Елді-мекенді жерлердің құқықтық жағдайы.

1. Елді-мекенді жерінің тү сінігі жә не қ ұ рамы.

2. Елді-мекенді жерін пайдалану тә ртібі.

3. Қ ала жә не басқ а да елді мекеннің шекарасын белгілеу жә не ө згерту тә ртібі.

4. Қ ала маң ындағ ы аймақ тардың тү сінігі.

1993 жылы қ абылданғ ан Қ Р-ң ә кімшілік-қ ұ рылымдық туралы заң ына сә йкес, Елді-мекен дегеніміз – жергілікті атқ арушы органдар ресми тү рде тіркелген адам саны 50-ден кем емес адамдардың тұ рақ ты тұ ратын мекен.

Белгілері:

· Міндетті тү рде ресми тіркелуі тиіс;

· Тұ рақ ты тү рде тұ ратын адамдардың саны 50-ден кем болмауы тиіс.

Қ Р-да заң бойынша елді-мекендердің екі тү рі қ арастырылғ ан:

· Қ алалық;

· Ауылдық;

Қ алалық қ а – қ ала, кенттер жатады, ал басқ а елді-мекендер ауылдық жерлерге жатады. Қ алалар ө з кезегінде 3 топқ а бө лінеді:

· республикалық маң ызы бар қ алалар;

· облыстық маң ызы бар қ алалар;

· аудандық маң ызы бар қ алалар;

Республикалық маң ызы бар қ алалар дегеніміз – адам саны 1 млн. кем емес жә не ерекше саяси экономикалық, ә леуметтік маң ызы бар қ алалар. Алматы жә не Астана қ аласы.

Облыстық маң ызы бар қ алалар дегеніміз – ірі экономикалық жә не ә леуметтік орталық болып табылатын, халық саны 50 мың нан кем емес елді-мекен.

Аудандық маң ызы бар қ алалар дегеніміз – завод, фабрика, басқ а да ө ндірістік объектілері бар ә ртү рлі оқ у орындары орналасқ ан адам саны 10 мың нан кем емес қ алалар жатады.

Жер кодексіне сә йкес, елді-мекендер жеріне келесі жерлер жатады:

1) қ ұ рылыстар алып жатқ ан ә рi кө п пә терлi жә не кө п қ абатты тұ рғ ын ү йлер, ү й iргесiндегi жер учаскелерi бар жеке тұ рғ ын ү йлер салуғ а арналғ ан тұ рғ ын жай салатын жер;
2) денсаулық сақ тау, мә дениет, сауда, қ оғ амдық тамақ тандыру, тұ рмыстық қ ызмет кө рсету, коммерциялық қ ызмет объектiлерi, сондай-ақ жалпы бiлiм беру, арнаулы орта жә не жоғ ары бiлiм беру мекемелерi, ә кiмшiлiк, ғ ылыми-зерттеу мекемелерi, ғ ибадат ү йлерi мен ө зге де iскерлiк ү йлерi, қ ұ рылыстар мен ғ имараттар салынғ ан жә не соларды орналастыруғ а арналғ ан қ оғ амдық iскерлiк қ ұ рылыс салатын жер;
3) ө неркә сiп, коммуналдық жә не олардың жұ мыс iстеуiн қ амтамасыз ететiн қ ойма объектiлерi, инженерлiк жә не кө лiк инфрақ ұ рылымы объектiлерi салынғ ан жә не соларды орналастыруғ а арналғ ан, сондай-ақ осы объектiлердiң санитарлық -қ орғ ау аймақ тарын белгiлеуге арналғ ан ө ндiрiстiк қ ұ рылыс салатын жер;
4) темiр жол, автомобиль, ө зен, тең iз, ә уе жә не қ ұ быр тасымалы жолдары, инженерлiк инфрақ ұ рылым мен байланыс магистральдары ө тетiн жә не соларды салуғ а арналғ ан кө лiк, байланыс, инженерлiк коммуникациялар жерi;
5) ерекше қ орғ алатын табиғ и аумақ тар, сауық тыру, рекреациялық жә не тарихи-мә дени мақ саттағ ы жер;
6) ө зендер, табиғ и жә не жасанды су айдындары мен акваториялар, су қ орғ ау аймақ тары, гидротехникалық жә не басқ а да су шаруашылығ ы қ ұ рылыстары орналасқ ан су айдындары мен акваториялар жерi;
7) ауыл шаруашылығ ына пайдаланылатын жер;
8) алаң дар, кө шелер, тротуарлар, ө тпе жолдар, жолдар, жағ алаулар, парктер, гү лзарлар, қ аладағ ы ормандар, бульварлар, су айдындары, жағ ажайлар, зираттар жә не халық тың қ ажеттерiн қ анағ аттандыруғ а арналғ ан ө зге де объектiлер (су қ ұ бырлары, жылыту қ ұ бырлары, тазарту қ ұ рылыстары жә не жалпы жұ рт пайдаланатын басқ а да инженерлiк жү йелер) орналасқ ан жә не соларды орналастыруғ а арналғ ан ортақ пайдаланудағ ы жер;
9) қ ала қ ұ рылысы қ ызметiне тартылмағ ан, елдi мекендi аумақ тық тұ рғ ыдан дамытуғ а жә не ө зiндiк ү й (қ осалқ ы) шаруашылығ ын дамытуғ а арналғ ан резервтегi жә не ө зге де жер;
10) крематорийлердi, мал қ орымы, тұ рмыстық қ алдық тар тастау орындарын жә не арнаулы нормативтер мен ережелер белгiленбейiнше пайдалануғ а болмайтын ө зге де объектiлердi орналастыру ү шiн бө лiнетiн арнайы мақ саттағ ы жер;
11) қ орғ аныс қ ажеттерi ү шiн берiлген жә не ө зге де пайдалану режимiндегi жер кiруi мү мкiн.

Бұ л жерлер қ ұ рамына кө птеген жерлер кіретін болғ андық тан аталғ ан жерлерді пайдаланудың бірқ атар ерекшеліктері бар:

q бұ л жерлер мемлекеттің жә не жеке меншік қ ұ қ ығ ының объектісі болады.

q Мемлекеттік ұ йымдарғ а жер тұ рақ ты тегін пайдалануғ а беріледі.

Елдi мекендердiң шекарасын (шегiн) белгiлеу мен ө згерту жерге орналастырудың, сә улет жә не қ ала қ ұ рылысының тиiстi органдары бiрлесiп жасағ ан ұ сыныс бойынша белгiленген тә ртiппен бекiтiлген қ ала қ ұ рылысы қ ұ жаттамасы негiзiнде жү ргiзiледi.
2. Республикалық маң ызы бар қ алалар мен Қ азақ стан Республикасы астанасының шекарасын (шегiн) Қ азақ стан Республикасы Ү кiметiнiң ұ сынуымен Қ азақ стан Республикасының Президентi белгiлейдi жә не ө згертедi.
3. Облыстық маң ызы бар қ алалардың шекарасы (шегi) Қ азақ стан Республикасы Ү кiметiмен келiсiм бойынша облыстық ө кiлдi жә не атқ арушы органдардың бiрлескен шешiмiмен белгiленедi жә не ө згертiледi.
4. Аудандық маң ызы бар қ алалардың шекарасы (шегi) облыстық ө кiлдi жә не атқ арушы органдардың бiрлескен шешiмiмен белгiленедi жә не ө згертiледi.
5. Кенттер мен ауылдардың (селолардың) шекарасы (шегi) аудандық (қ алалық) ө кiлдi жә не атқ арушы органдардың бiрлескен шешiмiмен белгiленедi жә не ө згертiледi.
6. Жep учаскелерiн қ ала, кент, село шегiне қ осу осы учаскелерге меншiк қ ұ қ ығ ын немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ын тоқ татуғ а ә кеп соқ пайды. Қ алалардың, кенттердiң, селолық елдi мекендердiң барлық жерi олардың бас жоспарларына, жоспарлау мен қ ұ рылыс салу жобаларына жә не аумақ тың жер-шаруашылық орналастыру жобаларына сә йкес пайдаланылады.
Тұ рғ ындар саны 5 мың нан асатын елдi мекендерде белгiленген тә ртiппен бекiтiлген бас жоспарлар болмағ ан жағ дайда осы елдi мекендi дамыту мен онда қ ұ рылыс салудың бас жоспарының оң айлатылғ ан схемасымен немесе белгiленген тә ртiппен бекiтiлген қ ала қ ұ рылысы қ ұ жаттамасымен жердi пайдалануғ а жол берiледi.
2. Ортақ пайдаланудағ ы жерден жер учаскелерi азаматтар мен заң ды тұ лғ алардың ортақ пайдалануғ а нұ қ сан келтiрмей, жең iл ү лгiдегi қ ұ рылыстарды (caудa жасайтын шатырларды, киоскiлердi, жарнама қ ұ рылғ ыларын жә не басқ а да сервис объектiлерiн) орналастыруы ү шiн уақ ытша жер пайдалануғ а берiлуi мү мкiн. Бұ л ретте ортақ пайдаланудағ ы жер қ ұ рамынан, оның iшiнде базарлар, ақ ылы автотұ рақ тар (автопарктер) орналастыруы ү шiн жол (кө ше, ө тпелi жолдар) жиегiнен учаскелер беруге жол берiлмейдi.
Ортақ пайдаланудағ ы жерден жер учаскелерi жеке меншiкке оларды ортақ пайдаланудағ ы жер қ ұ рамынан шығ арғ аннан кейiн ғ ана берiлуi мү мкiн.
3. Зираттар орналасқ ан жә не соларғ а арналғ ан ортақ пайдаланудағ ы жерден елдi мекеннiң қ айтыс болғ ан ә рбiр тұ рғ ынын немесе осы елдi мекенде қ айтыс болғ ан тұ рғ ылық ты жерi белгiсiз адамды жерлеу ү шiн кемiнде алты шаршы метр жер учаскесi тегiн бө лiнедi.

Қ ала маң ындағ ы аймақ тар жерiнiң қ ұ рамына қ аламен бiртұ тас ә леуметтiк, табиғ и жә не шаруашылық аумақ қ ұ райтын қ ала шегiнен тыс жер қ осылуы мү мкін.
Қ ала маң ындағ ы аймақ тарда қ ала маң ындағ ы ауыл шаруашылығ ы ө ндiрiсiн қ арқ ынды дамыту, қ ала қ ұ рылысын ерекше реттеу аймақ тарын (қ аланы дамытуғ а, инженерлiк жә не кө лiк инфрақ ұ рылымының қ алыпты жұ мыс iстеуi ү шiн қ ажеттi ғ имараттарды орналастыру мен салуғ а арналғ ан резервтегi аумақ тарды), қ орғ ау ә рi санитарлық -гигиеналық қ ызмет атқ аратын жә не халық тың демалыс орны болып табылатын ормандар, opмaн парктерi жә не басқ а да жасыл екпелер алып жатқ ан жасыл аймақ тарды белгiлей отырып, аумақ ты аймақ тарғ а бө лу жү зеге асырылады.
3. Қ алалардың қ ала маң ы аймақ тарының мө лшерi мен шекарасын жерге орналастыру, сә улет жә не қ ала қ ұ рылысы жө нiндегi мемлекеттiк органдардың бiрлесiп жасағ ан ұ сынысы бойынша осы қ алалардың бас жоспарларын бекiтетiн мемлекеттiк органдар белгiлейдi жә не ө згертедi.
4. Жердi қ ала маң ы аймағ ына қ осу бұ л жерге меншiк қ ұ қ ығ ы мен оны пайдалану қ ұ қ ығ ының тоқ татылуына ә кеп соқ пайды.
5. Қ ала маң ы аймағ ына енгiзiлген жердi пайдаланудың тә ртiбi мен режимiн қ ала маң ы аймағ ын белгiлеген орган айқ ындайды.
Астана қ аласы мен республикалық маң ызы бар қ алалардың қ ала маң ы аймағ ына қ осылғ ан жердi пайдалану тә ртiбi мен режимiн аумағ ы қ ала маң ы аймағ ына қ осылғ ан тиiстi облыстық атқ арушы органдармен келiсiлген, аталғ ан қ алалардың атқ арушы органдарының ұ сыныстары бойынша Қ азақ стан Республикасының Ү кiметi белгiлейдi.

Ндіріс, кө лік, байланыс жә не қ орғ аныс жә не де ө зге ауылшаруашылығ ы мақ сатымен байланысты емес жерлердің қ ұ қ ық тық жағ дайы.

1. Ө ндіріс жерлерінің тү сінігі, қ ұ рамы. Ө ндіріс жерлерін пайдалану ерекшеліктері.

2. Кө лік жерлерінің тү сінігі, қ ұ рамы. Ө ндіріс жерлерін пайдалану ерекшеліктері.

3. Қ орғ аныс жерлерінің тү сінігі, қ ұ рамы. Ө ндіріс жерлерін пайдалану ерекшеліктері.

4. Байланыс жә не энергетика жерлерінің тү сінігі, қ ұ рамы. Ө ндіріс жерлерін пайдалану ерекшеліктері.

5. Жерді ерекше шарттармен пайдалану аймақ тары жә не ол жерлердің қ ұ қ ық тық жағ дайы.

Арнайы қ ұ қ ық тық нормативтік актілер:

1. Қ азақ стан Республикасы Президентінің “Жер қ ойнауы жә не жер қ ойнауын пайдалану туралы” заң 27 қ аң тар 1996 жыл.

2. Қ азақ стан Республикасы «Автомобиль жолдары туралы» заң 2001 жыл.

3. Қ азақ стан Республикасының «Кө лік туралы» заң ы 1994 жыл.

4. Қ азақ стан Республикасының «Қ орғ аныс жә не Қ азақ стан Республикасы ә скери кү штері туралы» заң ы 1995 жыл.

5. Қ азақ стан Республикасының «Байланыс туралы» заң ы 1998 жыл.

Ө неркә сiп жерiне - ө неркә сiп объектiлерiн орналастыру мен пайдалану ү шiн берiлген жер, оның iшiнде олардың санитарлық -қ орғ ау жә не ө зге де аймақ тар жатады.
Аталғ ан мақ саттарғ а берiлетiн жер учаскелерiнiң мө лшерi белгiленген тә ртiппен бекiтiлген нормаларғ а немесе жобалау-техникалық қ ұ жаттамаларғ а сә йкес айқ ындалады, ал жер учаскелерiн бө лiп беру оларды игеру кезектiлiгi ескерiле отырып жү ргiзiледi.

Кө лік жері дегеніміз - Автомобиль, тең iз, iшкi су, темiр жол, ә уе жә не ө зге де кө лiк тү рі объектiлерiнiң қ ызметiн қ амтамасыз ету жә не (немесе) оларды пайдалану ү шiн берiлген жер кө лiк жерi болып танылады.
Автомобиль, тең iз, iшкi су, темiр жол, ә уе жә не ө зге де кө лiк тү рi объектiлерiн дамыту, салу жә не қ айта жаң ғ ырту ү шiн жағ дай жасау мақ сатында Қ азақ стан Республикасының кө лiк туралы заң дарында кө зделген тә ртiппен жердi резервте ұ стау жү зеге асырылуы мү мкiн.

Қ азақ стан Республикасының кө лік жерлері кө лік тү рлеріне байланысты келесі тү рлерге бө лінеді: Автомобиль кө лік жерлері, тең iз кө лік жерлері, iшкi су кө лік жерлері, темiр жол кө лік жерлері, ә уе кө лік жерлері

Темiр жол кө лiгi қ ажеттерiне арналғ ан жерге:
1) магистраль жолдарына жә не солармен технологиялық байланыстағ ы қ ұ рылыстар мен ғ имараттарғ а (темiр жол белдеуi, кө пiрлер, тоннельдер, виадуктер, сигналдық жабдық тар, қ ызметтiк-техникалық ү йлер);
2)кiрмежолдарғ а;
3) энергетика, локомотив, вагон, жол жә не жү к шаруашылық тары, сумен жабдық тау жә не канализация қ ұ рылыстары, қ орғ ау жә не бекiту екпелерi, қ ызметтiк жә не темiр жол кө лiгiне қ ызмет кө рсететiн арнаулы мақ саттағ ы ө зге де объектiлерi бар темiр жол станцияларына (вокзалдарғ а);
4) темiр жолдарғ а берiлген белдеулер мен кү зет аймақ тарына бө лiп берiлген жер жатады.
Темiр жол кө лiгiнiң қ ажеттерiне арналғ ан жер учаскелері темiр жолдар мен темiр жол станцияларын дамытудың жобалау-техникалық қ ұ жаттамасына жә не бас схемасына сә йкес белгiленген тә ртiппен бекiтiлетiн нормативтер бойынша берiледi.
Тұ рғ ын халық тың қ ауiпсiздiгiн қ амтамасыз ету, сондай-ақ темiр жол кө лiгi қ ажеттерiне арналып бө лiнген белдеуге iргелес жер учаскелерiндегi объектiлердi қ ауiпсiз пайдалану мақ сатында жер пайдаланудың ерекше шарттарымен кү зет аймақ тары белгiленедi, олардың шегiнде аймақ тарды белгiлеу мақ саттарына сай келмейтiн қ ызмет тү рлерi шектеледi немесе оларғ а тыйым салынады.
Темiр жол кө лiгiнiң кү зет аймақ тарына: орманды қ орғ ау белдеулерi, кө лiк қ ұ рылыстарының, қ ұ рылғ ылары мен басқ а да объектiлерiнiң сақ талуын, тө зiмдiлiгi мен орнық тылығ ын қ амтамасыз ету ү шiн қ ажеттi жер учаскелерi, сондай-ақ темiр жол кө лiгiне бө лiнетiн белдеуге iргелес орналасқ ан, сел қ аупi, кө шкiн қ аупi бар аймақ тардағ ы жә не басқ а да қ ауiптi ә серлер тө нетiн жерлердегi жер учаскелерi кiредi.
Кү зет аймақ тары жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардан жер учаскелерiн алып қ оймай белгiленуi мү мкiн.

Автомобиль кө лiгi қ ажеттерiне арналғ ан жерге:
1) автомобиль жолдарына, олардың конструкциялық элементтерi мен жол ғ имараттарына жә не олармен технологиялық байланысқ ан қ ұ рылыстар жә не ғ имараттарғ а;
2) автовокзалдар мен автостанцияларды, автомобиль кө лiгiнiң басқ а объектiлерiн жә не жер бетi мен жер асты ү йлерiн, қ ұ рылыстарын, ғ имараттарын, қ ұ рылғ ыларын пайдалану, кү тiп-ұ стау, салу, қ айта жаң ғ ырту, жө ндеу, дамыту ү шiн қ ажетті жол шаруашылығ ы объектiлерiн орналастыру ү шін;
3) автомобиль жолдарына бө лiнетiн белдеулердi белгiлеу ү шiн бө лiнiп берiлген жер жатады.
Автомобиль кө лiгiнiң қ ажеттерi ү шiн бө лiп берiлетiн белдеуге арналғ ан жер учаскелерi жолдың санатына байланысты жә не жобалау қ ұ жаттамасына сә йкес белгiленген нормалардың негiзiнде берiледi.
Тұ рғ ын халық тың қ ауiпсiздiгiн қ амтамасыз ету жә не автомобиль жолдарын пайдалануғ а жағ дай жасау ү шiн жолда жү ру қ ауiпсiздiгi талаптары ескерiле отырып, оларды пайдаланудың ерекше режимi белгiленiп, ортақ пайдаланудағ ы халық аралық жә не республикалық автомобиль жолдарына бө лiнетiн белдеулерге екi жағ ынан iргелес жатқ ан жер учаскелерi тү рiнде жол бойындағ ы белдеулер жасалады. Аталғ ан жерлер жер учаскелерiнiң меншiк иелерiнен жә не жер пайдаланушылардан алып қ оюғ а жатпайды.
Жол бойындағ ы белдеулерде жә не ортақ пайдаланудағ ы халық аралық жә не республикалық автомобиль жолдарына бө лiп берiлген белдеулерде, жол қ ызметi объектiлерi мен жол сервисi объектiлерiн қ оспағ анда, кү рделi ғ имараттар қ ұ рылысына тыйым салынады.

Тең iз жә не iшкi су кө лiгiнiң қ ажеттерiне арналғ ан жерге тең iз жә не ө зен порттарын, айлақ тар, пристаньдар, гидротехникалық ғ имараттар, жер бетi жә не жер асты ү йлерiн, қ ұ рылыстарын, ғ имараттарын, қ ұ рылғ ыларын пайдалану, кү тiп-ұ стау, салу, қ айта жаң ғ ырту, жө ндеу, кең ейтiп ұ лғ айту ү шiн қ ажеттi басқ а объектiлердi жә не тең iз жә не iшкi су кө лiгiнiң басқ а да объектiлерiн орналастыру ү шiн бө лiнiп берiлген жер жатады.

Ә уе кө лiгiнiң қ ажеттерiне арналғ ан жерге ә уежайлар, ә уеайлақ тар, аэровокзалдар, ұ шып кө терiлу-қ ону белдеулерiн жә не жер бетi мен жер асты ү йлерiн, қ ұ рылыстарын, ғ имараттарын, қ ұ рылғ ыларын пайдалану, кү тiп-ұ стау, салу, қ айта қ ұ ру, жө ндеу, кең ейтiп ұ лғ айту ү шiн қ ажеттi басқ а да жер ү стiндегi объектiлердi жә не ә уе кө лiгiнiң басқ а да объектiлерiн орналастыру ү шiн бө лiнiп берiлген жер, сондай-ақ олардың кү зет аймақ тары жатады.
Кү зет аймақ тары жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардан жер учаскелерiн алып қ оймай белгiленуi мү мкiн.

Қ ұ быр тасымалы кө лiгiнiң қ ажеттерiне арналғ ан жерге су қ ұ бырын, газ қ ұ бырын, мұ най қ ұ бырын жә не жер бетi мен жер асты ү йлерiн, қ ұ рылыстарын, ғ имараттарын, қ ұ рылғ ыларын пайдалану, кү тiп-ұ стау, салу, қ айта жаң ғ ырту, жө ндеу, кең ейтiп ұ лғ айту ү шiн қ ажеттi объектiлердi жә не қ ұ быр жү ргiзу кө лiгiнiң басқ а да объектiлерiн орналастыру ү шiн бө лiнiп берiлген жер жатады.
Аталғ ан жерге шекарасы белгiленген тә ртiппен бекiтiлген қ ұ рылыс нормалары мен ережелерiнiң, магистральды қ ұ бырларды кү зету ережелерiнiң жә не басқ а нормативтiк қ ұ жаттардың негiзiнде анық талатын, жер учаскелерiн пайдаланудың ерекше шарттары бap магистральды қ ұ бырларды кү зету аймақ тары да жатады.
Кү зет аймақ тары жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардан жер учаскелерiн алып қ оймай белгiленуi мү мкiн.

Байланыс, радио хабарларын тарату, теледидар, ақ парат қ ажеттерiне арналғ ан жерге тиiстi инфрақ ұ рылымдардың объектiлерiн орналастыру, байланыстың кабель, радиореле жә не ә уе желiлерi, соның iшiнде жер астындағ ы желiлер ү шiн бө лiнiп берiлген жер, сондай-ақ олардың кү зет аймақ тары жатады.
Энергетикажерiне:
1) су электр станцияларын, атом станцияларын, жылу станциялары мен олардың қ ұ рылыстары мен объектiлерiне қ ызмет кө рсететiн басқ а да электр станцияларын орналастыру;
2) электр таратудың ә уе желiлерiн, электр таратудың кабель желiлерiнiң жер бетiндегi қ ұ рылыстарын, шағ ын станцияларды, тарату пункттерiн, энергетиканың басқ а да қ ұ рылыстары мен объектiлерiн орналастыру ү шiн бө лiнiп берiлген жер учаскелерi жатады.
Тұ рғ ын халық тың қ ауiпсiздiгiн қ амтамасыз ету жә не энергетика мен байланыс объектiлерiн пайдалануғ а жағ дай жасау ү шiн, белгiленген тә ртiппен бекiтiлген қ ұ рылыс нормалары мен ережелерi, электр желiлерi мен байланыс желiлерiн қ орғ ау ережелерi жә не басқ а да нормативтiк қ ұ жаттардың негiзiнде электр желiлерi мен байланыс желiлерiн кү зету аймақ тары белгiленуi мү мкiн.

Қ орғ аныс қ ажеттерiне арналғ ан жер

1. Қ арулы Кү штердiң ә скери бө лiмдерiн, ә скери полигондарын, ә скери-оқ у орындары мен ө зге де ұ йымдарын жә не қ орғ аныс пен қ ауiпсiздiк саласындағ ы мiндеттердi атқ аратын басқ а да ә скерлердiң объектiлерi мен ғ имараттарын орналастыру жә не олардың тұ рақ ты қ ызметi ү шiн Қ азақ стан Республикасының Ү кiметi берген жер учаскелерi қ орғ аныс қ ажеттерiне арналғ ан жер деп танылады.
Қ орғ аныс қ ажеттерiне байланысты жаттығ улар мен басқ а да iс-шаралар жү ргiзу ү шiн жердi уақ ытша пайдалану қ ажет болғ ан жағ дайда жер учаскелерiнiң меншiк иелерiнен жә не жердi пайдаланушылардан жер учаскелерi алып қ ойылмайды.
Осы жердi пайдалану iздестiру жұ мыстарын жү ргiзу ү шiн, сондай-ақ ерекше шарттармен пайдаланылатын аймақ тар ү шiн белгiленген тә ртiпке орай жү зеге асырылады.
Жер учаскелерiн аталғ ан мақ саттарда пайдалануғ а рұ қ сатты облыстық атқ арушы орган бередi.
Қ азақ стан Республикасының Мемлекеттiк шекарасын қ орғ ауды жә не кү зетудi қ амтамасыз ету мақ сатында инженерлiк-техникалық қ ұ рылыстар мен қ оршауларды, шекара белгiлерiн, шекарадағ ы орман жолдарын, коммуникацияларды, Қ азақ стан Республикасының Мемлекеттiк шекарасы арқ ылы ө ту пункттерiн жайғ астыру мен кү тiп-ұ стау ү шiн жер учаскелерi берiледi.
Аудандық атқ арушы органдар ә скери бө лiмдермен келiсiм бойынша, қ орғ аныс қ ажеттерiне берiлген жерден ауыл шаруашылығ ына пайдалану ү шiн жеке жә не заң ды тұ лғ аларғ а жекелеген жер учаскелерiн уақ ытша жер пайдалануғ а бере алады.