Билеті № 2

1.ежелгі грекияның мұ раларын сақ тау жә не уйрену ө те маң ызды. Себебі барлық ә дебиет сол антикалық дә уірден бастау алады. Бұ л тек қ ана мифтер мен аң ыздардан ғ ана емес. Бұ ндай қ олжазбаларады оқ ып ү йрену адамның ой ө рісін дамытып, сонау философиялық ізденіске алып келеді. Грек ә дебиеті 4 кезең нен тұ рады. Грек ә дебеті грек халқ ының қ ұ л иелену заманында туғ ан, Еуропадағ ы ең кө не ә дебиет.І. Архаикалық кезең Антикалық ә дебиеті дамуының бірінші кезең і – архаикалық кезең (б.д.б. V ғ. басы). Бұ л кезең ге халық тың ауыз ә дебиеті жатады. Біздің заманымызғ а дейін антикалық ауыз ә дебиетінің ү лгілері жеткен жоқ. Бұ л кезең нен тек қ ана б.з.д. VI ғ. жазылғ ан грек ә дебиетінің екі ұ лы ескерткіші – «Илиада» жә не «Одиссея» поэмалары сақ талды. ІІ. Аттикалық кезең (б.д.б. V-VІ ғ.) – грек классикалық ә дебиетінің қ ұ рылуы мен гү лденуі. Бұ л кезең классикалық кезең деп те аталады. Осы кезең де лирика, драма, прозаның кө п тү рі дү ниеге келген. Екінші кезең ге грек философтарының, тарихшы, шешендердің ең бектері жатады.

Ү шінші кезең Эллинистикалық кезең (б.д.б. ІV-І ғ.) – антикалық ә дебиеттің эллинистикалық кезең і.Тө ртінші кезең Римдік кезең ге (б.д.б. І ғ. аяғ ы) рим ә дебиеті де кіреді, сол себепті бұ л кезең ді римдік кезең деп атайды.

2. Лирика (гр. Lyra - лира аспабының сү йемелдеуімен айтылатын кө ркем ә дебиет жанрының бірі) Лириканың басты ерекшелігі - адамның кө ң іл-кү йін, сезім дү ниесін тікeлей бейнелеп кө рсетеді. Лирикалық шығ ар ө лең мен жазылады, онда автордың немесе кейіпкердің дү ниеге кө з қ арасы, оның сезімін, нақ ты ойі кө ң іл-кү йін суреттеу, ә серлеп бейнелеу арқ ылы кө рсетіледі. Кез келген сезіну мен толғ аныс Лирика тудыра алмайды, ә леуметтік-толғ аныстар Лирика тудырады Лириканың бас қ аһ арманы - ақ ынның ө зі. Ақ ын ең алдымен ө з жайын, мұ ң ын, арманын, қ уаныш сезімін жыр ету арқ ылы халық тың тағ дырын, қ айғ ысын, кү йзелісін, қ уаныш-шаттығ ын, тілек-мақ саттарын білдіреді. Нағ ыз лирикалық туындылар жеке адамның жан дү ниесін, толғ анысын, тағ дырын бейнелеп, сол арқ ылы бү кіл бір ортаны, қ оғ амды, заманды сипаттап береді. Лирика кө лемі жағ ынан ө те ық шам келеді. Оқ иғ адан гө рі отты сезім басымдау, кү ллі сурет сол сезім маң ына, бас-аяғ ы тұ жырымды бірер философиялық ой маң ына жинақ талады. Лирикалық шығ армалар кейде шығ арманың тақ ырыбына, мазмұ нына қ арай бө лінеді: Саяси-азаматтық ЛирикаМахаббат ЛирикасыФилософиялық ЛирикаТабиғ ат Лирикасы

3. Эсхил (б. з. д. 525—456) — бірінші грек драматургі, " трагедия атасы". Трагедиялык ақ ындардың мү шә йрасына 13 рет қ атысып (кейбір деректерде 28 рет делінген), бә рінде де жү лдеге ие болғ ан. Эсхил жазғ ан 70 трагедия мен 20 сатиралық драмадан, бізге 7 драманың ғ ана толық нұ скасы жә не 400-ге жуық фрагменттері жеткен. Олар — " Жалбарынеандар", " Парсылар" Бугаудагы Прометей Фивтің жеті жауы" жә не " Орестея" трилогиясына енетін " Агамемнон" 9 " Хоэфор- лар", " Эвменидтер" трагедиялары. Эсхил драмалары — афины демократиясының дә уірлеу кезең інің айнасы (б.з.д. V ғ асырдың бірінші жартысы). Грек-парсы соғ ысы тұ сында ортак мү дде туыстырғ ан афинылық тардың патриоттық рухының кө терілуі — Эсхил шығ армаларыныћ негізгі арқ ауы. Эсхил тағ дырғ а — Мойрағ а сенді, тіпті оғ ан Қ ұ дайлар да бағ ынышты болғ ан дщ ойлады. Эсхилдің Прометей туралы трагедиясы — гуманистік Пафосқ а толы классикалық туынды. Зевс қ ұ дай адамзатты жер бетінен жойып жіберейін деп ойлағ ан кезде, Прометей аспаннан қ асиетті отты ұ рлап алып, оны адамдарғ а ә келеді. Бұ дан кейін де неше тү рлі кө мегін корсетіп, ү й салуды, жер игеруді, уақ ытты санауды, жабайы ардарды асырауды, дә рілік шө птерді ажырата білуді, т.б. ү йретеді. Адамдарғ а кө мектескені ү шін қ аһ арлы Зевс ашуланып, Гефестке оны жердің тү біне, Скифияғ а (Қ ара жә не Каспий тең ізі алабында орналасқ ан елдігректер осылай атағ ан) апарып, жартасқ а бұ ғ аула деп бұ йырады. Зевстің айткандарына кө беген Прометейді Қ ұ дай жартаспен бірге жер асты — Тартарғ а тү сіреді. Прометей — жан дү ниенің терең трагизмімен ә лемдік ә дебиетте оқ шау тұ рғ ан образ.

Эсхил ө зінің қ аһ армандық -патриоттық трагедияларында екінші актерді (девтерагонист) енгізді. Бұ л қ айғ ылы қ ақ тығ ыстарды терең ірек ашып, театр ойынының ә серлі болуына жол ашты. Жә не де актерге арналғ ан ә демі костюмдерді, маскалар мен котурныларды да, ә р тү рлі сахна жабдық тарын да Эсхил шығ арғ ан деп есептеледі. Сонымен қ атар Эсхил ө зінің трагедияларына билерді кіргізіп кана коймай, ондағ ы кө п қ имыл-қ озғ алыстар мен фигураларды да ө зі ойлап тапқ ан. Эсхил бір сюжетке немесе бір-бірімен байланысы бар ә р тү рлі сюжетке арналғ ан трилогияларды да бірінші болып жаза бастағ ан. Ә р осындай трилогиясатирлердің қ атысуымен, бір мифтік аң ызды қ ызық ты тү рде кө рсететін сатиралық драмамен аякталуын да ұ лы драматург енгізді деген деректер бар.