Билеті № 3

Аттикалық кезең (б.д.б. V-VІ ғ.) – грек классикалық ә дебиетінің қ ұ рылуы мен гү лденуі. Бұ л кезең классикалық кезең деп те аталады. Осы кезең де лирика, драма, прозаның кө п тү рі дү ниеге келген. Екінші кезең ге грек философтарының, тарихшы, шешендердің ең бектері жатады. Классикалық Грекия (б. з. д. V—IV ғ асырлар): Грек классикалық мә дениетіБ.з.д. VI ғ асыр алғ ашқ ы он жылдығ ында Ежелгі Грекия мә дениеті жоғ ары дә режеде гү лдене бастады. Б.з.д. VI—V ғ ғ. Грекия театры гү лденді. Оны дамытуғ а ү лес қ оскан — Эсхил, Софокл, Ефрипид. Театр Ежелгі Эллада азаматтарын тә рбиелеу қ ұ ралы болды

Эллинистикалық кезең (б.д.б. ІV-І ғ.) – антикалық ә дебиеттің эллинистикалық кезең і. Элленизм (б. з. д. XI— IV ғ асырлар)Б.з.д. I мың жылдық тың алғ ашқ ы жартысындағ ы ұ лы грек мә дениеті — мә дениет тарихында ерекше орынғ а ие болды.

Ежелгі Грекия ө нері дінмен, мифологиямен ө те тығ ыз байланыста дамыды.

Грекия шеберлері адамдардың Қ ұ дайды пір тұ татындығ ын ө здерінің кө ркем шығ армаларын бейнелеуде назардан тыс қ алдырғ ан жоқ.

Ежелгі Грекия мә дениетінің тарихи кезең дері философиялық кө зқ арасқ а, ә дебиет пен ө нерге тікелей ә сер етті.

2. Драма – (гр. dramo — ә рекет) ә дебиеттің эпос, лирика сынды ү ш тегінің бірі (Ә дебиеттің тегі мен тү рі). Драмада оқ иғ а тартыс, не тартыстар желісіне жинақ талып, кейіпкерлер ә рекеті арқ ылы дамиды. Драмалық шығ арма театрғ а арналып жазылады да, сахнада нағ ыз кө ркемдік қ уатына ие болады. Драма бастапқ ы кезде хор, диалог, би, айтыс, пантомимомен аралас болып, синтетикалық ө нер саласы ретінде дамығ ан. Кейін драма сө з ө нерінің жеке тегі ретінде дараланды, оның трагедия, драма, комедия, мистерия, миракль, моралите, мелодрама, фарс, водевиль, трагикомедия, т.б. жанрлары қ алыптасты. Классикалық драманың алғ ашқ ы ү лгілері ежелгі Грекияда пайда болып, Эсхил, Софокл, Еврипид трагедиялары мен Аристофанның комедияларында жоғ ары кө ркемдік биікке кө терілді

3. Софокл (Sophokles) (б.з.б. 496 – 406 ж. ш.) – ежелгі грек ғ ұ ламасы, драматургиялық біздің заманымыздан бұ рын 440 – 439 жылы ә скери қ олбасшы болғ ан. Ол мемлекет істеріне де араласып, эллиндер мә дениетінің дамуына ү лес қ осқ ан. Ертеден жеткен мә ліметтер бойынша 120-дан астам драма жазғ ан, 30 мә рте трагик ақ ындардың айтысына қ атысып, 24 рет бас бә йгені иемденген. Бізге 7 драмасы толығ ымен, 90-нан астамы ү зінді қ ойылымдар тү рінде жеткен. Ерте жазылғ ан драмасы “Аякс” саналады. “Антигона” (441), “Эдип патша” (425), “Филоктет” (409), “Колондағ ы Эдип” (Софокл ө лгеннен кейін 401 жылы қ ойылғ ан) драмаларының жазылғ ан уақ ыты шамамен анық талса, “Трахинянкілер”, “Электра”, т.б. драммалық шығ армаларының жазылғ ан мерзімі белгісіз. Софокл шығ армалары Грекиядағ ы қ ұ л иеленушілік қ ұ рылымның дамып, гү лденген кезең ін, қ оғ амдық -саяси оқ иғ аларғ а толы ө згерістерді, ел демократиясының жай-кү йін бейнеледі. Софокл ең бектерінде Эсхил, Еврипид пікірлерімен келісе отырып, пьесаларда актерлер санын екіден бірнешеге кө бейту, хор бө лімдерін қ ысқ артып, қ имылдай жү ріп диалог негізінде сө йлесу, сө зді іс-ә рекетпен толық тыру секілді жаң а жобалар ұ сынды. Ол сахнағ а жаң а декорациялар енгізіп, маскаларды жаң аша жасады. Софокл туындылары адам мә селесін алғ ашқ ы орынғ а қ оя отырып, ө мір шындығ ын қ арама-қ айшылық тар негізінде кө ркем жеткізуімен ерекшеленді. Ол шығ армаларында еркіндікке толы адамзат рухының қ атал тағ дырғ а қ арсы іштей кү ресуін шынайы бере білді. Родители Эдипа, испугавшись предсказания о том, что их сын убьет собственного отца и женится на своей матери, решили убить ребенка. Но благодаря жалости исполнителя преступления, младенец был передан пастуху из Коринфа и усыновлён коринфским царем Полибом. Повзрослевший Эдип, узнав о предсказании, решает покинуть своих приемных родителей в надежде избежать злой участи. У самого города Фивы на него чуть не наехала колесница, всадники которой начали оскорблять и бить юношу. В завязавшейся драке Эдип убивает сидевшего в колеснице старика и троих из четырёх его спутников. Эдип становится правителем Фив и берет в жены вдову погибшего от рук разбойников царя Лая — Иокасту.

15 лет спустя на город обрушивается эпидемия чумы. Пытаясь найти причину чумы, жители города обращаются к дельфийскомуоракулу, который говорит о необходимости найти и изгнать убийцу царя Лая. Поиск убийцы доводит Эдипа до горькой истины: убийца Лая — он сам, Лай был его отцом, а его супруга Иокаста на самом деле его мать. Иокаста, добравшаяся до правды раньше Эдипа, пытается остановить его поиски, но ей это не удается, и, не выдержав позора, она убивает себя. Но Эдип, считая себя недостойным смерти, выкалывает себе глаза, тем самым обрекая себя на слепоту. Он гордо идет вперед, обретая прежнюю уверенность в себе, верит, что еще сможет принести людям пользу.