Ысқарған сөздер-аббревиатура

Кө мекші сө здер- ө здеріне тә н лексикалық мағ ыналары слғ ындалғ ан лексикалық мағ ыналардан гө рі грамматикалық мағ ыналары басым болу себебінен кө бінесе ә р алуан грамматикалық қ атынастарды білдіріп, ә р қ илы грамматикалық қ ызмет атқ аратаын жә рдемші сө здер.

Одағ ай сө здер- ешқ андай да ақ иқ ат ұ ғ ымдарды білдірмейтін кө ң іл кү й сө здер.

Атаушы сө здер-есімдер, етістіктер -заттық ұ ғ ымдардың жә не ойша зат ретінде тұ спалданатын тү сініктердің аттарын сондай-ақ заттарғ а тә н ә р алуан тұ рақ ты белгілер жайындағ ы тү сініктердің атттарын білдіреді.

Зат есім. Қ ұ рылымы жағ ынан жалаң жә не кү рделі. Кү рделі зат есімге біріккен зат е., қ осарланғ ан, қ ұ рама, қ ысқ арғ ан зат есмдер.

Сын есім. Сын есімде адьективтік жә не адвербиалық қ ызметі бар.

Шырай тү рлері. ж Ай негізгі шырай, салыстырмалы, кү шейтпелі, асырмалы.

Етістіктерді функциясы жағ ынан амал ә рекет (босат, кө тер) қ имыл-қ озғ алыс(ауна, аудар,) қ алып-сапа (жат, жантай) ойлау-сө йлеу(айт, сө йле) ө су-ө ну(балала, жапырақ та)бағ ыт-бағ дар(бар, кел)кө ң іл кү й, бейнелеу-еліктеу, дыбыс-сес, кө ру-есту, мінез-қ ұ лық. Етістіктер морфологиялық қ ұ рамы жағ ынан жалаң жә не кү рделі болып екіге бө лінеді. Жалаң етістіктерге тү бір етістіктер жә не жұ рнақ арқ ылы жасалғ ан туынды етістіктер жатады. Жалаң етістіктер тү бір жә не туынды етістіктер болып болінеды.

Есім негізді етістіктер: - ла-ле-да-де-та-те, -лан-лен-дан-ден-тан-тен, -лас-лес, -лат-лет, -а-е, -ай-ей, -қ ар-ғ ар, -ар-ер-р, -ал-ел, -ық -ік, -сы-сі, -сын-сін, -сыра-сіре-ырай-ірей.

Аналитикалық етістіктер- сыртқ ы қ ұ рылысы жағ ынан да мазмұ ны жағ ынан да аса бай, қ ызметі жағ ынан тө тенше ө рісті, ерекше категориясы. Мыс: шө лдеп кеттім, ұ йық тап қ алдым.

Етістіктің грамматикалық категориялары: етістік негізі-қ имыл атау категориясы-салт жә не сабақ ты-етіс-болымды жә не болымсыз-амалдың ө ту сипаты-есімшелер-кө семшелер-рай-шақ.

Амалдың ө ту сипаты категориясы- етістік формалары жү йесіндегі ө зіне лайық ерекше мазмұ ны мен арнаулы морфемалары бар грамматикалық қ ұ былыс.

Есімшелер категориясы- кө птік, септік, тә уелдік, жіктік жалғ аулар да тү рленіп сө йлемде барлық мү ше бола алатын морфологиялық жә не синтаксистік сипаттары ба, амал-ә рекеттің атауы болу, семантикасы мен шақ тық ұ ғ ымды білдіру қ абілеттері де бар телі формалар.

Кө семшелер категориясы- арнаулы қ осымшалар арқ ылы жасалып тиісті дә режеде шақ тық, модальдік жә не басқ а мә ндерді білдіретінерекше формалар.

Рай категориясы- сө йлеуші лебізінің ақ иқ ат шындық қ а қ атысын білдіретін тілдегі тиісті фонетикалық, лексикалық, грамматикалық тә сілдер, жә не олар арқ ылы берілу жү йесі модальдік арай категориясы дейді.

Ашық рай(индикатив)

Неғ айбыл(ирреалды) рай- амалдың айқ ын емес екенін білдіретін негативтік спат

Бұ йрық рай (императив)

Ө ткен шақ - анық айғ ақ ты, танық айғ ақ сыз, неғ айбыл, ауыспалы 3еу Анық - -ды-ғ ан-атын-ып еді-ғ ан еді-ушы еді-тұ р, жү р, жатыр. Танық -ып-ғ ан екен-а+ды екен. Неғ айбыл- -мақ еді.

Келер шақ формалары: жалпы-анық, болжалды, мақ сатты-арнаулы 3 еу

Ү стеу. Морфологиялық жағ ынан тү рлербейтінлексика-семантикалық жағ ынан ө з алдында топ болып қ алыптасып, сө йлемде пысық тауыш қ ызметінде жұ мсалатын сө здер. 1) негізгі ү стеу, 2) туынды ү стеу. Туынды ү стеулер 2 ге бө лінеді: Жалаң жә не кү рделі. Жалаң - тү рлі қ осымшалар арқ ылы жасалады: -ша-ше-лай-лей-дайын-дейін-шалық -шылап-шілеп-қ ары-кері-ын-ін-сын-сін. Кү рделі туынды ү ст. 2 я одан кө п сө здермен тіркесіп жасалғ ан ү стеулер. 3 тү рлі жолмен жасалады. Басқ а сө з таптарының бірігуімен; биыл. Қ осарлану арқ ылы, Грамматикалық Идиомаланғ ан тұ рақ ты тіркестер.