Лекция 1. Этнология пәніне кіріспе.

Жиі кездесетін сө здер. Этнология, этнография, мә дени антропология, этнос.

Жоспар:

1. Этнология пә ні жә не міндеттері.

2.Этнология ғ ылымын зерттеудің ә дісі, деректері жә не функциялары.

Мақ саты: Этнология пә ні мақ масы, міндеті жә не тә рбиелік функцияларымен таныстыру.

1. Этнология пә ні жә не міндеттері.

Этнология – негізгі зерттеу объектісі ә лем халық тары туралы тарихи пә н. Оның ерекшелігі – этнологияны гуматитарлық жә не жаратылыстық ғ ылымдарғ а бірдей жатқ ызуғ а болады, себебі этнос тек қ ана ә леуметтік емес, сонымен бірге биологиялық феномен.

Курстың мақ саты - этносты, адамдардың еркі бойынша емес, табиғ и-тарихи процес негізінде пайда болғ ан ә леуметтік топтың ерекше тү рі ретінде кө рсету.

Пә нді оқ ыту барысында келесі мә селелер шешіледі:

- Этнологияның ә дістері мен ұ ғ ымдық аппараты зерртеледі;

- Ә лемнің этникалық кө рінісі, этностардың географикалық, антропологиялық, тілдік жә не шаруашылық -мә дени топтасуы зерттеледі;

- Ә лем халық тарының шығ у тегі, этникалық тарихының негізгі кезең дері зерттеледі;

- Дә стү рлі мә дениеттің негізгі сипаттамаларын, ә лемдегі этномә дени, этнодіни процестердің негізгі заң дылық тарын зерттеу.

Тарихи ғ ылымдардың жалпы жү йесінде этнологияғ а, оның жалпығ ылымдық ролін шектемей, жеке дербес дү ниетанымдық (ә діснамалық) мағ на беру керек.

Этностарды бү кіл жиынтығ ында зерттеп, этникалық жә не ә леуметтік тарихтың байланысына назар аударып, мә дениеттің бү кіл салаларындағ ы ө згерістерді кө рсетіп, этнология жеке елдер мен халық тарды тарихи, археологиялық, экономикалық -географиялық тұ рғ ыдан зерртеу барысына ұ лттық -мә дени ө згешіліктерді сипаттауғ а маң ызды мә лімет береді. Бұ л жағ дайда басқ а ғ ылым ө кілдері этнологиялық материалдарды тарихи, экономикалық -географиялық немесе басқ а ой-желістерін ашуғ а кө мектесетін қ осымша мә лімет ретінде пайдаланады. Сонымен, этнология ө зінің дә стү рлі мағ ынасында кө мекші тарихи пә н ретінде болып шығ ады. Ақ ырында, этнологияғ а ә ртү рлі континенттердегі болып жатқ ан кә зіргі саяси процестердің ең қ алың ортасына, ә сіресе ө зінің коллизиялары мен салдарынан аса шиеленіскен ұ лтаралық қ атынастар мә селелеріне қ атысу тә н. Кә зіргі саяси процестердін этнодіни негізінде жандандырылу жағ дайында объективті этникалық тарихты, мә дени интеграция мен ассимиляцияның заң дылық тарын, этникалық территориялардың мемлекеттік шекараларғ а сә йкестігін білудің практикалық маң ыздылығ ы сө ссіз.

Сонымен, этнология оның жалпығ ылыми жә не ә леуметтік мағ насы тұ рғ ыдан келесі тү рлерде қ арастырылады::

1. адамзат жә не жеке (ең алдымен ө з жазуы жоқ) халық тар тарихының маң ызды ә діснамалық мә селелерін жеке мә селелерін шеше алатын дү ниетанымдық ғ ылым ретінде;

2. адам жә не қ оғ ам жө нінде басқ а ғ ылымдарғ а ерекше этникалық мә лімет беретін кө мекші пә н ретінде;

3. саяси маң ызды білім саласы.

Этнологияны оқ ытудың алдында келесі жалпыгуманитарлық пә ндер оқ ытылады: Қ азақ стан тарихы, Философия, Мә дениеттану. Осы пә нмен келесі жаратылыстық пә ндер: Экология, Кә зіргі жаратылыстану концепциялары жә не профилдік пә ндер: Алғ ашқ ы қ оғ ам тарихы, Археология тікелей байланысты.