![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Сын есімнің шырайлары
Екі заттың сын-сипатының бір-бірінен артық немесе кем екенін көрсету үшін, шырай жұрнақтары қолданылады. Салыстырмалы шырай-бір заттың сындық белгісін екінші затпен салыстырып, кем не артық екенің білдіреді. -ырақ,-ірек,-рақ,-рек.Мыс:кішірек. -лау,-леу,-дау,-деу,-тау,-теу.Мыс:ақтау, биіктеу. -қыл,-ғыл,-қылт,-ғылт,-ғылтым,-аң,шыл,-шіл,-қай,-ғыш,-шілтім,-ілдір,-ша,-ше.Мыс.ақшыл, бозаң. Күшейтпелі шырай-белгілі бір сындық белгінің екіншісінен өте артық не өте кем екенің білдіреді. 1.Сын есімнің күшейткіш үстеумен (тым, өте, ең, аса,нақ, әбден т.б) тіркесуі арқылы жасалады.Мыс:тым ауыр, ең әдемі. 2.Сын есімнің алдынан күшейткіш буынның қосарлануы арқылы жасалады.Мыс:сап-сары,қып-қызыл. Сан есім Заттың саның ,ретін және қимылдың мөлшерін білдіреді.(қанша?неше?нешінші?нешеу?нешеден?) Рамына қарай 2 бөлінеді. 1.Дара сан есім-бір түбірден тұрады. Негізгі сан есім .Мыс:бес, жүз, екі мың. Туынды санесім.Мыс:ондаған, жетеу. 2.Күрделі сан есім- кемінде екі сөзден тұрады. Тіркескен сан есім Мыс: он бес,отыз бір Қосарланған сан есім Мыс: бес-он, он-оннан. Сан есімнің мағыналық түрлері; Есептік-нақты санды білдіреді.Мыс: бес, он. Реттік –заттың реттік қатарын білдіреді.Сан+(-ыншы,-інші-ншы,-нші).Мыс; екінші,оныншы. Жинақтық- жинақталған санды білдіреді. Сан+(-ау,-еу) (1,2,3,4,5,6,7 сандарына жалғанады) Мыс: біреу, екеу. Топтау-заттың санын топтап көрсетеді.Сан +шығыс септігі жалғауы. Мыс:үштен, он- оннан. Болжалдық –заттың санын болжап көрсетеді. 1.Сан +(-даған,-деген,-таған,-теген,-дай,-дей,-тай,- тей,) Мыс:жүздеген, қырықтай. 2.Сан +көптік жалғау +септік жалғау.Мыс: отыздарда,елулерге. 3.Сан мен жуық, шақты, тарта т.б шылаудың тіркесуі. Мыс:оншақты, онға жуық. 4. Екі түрлі санның қосарлануы. Мыс:екі-.үш. Бөлшектік –заттың бөлшектік санын білдіреді.Мыс: екіден бір, екі жарым,бір бүтін оннан екі. Есімдік Зат есім, сын есім және сан есімнің орнына қолданылатын сөз табы. Құрамына қарай екіге бөлінеді: 1. Дара есімдік-бір ғана түбірден тұрады. Мыс:мен, олар,біреу, барлық. 2.Күрделі есімдік- кемінде екі сөзднг тұрады. Қосарланған есімдік. Мыс:кімде-кім, өз-өзіне. Біріккен есімдік. Мыс:әлдеқашан, ешбір. Есімдіктің мағыналық түрлері: 1.Жіктеу есімдігі -белгілі бір жақ түрінде қолданылады.Мыс:жекеше:мен сен,ол. Көпше біз, сендер. 2. Сілтеу есімдігі-нұсқау және көрсету мағыналарын білдіреді. Мыс:ол, сол, бұл,анау, мынау. 3.Сұрау есімдігі-жауап алу мақсатында қойылған сұрақтар.Мыс: кім?не?неше?қалай? 4.Өздік есімдігі-әр-түрлі тұлғадағы өз деген бір ғана сөз.Мыс:өз,өзіміздің,өз-өзіне. 5.Жалпылау есімдігі-жалпылау , жинақтау мағынасын білдіреді.Мыс:барлық, бәрі, бүкіл. 6.Белгісіздік есімдігі-заттты, сыңдық белгіні, санмөлшерді, жорамалдап көрсетеді.Мыс: кейбіреу, әлдекім, бірнеше. 7.Болымсыздық есімдігі-болымсыздық мағынаны білдіреді.Мыс:еш +(кім, бір, қайда, қашан,т.б)дәнене, ештене.
|