцияларына Tiptronic келтірсек болады.

Роботты беріліс қ орабымен басқ аруды электрондық жү йе жү зеге асырады, оның қ ұ рылымы мыналарды қ амтиды кіру датчиктері, электронды басқ ару блогы мен атқ арушы механизмдер. Кіру датчиктерін қ адағ алайтын беріліс қ орабының негізгі параметрлері: айналу жиілігін, кіру жә не шығ у командаларының, сондай-ақ майдың қ ысымы мен температурасын (гидравликалық жетек) жә не оларды басқ ару блогы.

77 Автомобильдің жіктелу негізіне енгізілген белгілер?

Автомобиль (гр. α ὐ τ ο — ө здігінен жә не лат. mobilis — қ озғ алушы) немесе машина, ө здігінен қ озғ алатын, жолаушыларды, сондай-ақ ө з қ озғ алтқ ышын немесе моторын тасымалдауғ а арналғ ан, моторлы жә не дө ң гелекті кө лік тү рі.

XXI ғ асырда автомобиль негізгі технологиялық қ ұ рал есебінде саналады. Жү здеген миллион тонна жү к, миллиондағ ан адам, т.б. жү ктер автомобильдермен тасымалданады. Барлық алдың ғ ы қ атардағ ы мемлекеттер ө те тиімді саналатын автомобильдер шығ арумен айналасады. Олар дарынды адамдардың бірнеше ұ рпақ тарының ғ ылыми ізденісі нә тижесінде шығ арылуда.

Автомобиль – механизмдер мен жү йелер жиынынан тұ ратын кү рделі машина. Олардың қ ұ рылысы ә ркелкі болуы мү мкін. Дегенмен, кө пшілік автомобильдерде негізгі механизмдердің жұ мыс ә рекеті мен қ ұ рылыс принциптері бірың ғ ай болып келеді.

Автомобиль - кемдегенде 4 доң ғ алағ ы бар, ө з энергия кө зімен қ озғ алысқ а келтірілетін рельсті қ ажет етпейтін доң галақ ты кө ліктік қ ұ рал. Сонымен қ атар троллейбустер, ү ш доң ғ алақ ты 400 кг массалы кө лік қ ұ ралдары да автомобиль болып саналады. Ә детте автомобиль деп жеке автомобильді жә не автопоезды айтады.

Механизмдердің қ ызметі мен ө зара орналасуына байланысты автомобильдерді қ ұ растыру жағ ы кө біне ортақ болып келеді.