Кіріспе. І бөлім. Инфляцияның теориялық аспектілері

Жоспар

Кіріспе----------------------------------------------------------------------------3

І бө лім. Инфляцияның теориялық аспектілері

1.1 Инфляция тү сінігі, пайда болу себептері------------------------------------------ 5

1.2 Инфляцияның тү рлері мен факторлары------------------------------------------- 8

1.3 Инфляция ә леуметтік-экономикалық салдары---------------------------------- 14

ІІ бө лім. Қ азақ стан Республикасындағ ы инфляция жә не оны реттеу негіздері

2.1 Қ азақ стандағ ы инфляцияның пайда болуы жә не оның ерекшеліктері---- 18

2.2 Қ азақ стан Республикасындағ ы инфляцияның қ азіргі кездегі

даму қ арқ ынын талдау-------------------------------------------------------------------- 20

2.3 Инфляция салдарынан туындайтын проблемаларды талдау---------------- 24

ІІІ бө лім. Инфляциямен кү ресу шараларын жетілдіру жолдары

3.1 Қ Р инфляцияғ а қ арсы кү ресінің болашақ қ а арналғ ан бағ ыттары --------- 28

3.2 Инфляцияғ а қ арсы саясатын жетілдіру жолдары------------------------------ 32

3.3 Қ азақ стан Республикасының инфляцияғ а қ арсы 2009-2010 жылдарғ аарналғ ан іс-қ имыл жоспары------------------------------------------------------------- 38

Қ орытынды--------------------------------------------------------------------41

Қ олданылғ ан ә дебиеттер тізімі------------------------------------------43

Кіріспе

Курстық жұ мыстың ө зектілігі: Қ азіргі таң да инфляция Қ азақ стан Республикасының ең ө зекті мә селелердің бірі болып отыр. Еліміздің президенті Нұ рсұ лтан Ә бішұ лы Назарбаев 19-сә уір, 2006 жылы айтқ андай: «2002-2005 жылдары жыл сайынғ ы шығ ын 27, 5 пайызды қ ұ раса, ақ шамен есептегенде ішкі жалпы ө німнің ө суі 53, 2 пайызды қ ұ рағ ан. Экономиканың қ ызуы кө теріле бастағ анын біз сезіп отырмыз», соғ ан қ арағ анда кейбір экономистердің айтып жү рген пікірлері бекер емес: «инфляция ырық қ а кө нбейтін дең гейге жетеді, экономиканың қ ызуы кө теріледі, яғ ни Қ азақ стан «Голланд ауруының» алдында тұ р». Сонымен енді Қ азақ станда тез арада шешуге қ ажетті пробемалардың бірі – инфляция. /1, 7б./

Курстық жұ мыстың мақ саты – инфляцияның пайда болатын себептерін толығ ымен анық тап жә не бағ а беріп, одан туатын салдарымен кү ресудің жаң а жолдарын іздестіру.

Курстық жұ мыстың міндеттері:

- инфляцияның ә леуметтік-экономикалық қ ұ былысқ а ә серін анық тау;

- Қ Р инфляциялық жағ дайын талдау;

- инфляция мә селелерін талдаудағ ы перспективаларын қ арастыру.

Экономикалық қ ұ былыс ретінде инфляция кө птен бері ө мір сү ріп келеді. Оны тіпті ақ шаның қ ызметімен тығ ыз байланысты деп санайды. «Инфляция» термині (латынның inflasio сө зінен шық қ ан – кебіну, ісіну) ақ ша айналысына қ атысты ХІХ ғ асырдың орта шенінде пайда болды жә не АҚ Ш – тың Азамат соғ ысы жылдары (1861-1865) қ ағ аз долларының қ исапсыз кө п шығ арылуымен байланысты болды. ХІХ ғ асырда бұ л термин сондай-ақ Англия мен Францияда қ олданылды. Экономикалық ә дебиеттерде инфляция ұ ғ ымы ХХ ғ асырда бірінші дү ниежү зілік соғ ыстан кейін кең інен таралды, ал бұ рынғ ы кең естік экономикалық ә дебиеттерде 20-жылдары жазыла бастады.

Сонымен, инфляция дегеніміз – бағ алардың жалпы ө суі, табыстардың қ ұ нсыздануы. Елдегі тауар рыноктарының кө бінде тепе – тендік бұ зылса, бағ алар тоқ таусыз ө седі. Инфляция – бұ л жалпы ұ сыныс пен сұ раным ұ сынымнан артық болса, бұ л тауарғ а бағ а дең гейі ө седі. Бірақ мұ ндай жекелеген нарық сә йкессіздігі инфляцияны қ алыптастармайды. Инфляция – бұ л нарық тың кө бінде сұ ранымның артуынан қ алыптасқ ан тепе – тең діктің бұ зылуына байланысты пайда болғ ан елдегі бағ а дең гейінің жалпы ө суі.

Инфляцияның салдары ө те кү рделі де кө п қ ырлы. Қ арқ ыны баяу инфляция бағ а дең гейі мен пайда нормасын ө сіреді, сондық тан экономикалық жағ дайын уақ ытша жандануына ық пал жасайтын фактор болады. Бірақ, уақ ыт артып инфляция терең дегенде ол ұ дайы ө ндірістің кедергісіне айналады, қ оғ амда экономикалық жә не ә леуметтік жағ дай қ иындайды.

Экономиканың интернациялануы (ұ лттық шең берден шығ уы) инфляцияның бір елден екінші елге ауысуына мү мкіндік береді, бұ л халық аралық валюта жә не тө лем қ атынастарын қ иындатады. Инфляцияның негізгі себептері: ақ ша тауарларды сатып алу қ абілеті, кү шті валютамен салыстырғ анда қ ұ нсызданады. Инфляцияны былай тү сіндіру, яғ ни ақ шаның алтынғ а қ атысты қ ұ нсыздануы, алтынды бұ рынғ ыша ақ ша сияқ ты жалпылама эквивалент деп қ арастыруда жатыр. Ең алдымен, бағ аның ө суі – тауарғ а сұ раныстың оның ұ сынысынан артық болуымен байланысты

Инфляцияғ а қ арсы саясатты сипаттағ анда, екі ә дістемені бө ліп айтуғ а болады. Бірінші ә дістеме шең берінде белсенді бюджет саясаты жү ргізіледі – сұ ранымғ а ық пал жасау мақ сатында мемлекеттік шығ ындар мен салық тар реттеледі. Инфляция жағ дайында мемлекет шығ ындарын қ ысқ артып, салық тарды кө тереді. Осының нә тижесінде сұ раным қ ысқ арады, инфляция қ арқ ыны тө мендейді. Бірақ сонымен бірге ө ндіріс ө суі де қ ұ рып, жұ мыссыздық ты арттырып жіберуі мү мкін. Ол қ оғ ам ү шін инфляцияны тежеудің қ ұ ны болады. Қ ұ лдырау жағ дайында бюджет саясаты сұ ранымды кең ейтуге бағ ытталады.

ХХ ғ асырдың екінші жартысында жұ мыспен толық қ амту, еркін бә секелік нарық жағ дайы, бағ алардың ұ зақ мерзімдік тұ рақ тылығ ы ә лемнің бірде-бір елінде қ атар қ алыптаспағ анын айту қ ажет. Бұ л кезең де бағ алар тоқ таусыз ө сіп отырды, ал 60-шы жылдардың соң ынан бастап экономиканың қ ұ лдырау жағ дайында да бағ алар ө сті. Дағ дарыс фазасында бағ алардың ө суі ХІХ ғ асырдағ ы циклдер ү шін болмағ ан жағ дай. Бұ л қ ұ былыс экономикада «стагфляция» деп аталады.

Қ азақ станда 2001-2003 ж.ж. арналғ ан Ұ лттық ө ндірісті дамыту бағ дарламасы жасалғ ан болатын. Қ азақ стан Ү кіметі 2001-2005 ж.ж., арналғ ан қ ысқ а мерзімдік Ұ лттық ө ндіріс салаларын қ олдау бағ дарламасын бекітті.Соң ғ ы жылдары Қ азақ стандағ ы Аграрлық саясаттың бағ дарламасы жасалуда..

Курстық жұ мыстың зерттеу пә ні – кез-келген нарық тық экономикағ а тә н ү лкен мә селелердің бірі – инфляция табиғ аты, пайда болу себептері мен салдары, онымен кү ресу жолдары.

Курстық жұ мыстың объектісі – Қ азақ стан Республикасының экономикасындағ ы инфляция қ арқ ыны.

Курстық жұ мысты жазу барысында Қ азақ стан Республикасының Заң дар жинағ ы, статистикалық ақ парат кө здері, нормативті актілер, мерзімді басылымдар, сонымен қ атар шетелдік жә не отандық ә дебиеттер қ олданылды.