Азақстан Республикасында жерге меншік құқығы.

1. Жерге меншік жә не басқ а да қ ұ қ ық тар тү сінігі жә не тү рлері

2. Жерге мемлекеттік меншік қ ұ қ ығ ының тү сінігі, оның обьектілері мен субьектілері.

3. Жерге жеке меншік қ ұ қ ығ ының мазмұ ны жә не жү зеге асыру нысандары.

Жерге мемлекеттік меншік деп мемлекеттің меншік иесі ретінде ө зіне тиесілі жер учаскелерін иелену, пайдалану жә не билік етуін заң да кө рсететін тә ртіп жағ дайында. Қ азіргі кезде мемлекет меншігінде Қ Р жер қ орының алпыстан астам пайызы мемлекеттікі. Жер кодексінің жаң алығ ы 26-бап болып табылады. Бұ л бапта тұ ң ғ ыш рет мемлекет меншігінің барлық тізімі кө рсетілген.

Мемлекет меншігіндегі жер учаскелеріне мыналар жатады (обьектілер):

1. мемлекет билік органдары.

мемлекеттік ұ йымдар мен мекемелерге берілген жерлер.

2. қ орғ аныс қ ажеттіліктеріне пайдаланылатын жерлер.

3. ерекше қ орғ алатын табиғ и аумақ тар алып жатқ ан тарихи, мә дени, сауық тыру мақ сатындағ ы жерлер.

4. орман жә не су қ орлары жері. Егер орман мемлекет қ аражаты арқ ылы ө сірілсе ол мемлекеттің жері, ал егер жеке қ аражат арқ ылы ө сірілсе ол жер жеке меншікте болып табылады. Егер жер учаскесінде сумен қ амтамасыз ететін қ ұ рылғ ылар, коммуникациялар орналасқ ан болса.

5. елді мекендердегі жерлерді ортақ пайдаланудағ ы жерлер. Мысалы, кө шелер, скверлер, бульварлар жә не т.б.

6. Босалқ ы жерлер. Оның ішінде арнайы жер қ орының учаскелері.

7. Кенттер, ауылды мекендердегі жайлымдық жә не шабындық алқ аптар, жеке меншікке берілмейтін жайылым жә не басқ а да жерлер.

Субьектілері. Мемлекет атынан жерге мемлекет билікті жү зеге асырады.Органдар жалпы қ ұ зіреті бар. Олар: Парламент, Президент, Ү кімет, Жергілікті ө кілді жә не тқ арушы органдар.

Арнайы қ ұ зіреті бар. Бұ л жер ресурстарын басқ ару агенттігі.

Функционалды қ ұ зіреті бар органдар. Бұ л сот органдары жә не т.б.

Жерге жеке меншік қ ұ қ ығ ы деп белгілі біртұ лғ аның ө зіне тиесілі жер учаскесін заң да кө рсететін тә ртіпте иелену, пайдалану жә не билік ету қ ұ қ ығ ы болып табылады. Дү ние жү зінде абсолюттік тү рде жерге жеке меншік қ ұ қ ығ ы жоқ.

Қ азақ станда жерге жекеменшік қ ұ қ ығ ы шектеулі нысанда жү зеге асырылады:

1. барлық тұ лғ аларғ а жер жеке меншікке берілген. Қ азақ станның азаматтары алты жағ дайда ғ ана беріледі.

2. Қ азақ станның заң ды тұ лғ аларына ү ш жағ дада.

3. шетелдік тұ лғ аларғ а бір ғ ана жағ дайда.

4. барлық мемлекеттік жерлер меншікке берілмейді.

Мемлекет жердің меншік иесіне кө птеген талаптар қ оюғ а қ ұ қ ылы. Мысалы, жерді ұ тымды жә не нысаналы пайдалану. Тауарлы ауылшаруашылығ ы ө ндірісі деп ауылшаруашылығ ы мақ сатына арналғ ан жерлерде ауылшаруашылығ ы ө німдерін ө ндіру, оларды ө ң деу жә не пайда табу мақ сатында ө ткізу.

Шетелдің тұ лғ аларына ауылшаруашылығ ы мақ сатына арналғ ан жер тек жалғ а беріліп отырады.

Қ азақ станның тұ лғ аларына бұ л жерлер жеке меншікке тек ақ ылы тү рде беріледі. Ақ ы екі тү рде болады:

жең ілдетілген (75 % тө ленеді)

нақ ты бағ асына сатады. Бұ л жерде созып сатуғ а болады он жыл бойы.