Скага мастацтва. На працягу 14—18 ста-

годдзяў развіццё скульптуры адзначана

ўсімі вядомымі ў заходнееўрапейскім ма-

стацтве стылямі. У той жа час старажытна-

рускія і заходнееўрапейскія мастацкія тра-

дыцыі творча засвойваліся і перапрацоўва-

ліся мясцовымі майстрамі70. Асаблівым

Укрыжаванне. Пачатак 20 cm. Дрэва, разь-

ба, паліхромія. Нясвіжскі раён.

M m

Народнае мастацтва Беларусі

Каларытам вызначаюцца работы мясцовых

разьбяроў, звязаных з уніяцкай царквою.

Сваім творам яны надавалі непаўторную,

характэрную своеасаблівасць, рэалісты-

чнасць, іх вобразы прыземленыя, жэсты

крыху вуглаватыя і натуральныя. Прыкмет-

ны ўплыў народных густаў і ўяўленняў —

Характэрная рыса беларускай школы разь-

бы, якая ў 18 ст. «цалкам змыкалася з «ся-

лянскім» барока і паступова трансфармава-

лася ў народнае мастацтва»71.

Драўляная скульптура 19 — пачатку 20

стагоддзя — гэта ўжо цалкам народнае

мастацтва, якое ўзяло ад прафесійных тво-

раў мінулага асноўныя кананічныя схемы,

але распрацавала іх у адпаведнасці з ула-

снымі густам і традыцыямі. Фігуры святых,

страціўшы правільнасць прапорцый, вый-

гралі ў выразнасці, непасрэднасці, яркасці

характарыстык. Мадонны сталі «пісанымі

прыгажунямі» з ярка-чырвонымі вуснамі і

румянымі шчокамі. Цела засмучанага Хры-

ста паказвалася нібы знявечаным нечалаве-

чым болем. Пятро і Павел нярэдка нагадва-

юць прысадзістыя сялянскія фігуры з мо-

Юрый Пераможац. Канец 19 cm. Дрэва,

разьба, паліхромія. Забалаць Воранаўскага

раёна. Нацыянальны мастацкі музей

(НММ).

цнымі жылістымі рукамі і заклапочанымі

тварамі (як у творах з в.Прошкава Глыбо-

цкага раёна, Музей старажытнабеларускай

культуры АН Беларусі). Прыёмы мастацкіх

вырашэнняў у такіх работах арганічна спа-

лучаюць кананізаваную пастаноўку фігуры,

Жэсты, выраз твару з чыста народным ра-

Зуменнем натуры, формы, фактуры.

Наколькі далёкія ад рэлігійных канонаў

быпі такія творы народных майстроў, свед-

чаць неаднаразовыя ўказы, што забаранялі

такую скульптуру, паколькі «дерзают

пстесыватн её самн неотесанные невежцы

М вместо сообразных святым н благообра-

Зным лмцам... болваны н нуды поста-

вляют...»72 Аднак гэтыя ўказы асаблівых

вынікаў не давалі. Народныя майстры па-

ранейшаму аздабляпі сваімі творамі сель-

скія храмы і асабліва крыжы, каплічкі, ме-

марыяльныя слупы і іншыя ўзоры малых

формаў. Беларускі падарожнік і даследчык

П.Шпілеўскі пісаў у сярэдзіне 19 ст.:

«...Погляд падарожніка, пры ўездзе ў Ня-

свіж, сустракае амаль на кожным кроку

драўляныя крыжы, крыжыкі і таксама ка-