Васкаванне — найбольш старажытная,

пашыраная і любімая тэхніка дэкаравання

пісанак ва ўсіх спавян і іншых суседніх наро-

даў, дзе бытаваў гэты звычай. Заключаец-

ца яна ў нанясенні васковага ўзору на па-

верхню яйка для засцярогі яе натуральнага

колеру пры апусканні ў фарбавальнік. Па

сутнасці, гэта добра вядомая тэхніка ба-

тыка, што, відаць, дало падставу М.Габе-

рланту выводзіць васковую тэхніку дэкара-

вання пісанак з батыкавых індыйска-пер-

сідскіх тканін і звязваць яе пашырэнне на

славянскіх землях з пачаткам 18 CT.1s Аднак

знойдзеныя польскімі даспедчыкамі фра-

гменты пісанак, якія датуюцца 10 ст., пера-

канаўча абвяргаюць такое меркаванне16.

Характар дэкору пісанак вызначаўся

перш за ўсё тэхнапогіяй нанясення воску.

Ва ўсіх спавян шырока бытавала тэхніка ро-

спісу воскам з дапамогай спецыяльнай бля-

шанай леечкі — пісака, пісапьца. Роспіс пі-

саком нагадвае тэхналогію дэкаравання ке-

рамікі ангобам з дапамотаю ражка і дае

гэткі ж сакавіты арнамент лінейнага хара-

ктару і адвольнага мапюнку — геаметры-

чны, раслінны, зааморфны, антрапамор-

фны. У межах гэтай простай тэхнапогіі

можна дасягаць любога ўзроўню дэкара-

тыўнасці. Напрыклад, гуцульскія пісанкі

(асабліва з Космача і Пістыня), якія бясспрэ-

чна можна лічыць вышэйшым дасягненнем

у гэтай гапіне народнага мастацтва славян,

вызначаюцца дзівоснай ювелірнасцю17, ма-

раўскія — разнастайнасцю распінных

матываў18.

У межах Беларусі пісанкі, дэкараваныя з

дапамогай пісака, пераважалі на Палессі,

але, па ўспамінах інфарматараў, бытавалі і

Роспіс

ў іншых рэгіёнах, у прыватнасці на Паня-

монні. Апошняе пацвярджаецца шырокім

бытаваннем іх на сумежных тэрыторыях

Польшчы19. У дэкоры такіх пісанак выразна

заўважаецца дзяленне паверхні яйка су-

цэльнымі лініямі на палі, часцей за ўсё на

восем: адзін паясок праходзіць упоперак,

два — удоўж, праз канцы. На скрыжаванні

ліній змяшчаюцца матывы накшталт хвой-

ных гапінак (грабелькі), а часцей за ўсё —

традыцыйная васьміпялёсткавая разетка

(ружа). Узор выразны, матывы хоць і рас-

лінныя, але моцна геаметрызаваныя. Такі

дэкор характэрны і для Украінскага Палес-

ся, сустракаецца на ўсходзе Польшчы, у

Балгарыі і, відаць, уяўляе сабою найбольш

старажытны яго пласт, калі меркаваць па

практычна ідэнтычным узоры на знаходках

11 ст. ў Полыіічы20. Аднак, на думку да-

спедчыкаў, выкарыстанне для дэкаравання

пісанак бляшанай леечкі — параўнапьна по-

зняя з'ява, у старажытнасці гэта рабілі за-

востранай палачкай, якая і сёння спужыць

дзе-нідзе замест пісака21.

Іншы характар мае дэкор пісанак, выка-

А.З айк о, Г.З айк о. Пісанкі. 1986. Сапоц-

кін Гродзенскага раёна.

Народнае мастацтва Беларусі

наны вострым прадметам — цвічком,

шпількай і г.д. Такое дэкараванне, звычайна

паралельна з пісаковай тэхнікай, вядомае на

многіх тэрыторыях, але не ўсюды. Перава-

жала гэтая тэхніка і ў Беларусі, а ў апошняе

паўстагоддзя была адзіная на Панямонні.

Вядомая яна і ў Польшчы, асабліва на тэры-

торыях, заселеных беларусамі, перава-

жала і ў Літве.

Мяркуецца, што гэтая тэхніка больш по-

зняя, яна прыйшла на змену пісаковай22.

Калі ўлічыць паўсюднае пашырэнне апош-

няй, нават на тэрыторыях, дзе доўга збера-

галіся старажытныя традыцыі народнага

мастацтва (Беларуска-Украінскае Палессе,

Балгарыя), відаць, гэтае меркаванне небес-

падстаўнае.

Пашыраная на Панямонні (як і на суседніх