Емтихан билеті № 8

1.Кө не Рим ә дебиеті - антикалық ә дебиеттің екінші бө лігі, б.д.д. ІІІ ғ. ортасында Жерорта тең ізінің батыс жағ алауында, Италияда ө ркендей бастайды. Рим ә дебиеті грек ә дебиетімен байланысты болды. Рим ә дебиеті грек ә дебиетімен бірге дамығ ан, бірақ ол латын тілінде шығ арылды, себебі Рим латын тайпаларының орталық қ ауымы болды. Экономикалық жә не саяси дамудың ұ қ састығ ы болғ анымен, Рим тарихының кө птеген ерекшелігі болды. Ол тарихи жә не географиялық жағ дайларғ а байланысты болды. Рим қ ұ рып жатқ ан Грекияның орнына келді. Римде грек қ оғ амының ө тіп кеткен ө мірі қ айталанады, бірақ ол кү рделі жә не ө зге тү рде болады. Рим ә дебиеті ө зінің сұ рақ тарына дайын жауаптарды грек ә дебиетінен тауып тұ рды. Рим ә дебиеті грек жә не Батыс Еуропа ә дебиеттері арасына байланыс жасады. Қ айта ө ркендеу дә уірінде де, XVII-XVIII ғ ғ.да антикалық ә дебиет тек рим ә дебиеті арқ ылы танымал болды. Сол кездерде грек драматургтары Эсхил, Софокл, Еврипидтен гө рі рим драматургы Сенека танымал болғ ан, ал еуропалық эпостан Гомердің поэмалары емес, Вергилийдің «Энеидасы» кө бірек танылғ ан. XVIII ғ. ғ ана грек ә дебиетіне кө ң іл бө лінді, ал ХІХ ғ. рим ә дебиетін дұ рыс бағ аламай, таза еліктеу ә дебиеті деп қ арағ ан. Екі ә дебиеттің кө п ұ қ састығ ы болса да, жас рим ә дебиеті ерте дамығ ан грек ә дебиетінен тә уелді болса да, рим ә дебиеті грек ә дебиетінің жә й кө шірмесі емес. Оның да кө п ө згешелігі бар. Рим ә дебиеті грек ә дебиетінің жанрларын пайдаланып, оларды ө згертіп, жаң а тү рде дамытты. Мысалы, грек трагедиясында хордың қ атысуы міндетті болды, ал рим ә дебиетінде оның қ ажеттілігі болғ ан жоқ. Рим ә дебиетінің дамуы, оның «алтын дә урі», Рим империясының пайда болуы мен кү йреуі антикалық ә лемнің дамуының соң ғ ы кезең іне келді. Рим ә дебиетінің кезең дерге бө лінуі ә деби латын тілінің дамуымен сә йкес келеді.

1. Ежелгі кезең – рим ә дебиетінің пайда болуына дейін (б.д.д. 240 ж, дейін).

2. Архаикалық кезең – Цицеронның ә деби қ ызметіне дейін (б.д.д. 240ж.- 81 жж.).

3. Рим ә дебиетінің «алтын дә уірі»:

1) Цицеронның заманы – рим прозасының гү лдену кезең і (б.д.д.81-43 жж.); 2) Августың заманы – рим поэзиясының гү лдену кезең і (б.д, д. 43-14 жж.).

1. Рим ә дебиетінің «кү міс дә урі» (14-117 жж.).

2. Соң ғ ы императорлық кезең (117-476 жж.).

Грек ә дебеті грек халқ ының қ ұ л иелену заманында туғ ан, Еуропадағ ы ең кө не ә дебиет.І. Архаикалық кезең Антикалық ә дебиеті дамуының бірінші кезең і – архаикалық кезең (б.д.б. V ғ. басы). Бұ л кезең ге халық тың ауыз ә дебиеті жатады. Біздің заманымызғ а дейін антикалық ауыз ә дебиетінің ү лгілері жеткен жоқ. Бұ л кезең нен тек қ ана б.з.д. VI ғ. жазылғ ан грек ә дебиетінің екі ұ лы ескерткіші – «Илиада» жә не «Одиссея» поэмалары сақ талды. ІІ. Аттикалық кезең (б.д.б. V-VІ ғ.) – грек классикалық ә дебиетінің қ ұ рылуы мен гү лденуі. Бұ л кезең классикалық кезең деп те аталады. Осы кезең де лирика, драма, прозаның кө п тү рі дү ниеге келген. Екінші кезең ге грек философтарының, тарихшы, шешендердің ең бектері жатады.

3. Ү шінші кезең Эллинистикалық кезең (б.д.б. ІV-І ғ.) – антикалық ә дебиеттің эллинистикалық кезең і.Тө ртінші кезең Римдік кезең ге (б.д.б. І ғ. аяғ ы) рим ә дебиеті де кіреді, сол себепті бұ л кезең ді римдік кезең деп атайды.

2. Сатира (лат. Satira)- ө зі суреттеп отырғ ан оқ иғ аны, қ ұ былысты немесе кейіпкерді ө ткір сынғ а алып, ә жуағ а айналдыратын кө ркемдік бейнелеу тә сілі. Сатираның мысал, эпиграмма, памфлет, фельетон, пародия, шарж, карикатура, анекдот сияқ ты жанрлары бар.Драматургияда сатира комедия жанрынан кө рінсе, кө ркем прозада сатиралық ә ң гіме, повесть, романдар жазылады. Сатиралық шығ армаларда ә сірелеу (гротеск), тұ спалдау (аллегория), юмор (достық рә уіштегі кү лкі), ирония (жең іл ә жуа), сарказм (ащы мысқ ыл, кекесін), т.б. бейнелеу тә сілдері кең інен колданылады. Ежелгі Грецияда жанр ретінде туындағ анымен ә дебиеттің дербес тегі ретінде Ежелгі Римде кең қ анат жайды. Петронийдің " Сатирикон", Апулейдің " Алтын баспақ " романдары осы тұ ста дү ниеге келеді. Орыс ә дебиетінде алғ ашқ ы сатиралық шығ армалар 17 ғ асырда дү ниеге келді.

3. Альбий Тибулл (лат. Albius Tibullus) — древнеримский поэт, живший в I веке до н.э.

Скудные факты биографии Тибулла черпаются прежде всего из произведений самого поэта, затем из стихотворений Горация и Овидия. Некоторые подробности даёт, кроме того, весьма краткая древняя биография. По-видимому, Тибулл родился и вырос в привольной сельской обстановке, почему он часто и с любовью воспевает деревню. Из некоторых намёков можно думать, что семейство поэта понесло значительный материальный урон во время раздачи земли ветеранам, может быть — в 41 г. до Р. Х. Во всяком случае, у Тибулла осталось достаточно средств для вполне безбедной жизни; Гораций даже называет его богатым. Как римский всадник, он должен был отбывать в течение 10 лет военную службу.

Личные отношения, о которых неизвестно ничего детального, привели его в лагерь одного из знатнейших римлян того времени, Марка Валерия Мессаллы Корвина, и Тибулл поступил в его свиту. Мессалла по своим убеждениям был ярый республиканец; его подчинённый, а впоследствии друг Тибулла, держался, по-видимому, тех же самых воззрений: нигде в своих стихах не упоминает он про Августа, про Мецената, про Актийскую битву, не называет он никогда и поэтов монархии — Вергилия и Горация, хотя последний, кажется, очень дорожил мнением Тибулла о своих сатирах. После Актийской победы и поражения Антония Мессалла был послан Августом против кельтов Аквитании, за победу над которыми получил триумф (27 г. до н. э.), воспетый Тибуллом (I, 7); он совершил также поход в Сирию и Киликию. Тибулл сопровождал везде своего покровителя, но во время путешествия на Восток заболел и некоторое время оставался на острове Коркире (I, 3).

Секст Аврелий Проперций (50 г до н. э., Ассизи — ок. 16 до н. э.) — древнеримский элегический поэт. До нас дошли четыре книги его «Элегий».

Вместе с Вергилием и Овидием, Проперций принадлежал к поэтическому обществу неотериков, организовавшемуся около Мецената. Проперций тесно подружился с Овидием и провёл большую часть жизни в Риме. Про него больше почти ничего не известно.

Младший современник Тибулла, Секст Проперций был выдающимся римским лириком. Он родился около 50 г. до н.э., а умер около 15 г. до н.э. Отец его был богат, но потерял часть земли при отчуждении её Августом в пользу ветеранов. Проперций входил в кружок Мецената, но был другом Овидия.

Он оставил нам 4 книги элегий. В основном это стихи посвящены любви поэта к красавице Кинфии, подлинное имя которой, по словам Апулея, было Гостия.

В первых десяти элегиях I книги Проперций пишет о счастье своей любви, а в остальных элегиях этой книги, а также и во II книге он большею частью выражает свою душевную боль от сознания, что Кинфия ему неверна, но поэт все ей прощает.

Проперций — певец страстной любви, видящий цель жизни в любви, поэтому понятны его слова, когда он свою победу над Кинфией ставит выше победы Августа, только что одержанной им над парфянами.