Төртінші тармақтың өткізгіштігі

мұ ндағ ы активті ө ткізгіштік;

- реактивті сыйымдылық тың ө ткізгіштігі.

Идеал сыйымдылық ты элементтің немесе элементтің сыйымдылық кедергісіне байланысты ө ткізгіштігін реактивті сыйымдылық тық ө ткізгіштік деп атайды.

Бесінші тармақ тың ө ткізгіштігі

Егер тармақ тардың ө ткізгіштіктерінің мә ндерін (4.1) тең деуіне қ ойса, онда

мұ ндағ ы

-тізбектің қ орытқ ы активті ө ткізгіштігі;

- тізбектің қ орытқ ы реактивті индуктивтік ө ткізгіштігі.

- тізбектің қ орытқ ы реактивті сыйымдылық тық ө ткізгіштігі.

-тізбектің реактивті ө ткізгіштігі.

Индуктивтік жә не сыйымдылық тық ө ткізгіштіктердің ө зара қ атынасына байланысты тізбек индуктивті немесе сыйымдылық ты сипатты болады. Егер болса, онда тізбек индуктивті сипатты болады. болса, онда тізбек сыйымдылық ты.

Жалпы алғ анда, тізбектің қ орытқ ы активті жә не реактивті ө ткізгіштіктері элементтері біртекті ө ткізгіштіктерін қ осу арқ ылы анық талады:

Бұ дан кез келген параллель тізбекті 3 параметрлі тізбекке келтіруге жә не оны ө ткізгіштіктері арқ ылы ө рнектелген орынбасарлық схемамен кескіндеуге (4.2б, в, г - суреттер) болады деген қ орытынды туады. Параллель тізбектің параметрлерін ө ткізгіштіктер арқ ылы ө рнектеп ө ткізгіштіктер арқ ылы орынбасарлық сұ лбамен кескіндеу қ олайлы жә не оларды есептеуді оң айлатады. (4.1 жә не 4.2 ө рнектерін салыстырың ыз)

Кирхгофтың 1 заң ы бойынша тізбектің толық тогы

Жалпы алғ анда, параллель тізбектің қ орытқ ы акивті, индуктивтік жә не сиымдылық тық токтары элементтердің біртекті токтарын қ осу арқ ылы анық талады.

Ү ш параметрлі тізбектің (4.3, а-сурет) кернеуі мен токтарының векторлық диаграммасы 4.3. б-суретте келтірілген (мұ нда , , деп алынғ ан)

4.3-сурет

Индуктивтік ток пен cыйымдылық тық ток фазалары қ арама-қ арсы болғ андық тан бір-бірінен игеріліп қ алып отырады. Ендеше тізбектің реактив тогы . Бұ дан тізбектің сипатының реактивті токтардың ара қ атынасымен анық талатындығ ы кө рініп тұ р: егер болса, онда -тізбек индуктивті, егер болса, онда тізбек сыйымдылық ты сипатты болады.

Активті, индуктивтік жә не сыйымдылық тық токтар фазалық ара қ атнасына байланысты ә рқ ашанда тік бұ рышты ү шбұ рыш қ ұ райды ( т.с.с.) Сондық тан оларды токтар ү шбұ рышы деп атайды.

Токтар ү шбұ рышында

Тізбек тармақ тарының токтары

Токтардың осы мә ндерін (4.3) тең дігіне қ ойса, онда толық ток

Егер токтар ү шбұ рышының барлық қ абырғ аларын, яғ ни токтарды, кернеуге бө лсе, онда ө ткізгіштіктер ү шбұ рышы алынады. Ө ткізгіштіктер ү шбұ рышында

,

Тізбектің активті қ уаты

Тізбектің реактивті индуктивтік қ уаты

Тізбектің реактивті сыйымдылық тық қ уаты

Тізбектің толық қ уаты

Егер болса, онда , , - тізбек резистивті сипатты, ток пен кернеу фазалас болады.

Индуктивті жә не сыйымдылық ты элементтері параллель жалғ анғ ан тізбекте кернеу мен токтың фазалас келу қ ұ былысын токтар резонансы деп атайды. Тізбектің резонанстық кү йге келуі ү шін онда параллель жалғ анғ ан индуктивті жә не сыйымдылық ты элементтердің болуы жә не олардың реактивті ө ткізгіштіктерінің ө зара тең, яғ ни болуы шарт. Жалпы алғ анда, тізбекті резонанстық кү йге жиілікті, индуктивтілікті немесе сыйымдылық ты реттеу арқ ылы келтіруге болады.

Токтар резонансы кезінде болғ андық тан , , жә не толық ток кө зінің минимал мә нін қ абылдайды, яғ ни . Егер болса, онда яғ ни реактивті элементтердің токтары толық токтан артық болады.

яғ ни активті қ уаттың толық қ уатқ а қ атынасын қ уат коэффициенті деп атайды. Қ уат коэффициенті уақ ыт бірлігі ішінде қ абылдағ ышқ а келіп тү скен электр энергиясының (толық қ уаттың) қ андай бө лігінің басқ а энергияғ а қ айтымсыз тү рленгендігін (активті қ уат) кө рсетеді. Сондық тан ол электрлік қ ондырғ ының басты энергетикалық кө рсеткіштерінің бірі болып табылады: қ уат коэффициенті неғ ұ рлым жоғ ары болса, электр қ абылдағ ышқ а берілген энергия соғ ұ рлым толық пайдаланылады.

Қ уат коэффициенті, оның ө рнегінен кө рініп тұ рғ андай,

Толық қ уаттағ ы активті жә не реактивті қ уаттардың ара қ атынасынан тә уелді. Ол ө зінің максимал мә нін болғ анда, яғ ни токтар резонансы кезінде қ абылдайды. Индуктивті жә не сыйымдылық ты элементтердің арасында ү немі энергия алмасуы болып отыратындық тан, олардың реактивті қ уаттары бірін-бірі тең геріп отырады.