Емтихан билеті № 4

1. 2. Драма – (гр. dramo — ә рекет) ә дебиеттің эпос, лирика сынды ү ш тегінің бірі (Ә дебиеттің тегі мен тү рі). Драмада оқ иғ а тартыс, не тартыстар желісіне жинақ талып, кейіпкерлер ә рекеті арқ ылы дамиды. Драмалық шығ арма театрғ а арналып жазылады да, сахнада нағ ыз кө ркемдік қ уатына ие болады. Драма бастапқ ы кезде хор, диалог, би, айтыс, пантомимомен аралас болып, синтетикалық ө нер саласы ретінде дамығ ан. Кейін драма сө з ө нерінің жеке тегі ретінде дараланды, оның трагедия, драма, комедия, мистерия, миракль, моралите, мелодрама, фарс, водевиль, трагикомедия, т.б. жанрлары қ алыптасты. Классикалық драманың алғ ашқ ы ү лгілері ежелгі Грекияда пайда болып, Эсхил, Софокл, Еврипид трагедиялары мен Аристофанның комедияларында жоғ ары кө ркемдік биікке кө терілді

Лирика (гр. Lyra - лира аспабының сү йемелдеуімен айтылатын кө ркем ә дебиет жанрының бірі) Лириканың басты ерекшелігі - адамның кө ң іл-кү йін, сезім дү ниесін тікeлей бейнелеп кө рсетеді. Лирикалық шығ ар ө лең мен жазылады, онда автордың немесе кейіпкердің дү ниеге кө з қ арасы, оның сезімін, нақ ты ойі кө ң іл-кү йін суреттеу, ә серлеп бейнелеу арқ ылы кө рсетіледі. Кез келген сезіну мен толғ аныс Лирика тудыра алмайды, ә леуметтік-толғ аныстар Лирика тудырады Лириканың бас қ аһ арманы - ақ ынның ө зі. Ақ ын ең алдымен ө з жайын, мұ ң ын, арманын, қ уаныш сезімін жыр ету арқ ылы халық тың тағ дырын, қ айғ ысын, кү йзелісін, қ уаныш-шаттығ ын, тілек-мақ саттарын білдіреді. Нағ ыз лирикалық туындылар жеке адамның жан дү ниесін, толғ анысын, тағ дырын бейнелеп, сол арқ ылы бү кіл бір ортаны, қ оғ амды, заманды сипаттап береді. Лирика кө лемі жағ ынан ө те ық шам келеді. Оқ иғ адан гө рі отты сезім басымдау, кү ллі сурет сол сезім маң ына, бас-аяғ ы тұ жырымды бірер философиялық ой маң ына жинақ талады. Лирикалық шығ армалар кейде шығ арманың тақ ырыбына, мазмұ нына қ арай бө лінеді: Саяси-азаматтық ЛирикаМахаббат ЛирикасыФилософиялық ЛирикаТабиғ ат Лирикасы

Эпос (грек. epos – сө з, баяндау, ә ң гіме, ө лең) – 1) ә дебиеттің бір саласы. Қ ұ рамына аң ыз, ертегі, ә ң гіме, новелла, повесть, роман, эпик. поэма, эпопея жанрлары, сондай-ақ кө ркем очерктер кіреді. Эпостың басты ерекшелігі – ө зі ә ң гімелеп отырғ ан ө мір қ ұ былыстарын кең кө лемде, эпик. тұ рғ ыдан қ амтып, кейіпкер образын, кө ркем ә дебиеттің алуан тү рлі ә дістерін мейлінше мол қ амту арқ ылы суреттеу. Кө бінесе шығ арма жазылудан ә лдеқ ашан бұ рын болғ ан оқ иғ а туралы жазылатындық тан, Эпоста баяндау тә сілі басым болып келеді. Эпостық шығ армада суреттелетін оқ иғ а оғ ан тікелей куә гер болғ ан адамның атынан баяндаладыЭпостық шығ армалар халық ауыз ә дебиетінен бастау алады. Ең кө не Эпостық жанр – ертегі.

2. Антикалық классификация бойынша грек лирикасы ның ү ш тү рі бар. Олар: элегия, ямб, мелика немесе лирика.. Элегия деп Кіші Азияда жоқ тауды айтатын болғ ан, кө не Ионияда элегия деп ө сиет мә нді, маң ызды іске шақ ыратын, ә р тү рлі ой туғ ызатын лирикалық ө лең саналатын. Ямб деп егіншілік мейрамдарында бір топ адам немесе бір адамғ а қ арсы айтылатын ө лең дер айтылғ ан. Бұ л ө лең дер мазмұ н жағ ынан сайқ ымазақ, дө рекі болып келеді.Грек лирикасының ямб тү рінің ө кілі – Архилох (б.з.б. 7 ғ. ортасы), кө не Иония ә дебиетінің ірі ө кілі. Оның шығ армаларының тек ү зінділері ғ ана сақ талғ ан. Архилох туындыларынан оның жалынды жыршы болғ аны байқ алады. Архилох поэзиясы адамгершілік, ерлікке арналғ ан. Ө з заманында Архилох ұ лы лирик деп бағ аланғ ан.

3. Аристофан (б. з. д. 445—385 жылдар шамасы) — " комедияның атасы" болып саналады. Аристофан 44 комедия жазғ ан. Олардан толық сақ талғ аны 11. Олар: " Ахарняндық тар" " Салт аттылар" " Бү ттар" " Аралар" " Бітім" " Ә йелдер Фесмофорий тойында"

Аристофанның басқ а комедияларынан 900-ге жуық ұ сақ ү зінділер, фрагменттер ғ ана калғ ан. Аристофан комедияларының тақ ырыбы — ә леуметтік тең сіздікті, идеялық ағ ымдарды кү шейтіп, Афины демократиясының дә стү рлі негізіне нұ қ сан келтіретін соғ ыс саясатын сынау болды. Аристофан соғ ысқ а қ арсы болды, бейбітшілікті аң сады. Ол тек шаруалардың ғ ана емес, бү кіл Грекияның мү ддесін айлады. Аристофан комедиялары халық тың театр формаларымен тағ ыз байланысты еді. Оның кейіпкерлері адам мінезінің бір қ ырын ғ ана алғ ан жә не ол оны ө ткір, гротескілі тү рде кө рсетеді. Сонымен қ атар актерлер кө рермендерді кү лдіру ү шін шарж, пародия, буффонадаң ы кең пайдаланды. Аристофанның ең жақ сы саяси комедиясы б.з.д. 424 жылы қ ойылғ ан " Салт аттылар" (салт аттылар — Афины ә скерінің ақ сү ектер бө лігі) болды.