Сәтбаев туралы қысқаша мәлімет

Сә тбаев Қ аныш Имантайұ лы (1899-1964) — аса кө рнекті қ азақ геологы, қ оғ ам қ айраткері, Қ азақ КСР Ғ ылым академиясын ұ йымдастырушы жә не оның тұ ң ғ ыш президенті, Қ азақ КСР академиясының академигі, қ азақ стандық металло-гения мектебінің негізін қ алаушы. Туғ ан жері - бұ рынғ ы Семей губерниясының Павлодар ү йезің дегі Ақ қ елін болысы (қ азіргі Павлодар облысының Баянауыл ауданы).

Геолгиялық барлау мамаң дығ ы бойынша Томск технологиялық институтының тау-кен факультетін бітіріп келгеннен кейінгі Қ.Сә тбаевтың бү кіл ө мірі Қ азақ станның минералдық ресурстарын жә не рудалық кендер генеологиясын зерттеуге арналғ ан. Оның геологиядан басқ а ғ ылымдардан да; медениет саласың да да; тарихта да қ алдырғ ан ізі сайрап жатыр. Екінші дү ниежү зілік соғ ыс аяқ талуғ а тақ ағ анда, жағ дайдың аса қ иын ауырлығ ына қ арамастан, Қ азақ КСР Ғ ылым академиясының ұ йымдастыру жұ мысына басшы болып, оның ісіне бел шеше араласуы ұ лыларғ а тә н кө регең діктің белгісі еді. Оның қ алдырғ ан ғ ылыми бай мұ раларының ішінде, ә сіресе, Жезқ азғ ан кені туралы зерттеулерінің, Сарыарқ ының металлогең дік жә не болжам карталары жө ніндегі ең бектерінің мә ні ерекше. Жезқ азғ анның ірі мыс рудалы аудандар қ атарына жатуы - кезінде осы кеннің жоспарлы тү рде кең масштабтағ ы барлау жұ мыстарын ұ йымдастыруғ а болатын ірі объекті екенін дә лелдеп берген Қ аныш Сә тбаев ең бегінің нә тижесі. Сондай-ақ, ол минералдық шикізатқ а бай Сарыарқ а, кенді Алтай, Қ арағ анды, Қ аратау секілді аймақ тарғ а да ерекше назар аудара зарттеп, олардың кең дерінің стратиграфиясы, тектоникасы, қ ұ рылысы, металлогениясы, неохимиясы жә не шығ у тегі туралы маң ызды ғ ылыми қ орытындылар жасады, ғ ылымғ а формациялық метоллонегдік анализдің кешендік ә дісін енгізді.

Кө птеген тә жірибелі мамандар қ атыстырыла отырып, Қ аныш Сә тбаевтың басшылығ ымен бірнеше жылдар бойы жү ргізілген тынымсыз ең бектің нә тижесінде Сарыарқ аның металлогендік жә не болжам карталары жасалды. Оны ө ндіріске ендіру арқ ылы Сарыарқ а аймағ ында қ ара, тү сті жә не сирек металдардың біраз жаң а кендері ашылды. Біраз кендерге бү тіндей жаң а ө ндірістік бағ а берілді.

Ол Қ арағ аң дыда металлургиялық завод салуда, Қ останай, Алтай темір жә не маранец, Қ аратаудың фосфорит кендерін жә не осылар секілді кө птеген ірі нысандарды игеруге, Ертіс-Қ арағ анды каналының қ азылуына, біраз ғ ылыми-зерттеу институттарының ашылуына тікелей араласып, зор ең бек сің ірді, Қ азақ стан ғ алымдарының зор армиясының ақ ылшысы, тә рбиешісі болды.

Ол - геология ғ ылымына қ атысты ә лемдік, одақ тық, қ азақ стандық тү рлі дә режедегі толып жатқ ан комиссиялардың, комитеттердің мү шесі, басшыларының бірі; бірнеше мә рте КСРО жә не Қ азақ КСР Жоғ арғ ы Кең естерінің депутаты; СОКП съездерінің делегаты, КСРО Министрлер Кең есі жанындағ ы Лениндік жә не Мемлекеттік сыйлық тар жө ніндегі комитеттің презвдиумының мү шесі. Ол тө рт рет Ленин орденімен, Екінші дә рижелі Отан соғ ысы орденімен марапатталып, КСРО Мемлекеттік жә не Лениндік сыйлық тардың иегері боғ ан. Оның есімі институттар мен кенметаллургия комбинаттарына, Қ азақ стан қ алаларының кө шелеріне, мектептер мен шаруашылық аттарына берілген. Сондай-ақ Алатаудың бір шың ы мен мұ здағ ы, Қ аратаудағ ы ванадий кенінің рудасынан табылғ ан бір минерал (сатбаевит) оның атымен аталады. Оғ ан арналғ ан бірнеше мұ ражайлар бар.