Ткацтва, што дапо падставы для спрэчак

пра тое, якая з гэтых тэхнік першасная, вы-

творная. Большасць даспедчыкаў сыходзіц-

ца на тым, што шоў-набор папярэднічаў

бранаму ткацтву29, паколькі яно з'яўляецца

ў пэўнай ступені механізацыяй і дазваляе

выконваць аналагічныя ўзоры з меншымі

затратамі часу.

У канцы 19 — пачатку 20 стагоддзя

вышыўка наборам хоць і саступала свае

пазіцыі бранаму ткацтву, але ўсё яшчэ пе~

раважала сярод іншых відаў лічаных швоў

на Заходнім Палессі і ў паўднёвых раёнах

цэнтральнай Беларусі, сустракапася на Па-

дняпроўі і Панямонні. Яна характэрная так-

сама для рускіх (бранню, па бранаму),

украінцаў (занізування), папякаў (завала-

Канне), што сведчыць як пра старажы-

тнасць паходжання, так і пра агульнаславян-

скія вытокі.

Старажытныя традыцыі мае вышыўка

двухбаковым швом — адметная з'ява на-

Ручнік. 1950-я гады. Лён, бавоўна, ткац-

тва, вязанне кручком. Паросцы Пінскага

раёна. МСБК.

роднага мастацтва рускай Поўначы30.

Аднак калі шыццё наборам з'яўляецца ад-

ной з яркіх этнічных адзнак беларускай на-

роднай вышыўкі, то двухбаковае шво ў пе-

рыяд, які разглядаецца, сустракалася спа-

радычна, галоўным чынам на Паазер'і, што

сведчыць пра ўплыў рускіх традыцый.

Агульнаспавянская ромбагеаметрычная

арнаментыка атрымала выдатнае ўвасаб-

ленне і ў вышыўцы крыжам. Вышыўка кры-

жам і яго разнавіднасцямі (паўкрыж, два-

йны крыж, пляцёнка) у некаторых рэгіёнах

Беларусі (усходняе Палессе, паўднёвая ча-

стка Падняпроўя) пераважала як асноўны

тэхнічны прыём, у іншых (заходняе Пале-

ссе) дапаўняпа асноўныя віды швоў. У гэтай

тэхніцы выконваліся разнастайныя заамор-

фныя, арнітаморфныя, антрапаморфныя і

асабліва раслінныя матывы, якія пашырылі-

ся ў беларускай вышыўцы ў канцы 19 —

Першай палове 20 стагоддзя. Крыжыкам

аздабляліся разнастайныя вырабы — ад

ювелірных узораў на адзенні да складаных

сюжэтаў на дыванах.

Розныя віды страчавога шыцця, развітага

Ручнік. 1930-я гады. Лён, бавоўна, ткац-

тва, вязанне кручком. Вялікае Падлессе Ля-

хавіцкага раёна.

Народнае мастацтва Беларусі

ў рускай народнай вышыўцы, у Беларусі

асаблівага пашырэння не мелі. Простыя

вузкія белыя мярэжкі сустракаюцца на асо-

Бных прадметах святочнай жаночай во-

праткі ўсходняга Палесся і Падняпроўя, у

гэтых жа рэгіёнах адносна позна — на па-

чатку 20 ст. — ажурнае шыццё (сакален-

не) з'яўляецца на тканінах утылітарна-дэка-

ратыўнага прызначэння, гапоўным чынам

на ручніках.

Больш падрабязна варта спыніцца на

вышыўцы адвольнай гладдзю, якая набыпа

значнае пашырэнне ў 1-й палове 20 ст.

(асабліва ў 40—50-я гады) і дзе-нідзе зусім

выцесніла традыцыйныя віды. Прыхільна-

сцю даследчыкаў гэты від вышыўкі не