Оршаған орта

Қ оршағ ан орта сапасын жақ сарту мақ сатында, атап айтқ анда атмосфералық ауа сапасын жақ сарту мақ сатында, Осло қ аласында (Норвегия), ол 2003 жылы БҰ Ұ «Еуропаның орнық ты қ аласы» болып танылғ ан, 20 ғ асырдың 90 –шы жылдардың бойында атмосферағ а қ атты заттардың, кү кірт қ ышқ ылының, қ орғ асын жә не азот оксидінің шығ арылыуын тө мендету бойынша бағ дарлама іске асырылды. Шығ арылулар кө лемін азайту қ ажеттігін туғ ызғ ан себеп, ол жекелеген аудандардағ ы ауаның газдануы дең гейінің артуы салдарынан балалар арасында астама жә не басқ а да тыныс ө кпе ауруларының ұ лғ аю болып табылды. Ластанудың негізгі себебі қ аладағ ы қ арқ ынды автомобиль қ озғ алысы болып табылғ ан. Берілген проблеманың неігзгі шешімі қ оғ амдық кө лік жү йесін дамыту, атап айтқ анда, пайдалануғ а трамвайларды, жерасты қ оғ амдық кө лігінің жү йесін жә не электотоғ ымен жұ мыс істейтін монорельсті поездарды енгізу болып табылды (тоқ кө зі – гидроэнергетика). Сондай-ақ жеке автокө лікке шығ ыс газдарын каталитикалық ө ртеушілер орнату міндетті болды. Осло қ аласындағ ы кө лік қ озғ алысы жү йесін жақ сарту ү шін, атап айтқ анда, метро желілерін кең ейту ү шін қ ала ә кімшілігі орталық ү кіметтен қ аржыландыру алады.

Германия жел энергиясын пайдалану бойынша ә лемде бірінші орын жә не кү н энергиясын пайдалану бойынша екінші (Жапониядан кейінгі) орын алады. «Жаң аратын энергия туралы» заң ә рекет етеді: кү н немесе жел кө мегімен ө ндірілген ә рбір киловатт-сағ ат ү шін ү кіметі ө ндірушіге 48 цент тө лейді, бұ л кө мір есебінен ө ндірілетін энергияның нарық тық бағ асынан - 5 цент, ә лде қ айда артық. Нә тижесінде қ азіргі уақ ытта елде 14 мың жел жә не 80 мың нан астам кү ндік ө ндірісітікқ ондырғ ылар орналасқ ан жә не жыл сайын баламалы энергия кө здеріне инвестициялар шамамен 6 млрд. евродан қ ұ ралады. Геттеборн ауылының маң ында 2008 жылғ а арай ә лемдегі ең ірі кү н электрстанциясы салынады, қ уаттылығ ы 8, 2 МВт қ ұ ны 35 млн. евро.

Ү кімет кіші қ уатты кү н кө зімен су жылытатын қ ондырғ ыларғ а инвестицияларды салуды жалғ астыруды жоспарлауда. Кү н кө зімен су жылытатын қ ондырғ ыларғ а ие болғ ысы келетін неміс отбасы кү н колеккторлары орналастырылғ ан ә рбір шаршы метр ү шін 110 евродан алуы мү мкін. 1999 жылдан бастап ГФР мемлекеттік бюджетінен бұ л бағ дарламаны іске асыру мақ сатында 2, 7 млрд. евро бө лінген.

Кү н энергетикасын дамыту тек қ ана қ ана қ оршағ ан ортаны қ орғ ауғ а кө мектеспейді, сонымен қ атар жаң а жұ мыс орындарын қ ұ рады. 2004 жылы саладағ ы жұ мыспен қ амтылғ андардың саны 4 мың адамғ а артып, 16 мың адамғ а дейін жетті. Перспективада, неміс мамандарының есебі бойынша, кү н энергетикалық қ ондырғ ыларын салу, жө ндеу жә не қ ызмет кө рсету ГФР шамамен 100 мың адамды тұ рақ ты жұ мыспен қ амтамаыз ете алады.

Цюриха имиджі кү н энергиясының биржасын қ ұ ру идеясынының арқ асында жаң а экологиялық сипат алды. 1997 жылдың мамырынан бастап Цюриха электростанциясының клиенттері электр энергиясының орнына кү н энергиясын алу мү мкіншілігін алды, осылайша олар қ аражаттың алты есе ү немделуін қ амтамасыз етті жә не экологиялық энергетиканы қ олдауда ө з ү лесін қ осты.

Ұ сынысты халық ө те жақ сы қ абылдады, ө те қ ық а мерзмінің ішінде алғ ашқ ы кү н қ ондырғ ылары ө ндіруі мү мкіндігіенен екі есе асатын мө лшерде кү н энергиясына тапсырыс тү сті. Электростанция клиенттерінің 3% кү н энергиясының биржасына қ атысады. Ү лкен сұ раныстың арқ асында алғ ашқ ы биржаның басталуынан кейінгі 20 ай ішінде жалпы қ уаты 365 мың квт.с. болатын 16 жаң а кү н қ ондырғ ыларын қ осу мү мкін болды, осы сияқ ты жалпы желіге қ осулар одан ә рі ү здіксіз жалғ асуда.

Цюрих электростанциясы ө зіне жеткізушілер мен клиенттер рарасындағ ы белсенді делдал ролін алады. Ол кү н энергиясын сатып алады, сонан кейін оны қ осмыша қ ұ нсыз барлық жеткізулердің аралас бағ асымен сатады. Кү н энергиясын жеткізушілер ө з қ ондырғ ыларын салады жә не оларды қ ала ішінде саылнғ ан алаң дарда ө з қ алауы бойынша орналастырады. Бұ л ү шін электростанция 20 жыл мерзімінде кү н энергиясын тұ рақ ты бағ амен сатуды кепіл етеді.

Раухалахти (Финляндия) қ аласында мақ саты жылу мен электр тоғ ын стандартты (кө мір, газ) жә не баламалы (торф, биомасса, ө нірістік қ алдық тар) кө здерді пайдалан отырып ө ндіру ә дістерін біріктіру болып табылатын жоба іске асырылды. Жоба целлюлоз-қ ағ аз ө неркә сібі жә не басқ а да ө ң деуші ө неркә сіп ө кілдерінің, сондай-ақ жергілікті билік органының қ атысумен іске асырылды. Кә сіпорындардың шығ ыс тесіктеріне қ ойылғ ан фильтрлер атфмосферағ а шығ арылатын зиянды заттардың кө лемін екі есеге азайтуғ а кө мектесті. Жоба жылу кө зі ретінде ө ндірістікжә неқ аланың тіршілік ә рекеті қ алдық тарын қ олданудың негіздемесін растады. Азғ ана инвестицияларғ а қ арамастан, мұ ндай кә сіпорындар рентабелді жә не ү здіксіз энергия ө ндіру тұ рғ ысында сенімді болып шық ты.