І. Пептидтік байланыс

Бір АҚ -ғ ы α -СООН тобымен екінші кө ршілес АҚ -ғ ы α -NH₂ топтарының ә серлесуі арқ ылы қ алыптасады. Пептидтердің аталуында олардың қ ұ рамындағ ы «С»-соң ындағ ы барлық АҚ -дың атаулары «ил» жалғ ауына ө згертіліп қ ұ растыру арқ ылы қ алыптасады. Мысалы, тетрапептид: валил-аспарагил-лизил-серин.

Сур.2. Пептидтік байланыстың типтері

Пептидтік байланыс бү кіл молекула фрагментінде АҚ -дағ ы тек альфа-аминотоп пен кө ршілес қ ышқ ылдағ ы альфа-СООН топ арасында қ алыптасады. Егер карбоксилдік жә не аминотоптар радикалдар қ ұ рамында болса, онда олар протеин молекуласындағ ы пептидтік байланыстардың қ алыптасуына ешқ ашан қ атыспайды.

Сур.3. Тетрапептидтің қ ұ рылысы

Пептидтік байланыстың ө зі лактим-лактамдық таутомерияның ә серінен жартылай қ ос байланысты болады. Пептидтік байланыстағ ы: лактам – бұ л енолдық форма, лактим – бұ л кетондық формасы. Сондық тан, оның бойында айналыс болуы мү мкін емес, ал ол жай

ковалентті байланыстан біржарым есе мық ты болады.

Дисульфидтік байланыс – бұ л ковалентті байланыс. Бірақ биологиялық тұ рғ ыда ол пептидтік байланысқ а қ арағ анда ә лсіздеу. Бұ л ағ зада интенсивті ө тетін тотығ у-тотық сыздану ү дерістері арқ ылы тү сіндіріледі. Дисульфидтік байланыс бір полипептидтік тізбектің кез келген бө лігінде қ алыптасуы мү мкін. Бұ л жағ дайда, ол тізбекті майысқ ан (жартылай доғ а тә різдес) қ алпында ұ стайды. Егер дисульфидтік байланыс екі полипептидтік тізбектің арасында қ алыптасатын болса, онда ол екі молекуланы бір молекула ретінде қ алыптастырады.