Тақырып Жер құқығының пәні, түсінігі және жүйесі

1. Жер қ ұ қ ығ ы қ ұ қ ық саласы ретінде, ғ ылым саласы ретінде жә не оқ у пә ні ретінде.

2. Жер қ ұ қ ығ ы қ атынастары: тү сінігі, обьектісі, субьектісі жә не тү рлері.

3. Жер қ ұ қ ығ ының ә дістері, қ ағ идалары.

4. Жер қ ұ қ ығ ының жү йесі.

5. Жер қ ұ қ ығ ының басқ а қ ұ қ ық тармен байланысы жә не қ арым-қ атынастары.

1-Сұ рақ. Жер қ ұ қ ығ ы қ ұ қ ық саласы ретінде, ғ ылым саласы ретінде жә не оқ у пә ні ретінде.

Жер кү нделікті ө мірде келесі қ ызметтерді атқ арады:

1. Саяси қ ызмет. Мемлекет ауылшаруашылығ ы болып табылады.

2. Экономикалық қ ызмет. Жер елдің байлығ ы.

3. Экологиялық қ ызмет.

4. Ә леуметтік қ ызмет. Жер адамдардың ө мір сү ру негізі.

Жер қ ұ қ ығ ы қ ұ қ ық саласы ретінде - жер қ ұ қ ық қ атынастарын реттеуге бағ ытталатын қ ұ қ ық нормаларының жиынтығ ы болып табылады. Жер қ ұ қ ығ ы мемлекет жә не қ ұ қ ық қ алыптасуына байланысты сала.

Жер қ ұ қ ығ ы бар екенін дә лелдейтін мынадай белгілер бар:

1. Жер қ ұ қ ығ ы қ атынастарының болуы;

2. Қ азақ станның жер қ атынастары заң дарының қ алыптасуы мен дамуы.

3. Мемлекет тарапынан қ алыптасатын жер қ атынастарын реттеу қ асиеттерін білдіру мен оғ ан мү дделі болуы.

4. Жер қ ұ қ ығ ының ө зіне тә н қ ағ идалары бар.

Жер қ ұ қ ығ ы ғ ылым саласы ретінде кө птеген ғ ылыми теориялардың, тұ жырымдардың ой пікірлерінің жиынтығ ы болып табылады. Бұ лардың мақ саты ғ ылыми тұ рғ ыда жер қ ұ қ ығ ының пайда болуын тү сіндіріп беру, оның ә рі қ арай даму жолына болжам жасау.

Жер саласындағ ы қ азіргі кү нгі ғ алымдар:

Стамқ ұ лов Ә.С.

Бектұ рғ анов А.Е.

Еркінбаева Л.Қ.

Оқ у пә ні ретінде жер қ ұ қ ығ ының дә рістік тә жірибелік сабақ тардың жиынтығ ы.

Жер қ ұ қ ық қ атынастары. Жер Кодексінің 12-бабының 10-тармақ шасында жер қ ұ қ ық қ атынастарының тү сінігі берілген. Ол жерге меншік қ ұ қ ығ ын, ө зге де қ ұ қ ық тарды жү зеге асыра отырып жер ресурстарын басқ аруғ а, жекелеген субьектілерге жер учаскелерін бекітіп беруге байланысты жер пайдалану мен қ орғ ау жө ніндегі қ атынастар болып табылады.

Белгілері:

Ә дістері деп - жер қ ұ қ ығ ы қ атынастарын реттеп отыратын тә сілдердің жиынтығ ы. Олар:

А) императивті;

Б) диспозитивті;

Жер қ ұ қ ығ ының қ ағ идалары деп жер қ ұ қ ық қ атынастарынын реттеуде басшылық қ а алынатын негізгі заң ды тү рде бекітілген бастамалар жиынтығ ы. Бұ л бастамалар Жер Кодексінің тө ртінші бабында кө рсетілген. Оларғ а:

1. жерді нысаналы пайдалану;

2. жерді ақ ылы пайдалану;

3. экологиялық қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету;

4. жерді қ орғ ау жә не ұ тымды пайдалану;

5. жерді табиғ и ресурс, Қ Р халқ ының ө мірі мен жұ мыстарының негізі ретінде сақ тау;

6. ауыл шаруашылығ ы мақ сатындағ ы жердің басмдығ ы;

7. жердің жай кү йі жә не оғ ан қ олжетімділік туралы ақ паратпен қ амтамасыз ету;

8. жерді пайдалану мен қ орғ ау жө ніндегі іс шараларын мемлекеттік қ олдау;

9. жерге залал келуін болдырмау немесе оның зардабын жою;

10. Қ Р аумағ ының тұ тастығ ы қ ол сұ ғ ылмаушылығ ы жә не бө лінбейтіндігі;

Жер қ ұ қ ығ ының жү йесі ү ш бө лім:

Жалпы

Ерекше

Арнайы

Жалпы бө лім мынадай институттарды қ амтамасыз етеді:

1. жерге меншік қ ұ қ ығ ы;

2. жер пайдалану қ ұ қ ығ ы;

3. жерді қ орғ ау мен пайдалнуды мемлекет тарапынан реттеу;

4. жер заң дарын бұ зғ аны ү шін заң ды жауакершілік;

Ерекше бө лім жеті санатты қ амтиды:

1. ауылшаруашылығ ы мақ сатындағ ы жерлер:

2. елді мекендердің жері;

3. ө ндіріс, кө лік, байланыс, қ орғ аныс жә не ө зге де ауышаруашылығ ына байланысты емес жерлер;

4. ерекше қ орғ алатын табиғ и аумақ тар, тарихи мә дени, сауық тыру, рекреациялық мақ саттағ ы жерлер;

5. орман қ орының жері;

6. су қ орының жері;

7. босалқ ы жері;

Арнайы бө лім шетелдердің жер заң дарын зерттейді. Шетел мемлекеттерінің Қ азақ стан жерін пайдалану мә селелерін зерттейді.

Жер қ ұ қ ығ ының ө зге қ ұ қ ық салаларымен байланысымен қ арым-қ атынасы. Жер қ ұ қ ығ ы басқ а салалармен тығ ыз байланыста болса да, ол бұ л жү йеде ерекше орын алады. Себебі, жер қ ұ қ ығ ы жекеленген кешенді қ ұ қ ық саласы болып табылады.

Кешенді деп жер қ ұ қ ығ ының кешенді қ арым қ атынастарын реттейтінін білдіреді. Яғ ни жер қ ұ қ ық қ атынастары біркелкі қ ұ қ ық қ атынастарына жатпайды. Бұ лардың қ атарына: мү ліктік, саяси, экологиялық, ә кімшілік сипаты бар саяси орын алады. Оларды реттеу ү шін біркелкі тә сілдер жоқ. Сондық тан мемлекет керек кезде басымдық кө рсетеді. Тыйым сала алады немесе рұ қ сат беріп тараптардың тепе тең дігін қ амтамасыз етеді.

Белгілері:

Реттейтін қ ұ қ ық пә ні.

Мемлекеттің қ алыптастыратын зер заң дарының жү йесі.

Жер қ ұ қ ығ ының ө зіндік қ ағ идалар жү йесінің болуында.