Начное сонца51.

Наўрад ці такая кампазіцыя магла вы-

працавацца стыхійна, адвольнай кампаноў-

кай на плоскасці прасніцы агульнаеўра-

пейскіх матываў разьбы — шматпрамен-

ных разетак і трохгранных зубчыкаў.

Прасніца._1920-я гады. Дрэва, разьба. Камя-

нецкі раён. Музей старажытнабеларускай

культуры Акадэміі навук Беларусі (МСБК).

Магчымы, праўда, уппыў міжэтнічных кан-

тактаў, і якімі б малаверагоднымі (з-за зна-

чнай адпегласці) яны ні здавапіся, падставы

дпя такога меркавання ёсць: па ўспамінах

старажылаў, у час першай сусветнай вайны

некаторыя былі ў бежанцах на рускай Поў-

начы. Аднак падобная кампазіцыя сустра-

каецца і на больш ранніх узорах, што свед-

Чыць пра старажытнасць дэкору. У гэтых

адносінах асаблівую цікавасць мае назіран-

не Б.Рыбакова пра падабенства паўночна-

рускіх і сербскіх прасніц, «хоць паміж імі

ляжыць адлегласць у 2000 км, і ні пра якія

ўзаемаўплывы, зразумела, не можа быць і

гаворкі»52. Вучоны тлумачыць гэтае пада-

бенства старажытнасцю матываў, што, ві-

даць, можна аднесці і да заходнепалескіх

прасніц, што захавапі старажытную трады-

цыю ў вузкім рэгіёне. Дарэчы тут прыга-

даць палескі архітэктурны дэкор на фран-

тонах жылля, што ўяўляе сабой параўнаўча

познюю інтэрпрэтацыю старажытнай кам-

пазіцыі касмаганічнага характару.

Крыху наводшыбе знаходзіцца яшчэ адна

гапіна дзейнасці разьбяроў па дрэве, канча-

тковым прадуктам якой з'яўлялася не сама

разьба, а адбіткі з яе, але тьім большы во-

Пыт трэба было мець, каб дакладна выра-

заць штампы-матрыцы. Гаворка ідзе пра

пернікавыя і набоечныя дошкі, вядомыя

многім еўрапейскім народам. Хоць на пра-

цягу стагоддзяў гэта было гарадскім рамя-

ством, сюжэты і характар разьбы настолькі

традыцыйныя, што без якіх-небудзь агаво-

рак і набойку, і пернікавае рамяство адно-

Сяць да народнага мастацтва.

Дошкі для друкавання пернікаў у многім

падобныя на аналагічныя формы дпя вы-

рабу кафлі. Час з'яўлення пернікавых до-

Шак вызначыць цяжка, але па некаторых

меркаваннях яны быпі вядомыя ўжо ў Ста-

ражытнай Русі53. У Беларусі майстры па вы-

печцы пернікаў згадваюцца ў архіўных ма-

Тэрыялах 17 ст.54 Як сцвярджаюць даслед-

чыкі, пернікі, здаўна абавязковыя пры

выкананні пэўных абрадаў55, былі пашы-

раны як сярод маёмасных класаў, так і ў

простанароддзі. Сюжэты пернікавых дошак

розныя, прычым большасць з іх досыць

Старажытнага агульнаславянскага пахо-

Джання. Найбольш папулярныя выявы каня,

пеўня, казы, рыбы, чалавека (жытняя баба,