Паненка). Самабытнасцю вызначаюцца мя-

довыя пернікі г.Ветка Гомельскай вобласці,

на якіх адпюстроўвалася дрэва з надпісам

«Салодкае дрэва»56.

Мастацкая апрацоўка дрэва

Вадомыя пернікавыя дошкі 19 — пачатку

20 стагоддзя досыць умоўна, абагульнена,

у наіўна-рэалістычным плане трактуюць

жывыя формы, добра ўлічваючы магчы-

масці такога матэрыяпу, як цеста, дзе дро-

бная дэталізацыя ў адрозненне ад гліны

недапушчальная. Нават просты пералік

матываў разьбы на пернікавых дошках пе-

раконвае, што ідуць яны з глыбокай ста-

ражытнасці, калі іх выразалі з яўна ма-

гічнымі мэтамі. Вобразы каня, пеўня ў спа-

вянскай абраднасці ўжо згадвапіся, варта

яшчэ ўспомніць матыў казла ў беларускай

земляробчай магіі. Адгалоскі вераванняў і

забабонаў, звязаных з гэтай жывёлінай,

адзначаліся яшчэ і ў пачатку 20 ст., сярод

іх — звычай хадзіць на Капяды «з казою» і

адпаведнымі песнямі:

Дзе казёл ходзіць, там жыта родзіць,

Дзе пабягае, там вылягае.

Дзе казёл рогам, там жыта стогам,

Дзе казёл хвастом, там жыта кустом.

Дзе казёл нагою, там жыта капою57.

Напрыканцы 19 ст. сімвалічнае значэнне

Прасніца. Канец 19 cm. Дрэва, разьба. Ра-

дасць Камянецкага раёна.

гэтых вобразаў паступова забываецца,

што, аднак, не паўплывапа на фармальны

бок разьбяных вырабаў. Вобразы тракту-

юцца амапь гэтак жа, як і стагоддзі раней,

і нават гарадскія майстэрні не імкнуцца ад-

Ступаць ад старажытных традыцый. Такое

нежаданне тлумачыцца, безумоўна, най-

большым попытам менавіта тых пернікаў,

дзе былі адлюстраваны добра вядомыя

Трэдыцыйныя матывы.

Выявы птушак і жывёл на старых дошках

выпучаюцца характэрнай профільнай тра-

ктоўкай, умоўнасцю і своеасеблівай ману-

ментапьнасцю. Ім не ўласцівая тая дэка-

ратыўная ўзорыстасць, якая адрознівае ру-

скія пернікавыя дошкі таго ж перыяду. У

гэтых адносінах беларускія дошкі бліжэй да

польскіх, хоць апошнія, пры ўсёй іх ар-

хаічнай наіўна-рэалістычнай трактоўцы, так-

сама нярэдка аздоблены дэкаратыўнымі

нарэзкамі. Беларускія ж формы выразаны

вяпікімі выемкамі, а абагульненыя абрысы

фігур абведзены ўпэўненымі сакавітымі

лініямі. Старажытньія зааморфныя матывы

амаль не адчулі ўппыву іншых мастацкіх

Валак. Пачатак 20 cm. Дрэва, разьба. За-

святое Пухавіцкага раёна.

Валак. Сярэдзіна 19 cm. Дрэва, разьба. Кук-

лічы Чачэрскага раёна. БДМНАП.

Народнае мастацтва Беларусі

тэхнік і сацыяльна-бытавых укладаў. Усё

гэта дае падставу казаць пра пернікавыя

дошкі як адзін з самых старажытных,

традыцыйных і тыповых помнікаў народнага