Разны, ясны, вывераны.

Прасніцы-дошчачкі, што набылі пашырэн-

не разам з калаўротамі на пачатку 20 ст.,

ярка дэманструюць змены, якія адбыліся ў

Дэкоры на працягу першай паловы 20 ст.

Раннія ўзоры звяртаюць на сябе ўвагу пера-

Вагай трохгранна-выемчатай разьбы ста-

ражытнага сімвалічнага характару. Цэн-

Тральнае месца займаюць традыцыйныя

кругі-разеткі. Дробныя зубчыкі кампану-

юцца ў квадраты, прамавугольнікі, пілкі.

Разьба вызначаецца выразнасцю, строга-

сцю, нейкай асаблівай высакароднасцю.

Аднак большасць узораў сведчыць пра

тое, што ў 1920—30-я гады сімвалічны сэнс

Мастацкая апрацоўка дрэва

старажытных геаметрычных матываў стаў

забывацца. Майстры імкнуцца да рэалісты-

чнага адлюстравання рэчаіснасці, актыўна

ўключаюць у старажытны геаметрычны дэ-

кор сімвалічнага характару адпюстраванні

гапінак з лістамі, кветак, букетаў, сілуэты

птушак, нават цзлыя сюжэтныя сцэнкі:

пралля за працай, коннік і інш. Нярэдка

разьба ўкрывае ўсю лопасць, аднак, у

адрозненне ад аналагічных літоўскіх, поль-

скіх ці шведскіх прасніц-дошчачак, белару-

скія наскрозь ніколі не праразаліся, захоў-

ваючы натуральны масіў драўлянай ппос-

касці.

Пры ўсёй разнастайнасці дэкору на камя-

нецкіх прасніцах вылучаюцца тры асноўныя

віды кампазіцыі. Першы, найбольш пашы-

раны: вялікі круг-разетка ў цэнтры і не-

капькі меншых — уверсе і ўнізе. Цэнтра-

льны матыў звычайна абкружаны адным ці

некалькімі канцэнтрычнымі кругамі з

зубчыкаў рознага памеру і вызначаецца

дасканаласцю і выразнасцю. Другі від кам-

пазіцыі — буйны ромб у цэнтры, нарэзаны

дробнымі зубчыкамі; трэці — круг-разетка

Прасніца. 1937. Дрэва, разьба, расфарбоў-

ка. Жылічы Камянецкага раёна.

Народнае мастацтва Беларусі

ў цэнтры і вялікі прамавугольнік з зубчыкаў

у ніжняй частцы лопасці. Свабодная ппошча

поля запоўнена разеткамі, зубчыкамі,

раслінным узорам.

Кампазіцыя дэкору на камянецкіх прас-

ніцах асабліва цікавая тым, што вельмі нага-

двае разьбу на прасніцах рускай Поўначы,

характар аздаблення якіх даў падставу ака-

дэміку Б.Рыбакову пабудаваць версію пра

ўвасабленне народнымі майстрамі геа-

цэнтрычнай сістэмы, ідэі дня і ночы, круга-

бегу сутак. Вялікі круг-разетка ў цэнтры —

сімвап сонца, мапенькія разеткі ўверсе па-

казваюць яго шлях па небасхіле на працягу

дня; прамавугольнік у ніжняй частцы ло-

пасці, які складаецца з трохвугольных

зубчыкаў, — сімвал зямлі, ён і на самай

справе нагадвае ўзаранае поле. Круг-разе-

тка пад ім, на ножцы прасніцы, абазначае